از خیال تا واقعیت

حسین طریقی

تئوری جهان‌های بسیار که بر هم تاثیر می‌گذارند (MIW) شبیه به فرضیه چند جهانی پیشین است اما بسیار فراتر از آن می‌رود. گروهی از فیزیکدانان استرالیایی و آمریکایی احتمال می‌دهند که چندین نوع از جهان ما وجود داشته باشد که می‌توانند در یک سطح کوانتومی بر یکدیگر اثر بگذارند. دکتر هاوارد وایزمن و دکتر مایکل هال از دانشگاه گریفیس (Griffith University) در استرالیا به همراه دکتر دیرک آندره دِکِرت از دانشگاه کالیفرنیا نظریه به اصطلاح «جهان‌های بسیار که بر هم تاثیر می‌گذارند» را در مجله Physical Review X منتشر کردند.

بحث ما این است که در محدوده جهان‌های بسیار بی‌شمار عملکرد موج می‌تواند از حرکت این جهان‌ها بازیابی شود (به‌عنوان موضوعی ثانویه). ما نظریه‌ای ساده از رویکرد «جهان‌های بسیار که بر هم تاثیر می‌گذارند» ارائه و نشان داده‌ایم که می‌تواند برخی پدیده‌های کوآنتومی عام را به عنوان پیامد مستقیم دفع دو طرفه بین جهان‌ها بازتولید کند- نظیر تئوری ارنفست(Ehrenfest)، پخش بسته موج، تونل زنی در طول یک سد (barrier tunneling) و انرژی نقطه صفر. درنهایت، ما با استفاده از روش‌مان شبیه‌سازی عددی انجام می‌دهیم. ما ثابت کردیم که اول از همه این روش می‌تواند برای محاسبه حالات عرصه کوانتومی به کار رود و دوم اینکه قابلیت تکرارپذیری دارد، دست‌کم به صورت کِیفی و در پدیده تداخل دو شکاف. به عبارت دیگر، دوباره باید اینطور گفت: این حقیقتی شناخته شده است که مکانیک کوانتومی پدیده‌های عجیبی به نمایش می‌گذارد که اصول برهان علت و معلول را نقض می‌کند. به همین دلیل است که توصیف ماهیت این پدیده‌ها دشوار است. دکتر وایزمن در ایمیلی به هافینگتون پست(Huffington Post) گفت: «هر توصیفی از پدیده‌های کوانتومی عجیب و غریب خواهد بود و مکانیک کوآنتومی استاندارد در واقع هیچ توضیحی برای ارائه ندارد و تنها پیش‌بینی‌هایی برای آزمایش‌های آزمایشگاهی انجام می‌دهد. توصیف جدید ما این است که جهان‌های معمولی (غیر کوانتومی) موازی‌ای وجود دارند که با یکدیگر به شکلی خاص و ظریف برهم‌کنش دارند».

جایگزینی برای مفهوم جهان‌های بسیار 

این نظریه جهان‌های موازی جدید جایگزینی برای مفهوم جهان‌های بسیار است که در دهه‌های ۱۹۵۰ توسط فیزیکدان آمریکایی هیو اِوِرِت برای تعریف توانایی ذرات کوانتومی برای قرار گرفتن در دو وضعیت به صورت همزمان ارائه شد. او پیشنهاد کرد که هر دو حالت در واقعیت‌هایی متفاوت با هم وجود دارند و به همین دلیل است که به نظر می‌رسد ذرات کوانتومی می‌توانند در آن واحد دو محل را اشغال کنند.

مطابق فرضیه «تفسیر جهان‌های بسیار»؛ هر نسخه از واقعیت به دسته‌ای از واقعیت‌های جدید انشعاب می‌یابد.

• هر واقعیت به صورت جداگانه وجود دارد.

• هر واقعیت نمی‌تواند با دیگری تعامل داشته باشد.

از این دیدگاه، نظریه «جهان‌های بسیار که بر هم تاثیرگذارند» به طورکلی متفاوت است. زیرا پیش‌بینی می‌کند که چندین جهان می‌توانند روی هم بیافتند و بر یکدیگر تاثیر بگذارند.

سه نکته اساسی برای درک نظریه MIW

سه نکته اساسی برای درک نظریه MIW وجود دارد:

•- تعداد بسیار کثیری از جهان‌ها وجود دارند که برخی از آنها تقریبا همانند هم هستند.

- تمام این جهان‌ها به یک اندازه واقعی هستند.

•- نیروی دافعه‌ای بین جهان‌های مشابه وجود دارد که دلیل برهم‌کنش کوانتومی بین آنهاست.

وایزمن می‌گوید: «زیبایی روش ما این است که اگر تنها یک جهان وجود داشته باشد نظریه ما به مکانیک نیوتنی تقلیل می‌یابد، درحالی‌که اگر تعداد عظیمی از جهان‌ها وجود داشته باشند مکانیک کوانتومی را تکرار می‌کند.»

 وی در این میان چیز جدیدی را پیش‌بینی می‌کند که نه نظریه نیوتن است و نه نظریه کوانتومی: «ما همچنین بر این باور هستیم که برای ایجاد تصویر ذهنی از آثار کوانتومی، طرح‌ریزی آزمایش‌هایی برای آزمودن و بهره‌برداری از پدیده‌های کوانتومی سودمند خواهد بود.»

پیشروی رو به جلو و به سوی آینده

وایزمن و گروهش درباره دورنمای تحقیقشان خوش‌بین هستند. وی معتقد است: «گمان می‌کنم بسیاری افراد هستند که از تفاسیر فعلی خوششان نمی‌آید و آنها کسانی هستند که شاید به تفسیر و نظریه ما خیلی علاقه نشان دهند. امیدوارم برخی آنها آنقدر علاقه‌مند باشند که به‌زودی شروع به کار روی این نظریه کنند، زیرا پرسش‌های بسیاری هستند که باید به آنها پاسخ داد. اما نظر برهم‌کنش‌ها با دیگر جهان‌ها دیگر تنها یک خیال نیست.»