مشکل عدم تخصیص ارز است یا سوء مدیریتی که به نوزادان هم رحم نمی‌کند؟
شورای عالی شیرخشک تشکیل دهید!
سعیده علیپور
هیچ بعید نیست که با ادامه این بحران، تا روزهای آتی نام بردن از شیرخشک هم امنیت ملی را به مخاطره بیندازد. پس عجالتا تا به آن روز نرسیده‌ایم باید بار دیگر یادآور شویم همین معدود نوزادانی که مسئولان امر، زاده شدن آنها را پای لوایح و طرح‌ها و سیاست‌های افزایش جمعیت خود نوشته‌اند، با مشکل کمبود شیرخشک مواجه‌اند. ماده غذایی که برای نوزاد از دارو مهم‌تر است و نبود آن می‌تواند موجب عوارض مادام‌العمر در او شود.
زنگ خطر کمبود شیرخشک هرچند در اواخر بهار و در استان‌های دورتر از مرکز نواخته شد، اما با شروع پاییز نه تنها مشکل حل نشد که کار وخامت بیشتری هم پیدا کرد و به استان‌های مرکزی رسید. به طوری که بسیاری از خانواده‌ها برای پیدا کردن شیرخشک نوزادان خود دچار مشکل شدند.
در روزهای اخیر ویدئویی از شهروندی در کهکیلویه و بویراحمد در شبکه‌های اجتماعی وایرال شد که نوزادش را در آغوش گرفته و از نبود شیرخشک عصبانی بود. او در این ویدئو به وعده‌های بدون عمل مسئولان درباره فرزندآوری اعتراض می‌کند و می‌گوید: «اینجا خبری از زمین، مسکن، تسهیلات، خودرو، شیرخشک و ... نیست. این استان سرزمین شعارها و وعده‌های پوچ است».
زنگ خطر کمبود شیرخشک هرچند در اواخر بهار و در استان‌های دورتر از مرکز نواخته شد، اما با شروع پاییز نه تنها مشکل حل نشد که کار وخامت بیشتری هم پیدا کرد و به استان‌های مرکزی رسید، به طوری که بسیاری از خانواده‌ها برای پیدا کردن شیرخشک نوزادان خود دچار مشکل شده‌اند
در این میان برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی با اشاره به ده‌ها شورای عالی و قرارگاه شکل گرفته در کشور برای حل مشکلات، مثل شورای عالی آب، شورای عالی تصادفات، شورای عالی خرما، شورای عالی هنر، شورای عالی بورس، جوانان، حج‌وزیارت و ... قرارگاه حجاب، قرارگاه فساد مدیران و ...به کنایه می‌گویند؛ چطور است که شورای عالی یا قرارگاهی هم برای شیر خشک راه‌اندازی کنید؟ از نظر این منتقدان اغلب مباحث در کشور ما جوری با سوءمدیریت همراه است که غالبا به بحران تبدیل شده و نیازمند تشکیلات ویژه برای ساماندهی است. هرچند نگاهی به کارنامه این تشکیلات هم نشان می‌دهد جز اضافه شدن به هزینه‌های سازمانی دستاوردی به همراه ندارند و مشکلات هم ثابت و استوار خودنمایی می‌کنند.
فروش شیرخشک با کد ملی
ابتدا دانشگاه علوم پزشکی سیستان و بلوچستان، برای این استان و سپس سازمان غذا و دارو برای سراسر کشور خبر کمبود شیرخشک را با الزام عرضه این محصول با کد ملی نوزاران تایید کرد. هر چند این سازمان سراسری شدن این الزام از ۲۰ مهر ماه را به پای جلوگیری از قاچاق شیرخشک به کشورهای همسایه گذاشت، اما خیلی زود گزارش‌های زیادی از کمبود شیرخشک عادی در داروخانه‌ها حکایت داشت. به طوری که خانواده‌های بسیاری حتی با ارائه کد نتوانسته بودند شیرخشک مورد نیازشان را تامین کنند.
هرچند که مسئولان امر معتقدند منتقدان به فروش شیرخشک با کدملی و کمبود شیرخشک، سودجویان و قاچاقچیانی هستند که بازار قاچاقشان کساد شده، اما به نظر دستور واردات 30 میلیون قوطی شیرخشک از ترکیه، آن هم از برندی ناشناس، به نوعی مهر تایید بر موضوع کمبود این محصول در بازار بود. کمبودی که گفته می‌شود با توزیع شیرخشک‌های ترک به زودی رفع می‌شود.
بر اساس این الزام داروخانه‌ها باید کد ملی نوزاد را در سامانه تی‌تک وارد کنند تا بتوانند به مشتریانشان، این محصول را ارائه دهند. این در حالی است که این سامانه در بسیاری از ساعات با مشکل مواجه است و به همین دلیل حتی اگر داروخانه شیرخشکی هم در اختیار داشته باشد، ممکن است نتواند آن را عرضه کند.
در این میان شماری از شهروندان افغانستان ساکن ایران گفته‌اند که در پی این محدودیت با مشکلات زیادی در تهیه شیرخشک برای کودکان‌شان روبرو شده‌اند.
هرچند مسئولان امر اعلام کرده‌اند که «اتباع غیرمجاز هم می‌توانند با دریافت کد موقت اقامت نسبت به خرید این شیرها اقدام کنند» اما برخی از شهروندان افغانستان گفته‌اند با آن‌که در هفته‌های اخیر به چندین داروخانه مراجعه کرده‌اند اما کسی به آنها شیرخشک نمی‌فروشند.
خطوط داخلی بیکار، واردات از ترکیه
درحالی که تولیدکنندگان شیرخشک عنوان می‌کنند، کارخانه‌های داخلی توان تولید بیش از دو برابر نیاز شیرخشک کشور را دارند اما، دولت به جای تخصیص ارز به تولیدکنندگان داخلی شیرخشک گمنام از ترکیه وارد می‌کند.
فعالان اجتماعی در حالی که مشکل کمبود شیرخشک در بازار را به عدم برنامه‌ریزی مناسب سازمان غذا و دارو و متولیان امر نسبت می‌دهند به این نکته اشاره دارند که تاوان این عدم برنامه‌ریزی، هزینه و فشاری است که به خانواده‌های دارای نوزاد وارد می‌شود و شهروندان ایرانی را هر چه بیشتر از فرزندآوری می‌ترساند
هانی تحویل‌زاده، دبیر انجمن تولیدکنندگان شیرخشک در این رابطه گفته است: «کارخانه‌های داخلی ظرفیت تولید 117میلیون قوطی شیرخشک را در سال دارند. براساس آمار، میزان مصرف شیرخشک کشور در سال گذشته 60 میلیون قوطی بوده است. مازاد تولید شیرخشک در کشور روانه بازارهای صادراتی شده است».
با این حال به دلیل عدم تخصیص ارز در 9 ماه اخیر ذخایر مواد اولیه شرکت‌ها کاهش یافته است. به طوری که 2 شرکت اصلی از میان پنج تولیدکننده شیرخشک از چرخه تولید خارج شده‌اند.
در حالی که تولیدکنندگان داخلی معطل واردات مواد اولیه هستند، سازمان غذا و دارو اعلام کرده است که کمبودها را از محل واردات شیرخشک از یک شرکت ترکیه‌ای رفع می‌کند. دست‌اندرکاران این صنعت اما می‌گویند؛ این شرکت ترک تنها دو سال است که سابقه تولید شیرخشک دارد و حتی در داروخانه‌های شهرهای بزرگ ترکیه هم مشاهده نمی‌شود و یک محصول کم مشتری است و کیفیتی کمتر از تولیدات
داخلی دارد.
اما در این میان سوال اینجاست که چرا مواد اولیه این محصول در ایران تولید نمی‌شود؟ پاسخ این سوال در مشکلات فراوان اقتصادی نهفته است. فعالان این صنعت با تاکید بر اینکه امکان تولید مواد اولیه شیرخشک در کشور وجود دارد معتقدند؛ تولید مواد اولیه نیاز به سرمایه‌گذاری کلانی دارد و صنایع به این حیطه ورود پیدا نمی‌شوند چراکه قیمت‌گذاری آن دستوری است و منفعتی برای سرمایه‌گذاران به همراه ندارد.
کمبود شیرخشک از چه زمانی
آغاز شد؟
مکاتبات انجمن صنفی تولیدکنندگان شیرخشک و غذای کودک با سازمان غذا و دارو نشان می‌دهد که از اوایل خرداد ماه ۱۴۰۲ بروز کمبود شیرخشک‌های رگولار و رژیمی به دلیل تغییرات ضوابط ارزی مواد اولیه وارداتی پیش‌بینی شده بود. حتی در نامه‌ای به تاریخ ۱۰ خرداد ماه ۱۴۰۲ دبیر این انجمن خطاب به مدیرکل امور فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو نوشته که «ادامه این وضع، تبعات جبران ناپذیری در وضعیت تولید و عرضه محصولات اعضای این انجمن دارد که هم اکنون نیز نشانه‌های اولیه آن در بازار مشهود است و چنانچه اقدام عاجلی صورت نگیرد، اوضاع به سمت بحرانی شدن پیش خواهد رفت».
آیا قاچاق شیرخشک صحت دارد؟
در حالی که خانواده‌های دارای نوزاد از کمبود شیرخشک رنج می‌برند، برخی از مسئولان قاچاق آن به کشورهای همسایه را دلیل این کمبود می‌دانند. مریم رامش، رییس اداره فرآورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیرخشک دانشگاه علوم پزشکی کرمان به قیمت پایین شیرخشک در ایران نسبت به سایر کشورهای همسایه اشاره کرده و گفته است: «این امر موجب قاچاق شیرخشک به کشورهای مجاور می‌شود».
گواه این ادعا در خبرهای خبرگزاری ایرنا قابل مشاهده است؛۲۷ شهریور ماه ایرنا خبر داد که نیروهای هنگ مرزی تایباد ۲۱۰ قوطی شیرخشک قاچاق را کشف کردند؛ یا در گزارش روز ۱۵ مرداد همین خبرگزاری از بیرجند خبری مبنی‌بر کشف ۶ تن و ۱۸۰ کیلوگرم شیر خشک توسط ماموران از یک کامیون باری منتشر کرد.
در این میان فعالان اجتماعی در حالی که مشکل کمبود شیرخشک در بازار را به عدم برنامه‌ریزی مناسب سازمان غذا و دارو و متولیان امر نسبت می‌دهند به این نکته اشاره دارند که تاوان این عدم برنامه‌ریزی، هزینه و فشاری است که به خانواده‌های دارای نوزاد وارد می‌شود و شهروندان ایرانی را هر چه بیشتر از فرزندآوری می‌ترساند.
دیدگاه تان را بنویسید