پس از کانادا، چین و مکزیک، رئیس‌جمهور آمریکا از تقابل اقتصادی با اتحادیه اروپا سخن گفت؛
دوست و دشمن؛ زیر تیغ تعرفه‌های ترامپ
رامین پرتو
همانند آنچه که از سوی واشنگتن و محافظه‌کاران مخابره شده بود، دونالد ترامپ در مقام چهل و هفتمین رئیس جمهور ایالات متحده بالاخره جنگ تعرفه‌ای خود را علیه سه متحد آمریکا به راه انداخت. او اعلام کرد که تعرفه ۲۵ درصدی را بر واردات از کانادا و مکزیک و همچنین تعرفه ۱۰ درصدی را بر کالاهای چینی اعمال می‌کند و به زودی تعرفه‌های دیگری را هم وضع خواهد کرد. دونالد ترامپ در دفتر بیضی کاخ سفید در گفتگو با خبرنگاران گفت که هیچ اقدامی از سوی این سه کشور نمی‌تواند مانع اجرای تعرفه‌ها شود. او با این حال اعلام کرد انتظار دارد که دولتش تعرفه‌های مربوط به نفت و گاز را از روز ۱۸ فوریه اعمال کند و گفت که ممکن است میزان تعرفه بر نفت کانادا را به ۱۰ درصد کاهش دهد. ترامپ همچنین در پاسخ پرسش خبرنگاران مبنی بر این که آیا تعرفه بر نفت خام کانادا نیز از فردا اعمال خواهد شد، گفت: «احتمالا آن را کمی کاهش دهم. ما فکر کردیم که می‌توانیم آن را به ۱۰ درصد برسانیم». رئیس جمهوری ایالات متحده گفته است که این تعرفه‌ها در وهله اول در جهت تضمین همکاری بیشتر این کشورها برای جلوگیری از مهاجرت غیرقانونی و قاچاق مواد مورد استفاده در تولید «فنتانیل» به آمریکا وضع می‌شود. با این حال او جنبه دیگر وضع این تعرفه‌ها را تقویت تولید داخلی و افزایش درآمد دولت فدرال دانسته است.
پس از این اظهارات ترامپ، کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید نیز اعلام کرد که«تعرفه‌ها به زودی اعمال خواهند شد اما ترامپ این ایده که تهدید او برای اعمال تعرفه‌ها، تاکتیک چانه‌زنی است، را رد می‌کند؛ چراکه با هر سه این کشورها، کسری تجاری بزرگی داریم».
در حالی که تعرفه‌ها ممکن است تسکین کوتاه‌مدتی برای صنایع آمریکایی باشند، اقتصاددانان در مورد اقدامات تلافی‌جویانه احتمالی از سوی شرکای تجاری هشدار می‌دهند که می‌تواند زنجیره‌های تأمین جهانی را مختل کرده و قیمت مصرف‌کننده را افزایش دهد
در مقابل این اقدامات باید توجه شود که جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا که اخیراً از رهبری حزب لیبرال و اداره نخست‌وزیری کشورش کناره‌گیری کرده و به صورت موقت عهده‌دار این مسئولیت است هم به این اقدام ترامپ واکنش نشان داد. ترودو در سخنانی در شورای مشورتی روابط آمریکا و کانادا با بیان اینکه کشورش در لحظه حساسی قرار دارد گفت: «ما آماده هستیم که پاسخی هدفمند، قوی و معقول (به تعرفه‌ها) بدهیم». وی تاکید کرد: ما خواهان این وضعیت نیستیم اما اگر عملی شود ما نیز وارد عمل خواهیم شد. ترودو اظهار کرد: ملت ما ممکن است که در روزها و هفته‌های آینده با ایام سختی مواجه شود. می‌دانم که کانادایی‌ها ممکن است که نگران و مضطرب شوند اما می‌خواهم بدانند که دولت فدرال و همه ارکان دولت از آنها حمایت خواهند کرد.
کلودیا شینبائوم، رئیس‌جمهور مکزیک هم گفت که با خونسردی منتظر تصمیم ترامپ برای تعرفه خواهد بود و آماده ادامه گفت‌وگوهای مرزی است. شینبائوم قبلا نیز گفته بود مکزیک، تلافی خواهد کرد و استدلال کرده بود تعرفه‌های ترامپ، به قیمت ۴۰۰ هزار شغل در ایالات‌متحده تمام می‌شود و قیمت‌ها را برای مصرف‌کنندگان آمریکایی افزایش می‌دهد.
در این راستا، یورونیوز گزارش داد که کانادا و مکزیک بزرگترین صادر کنندگان نفت به ایالات متحده هستند و بنابر گزارش‌های منتشر شده از سوی رسانه‌های اقتصادی ایالات متحده و نهادهای تجاری آن، این کشور در ماه اکتبر روزانه تقریبا ۴.۶ میلیون بشکه نفت از کانادا و ۵۶۳ هزار بشکه از مکزیک وارد کرده است و در نتیجه انتظار می‌رود که وضع تعرفه‌های جدید مصرف‌کنندگان آمریکایی را با افزایش ناگهانی قیمت‌ها مواجه کند و منجر به آسیب به صنایع انرژی، خودروسازی، چوب و کشاورزی شود.
چین نگران رفتار ترامپ
فارغ از مکزیک و کانادا به عنوان همسایگان جنوبی و شمالی ایالات متحده باید به این موضوع توجه داشته باشیم که اعمال تعرفه‌های جدید علیه پکن از سوی آمریکا، پکن را به شدت نگران کرده است. ترامپ دستور بازنگری در تجارت ایالات متحده و چین را صادر کرده است که برای پکن زمان می‌خرد و برای واشنگتن یک فضا برای مذاکره ایجاد می‌کند اما در حال حاضر، به نظر می‌رسد لفاظی‌های تندتر (و تعرفه های بالاتر) با هدف تهدید متحدان آمریکا مانند کانادا و مکزیک باشد. ترامپ ممکن است در نبرد پیش رو با پکن یک مکث کوتاه کرده باشد اما بسیاری معتقدند که این تقابل از راه می‌رسد. به سختی می‌توان آمار دقیقی در مورد تعداد کسب و کارهایی که چین را ترک می‌کنند پیدا کرد، اما شرکت‌های بزرگ که پوشاک تولید می‌کنند، از قبل به ویتنام نقل مکان کرده‌اند. کسب‌وکارهای چینی نیز جابجا شدند و در زنجیره‌های تامین تغییر شکل ایجاد کردند، اگرچه پکن همچنان یک بازیگر کلیدی در این زمینه است.
تحلیلگران در پکن اعتقاد دارند که برخی از کسب و کارها معتقدند که این جابجایی باعث نجات شرکت‌ها و کمپانی‌های عظیم می‌شود، اما آنها نیروی کار خود را از دست می‌دهند. اکثر کارکنان این شرکت‌ها ساکنان بومی هستند که بیش از چند سال در آن حرفه مشغول بودند اما در نهایت پکن چنین لفاظی‌هایی را تلاش غرب برای سرکوب رشد اقتصادی خود می‌داند و بارها به واشنگتن هشدار داده است که در جنگ تجاری هیچ برنده‌ای وجود نخواهد داشت.
فارغ از کانادا، چین و مکزیک ترامپ حتی بنا ندارد که متحدان سنتی خود یعنی کشورهای اروپایی را هم آزادانه رها کند و حالا به دنبال اعمال تعرفه‌های جدید در قاره سبز است و اعلام کرده علیه آنها هم دست به کار خواهد شد
پکن همچنین اعلام کرده که آماده گفت‌وگو و «مدیریت درست اختلافات» است. از طرف دیگر ترامپ که تعرفه‌ها را یکی از قدرت‌های بزرگ خود علیه چین توصیف کرده، به طور قطع به دنبال گفت‌وگو است، اما هنوز مشخص نیست که او در ازای آن چه می‌خواهد. در دوره ماه عسل ترامپ با چین در اولین دوره ریاست جمهوری‌اش، او به پکن آمد تا از شی جین پینگ همتای خود برای دیدار با کیم جونگ اون، رهبر کره‌شمالی کمک بخواهد و به نظر می‌رسد که باز هم ترامپ به کمک وی نیاز داشته باشد. امید ترامپ همچنان این است که تهدید تعرفه‌ها به دور کردن خریداران از چین و بازگرداندن تولید به آمریکا کمک کند و در مقابل برخی از مشاغل در چین در حال جابجایی هستند اما مقصد آنها هر جا باشد به طور قطع آمریکا نیست و این یعنی سرگردانی سرمایه‌های جاری در تجارت.
طعنه به قاره سبز
فارغ از کانادا، چین و مکزیک باید متوجه بود که ترامپ حتی در این دور از ریاست جمهوری خود بنا ندارد که متحدان سنتی خود یعنی کشورهای اروپایی را هم آزادانه رها کند و حالا به دنبال اعمال تعرفه‌های جدید علیه آنها در قاره سبز است. او به خبرنگاران گفت که قطعا تعرفه‌هایی را علیه کالاهای وارداتی از اتحادیه اروپا اعمال خواهد کرد و در مقابل دوربین به خبرنگاران گفت که اروپایی‌ها رفتار بسیار بدی با ما دارند. ترامپ از سوی دیگر در خصوص سیاست خود در قبال اروپا اعلام کرد که تعرفه‌های جدید علیه فولاد، آلومینیوم، مس، دارو و نیمه رساناها در راه است و اروپایی‌ها هم مشمول آن خواهند شد.
نکته نهایی این است که انتخاب مجدد ترامپ نشان‌دهنده ادامه سیاست‌هایی است که با هدف تقویت صنایع داخلی، کاهش کسری تجاری و اولویت دادن به مشاغل آمریکایی انجام می‌شود. با این حال، این سیاست‌ها هم فرصت‌ها و هم ریسک‌هایی را برای اقتصاد ایالات متحده به همراه دارند. هدف از چنین سیاستی، حمایت از تولیدکنندگان داخلی، به‌ویژه در صنایعی مانند فولاد، آلومینیوم و تولید خودرو اعلام شده، در حالی که تعرفه‌ها ممکن است تسکین کوتاه‌مدتی برای صنایع آمریکایی فراهم کنند، اقتصاددانان در مورد اقدامات تلافی‌جویانه احتمالی از سوی شرکای تجاری هشدار می‌دهند که می‌تواند زنجیره‌های تأمین جهانی را مختل کرده و قیمت مصرف‌کننده در داخل و خارج آمریکا را افزایش دهد. حال باید دید ضربات تجاری ترامپ به دوستان و دشمنانش تا به این حد باقی می‌ماند یا
گسترده‌تر می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید