۴۷ درصد ایرانی‌‌ها دچار مرگ زودرس می‌شوند

طی ماه‌های گذشته بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، ادعایی درباره رتبه برتر ایران در تمامی شاخص‌های سلامت مطرح کرد و گفت: «در نشستی که در قاهره برگزار شد، ایران در همه شاخص‌های سلامت بافاصله بالاتر از کشورهای منطقه بود»، با این حال گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد این ادعای پرتکرار چندان هم درست نیست. به طوری‌که به‌گفته کارشناسان «شاخص‌های سلامت در ایران به‌طور کلی نسبت به‌بسیاری از کشورهای مدیترانه شرقی کمتر است».

 به گزارش خبرآنلاین، سازمان جهانی بهداشت کشورهای عضو را تقسیم‌بندی می‌کند، ایران در بخش مدیترانه شرقی با کشورهای افغانستان، بحرین، جیبوتی، مصر، عراق، اردن، کویت، لبنان، لیبی، موراکو، فلسطین، قطر، عمان، پاکستان، عربستان، یمن، سومالی، سودان، سوریه، تونس، امارات در یک گروه هستند. درباره این ادعای وزیر بهداشت حمید سوری، اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه شهید بهشتی تهران با بیان این‌که «شاخص‌های سلامت در ایران به‌طور کلی نسبت به‌بسیاری از کشورهای مدیترانه شرقی کمتر است» گفت: نسبت مرگ‌های زودرس از شاخص‌های بسیار مهم در سنجش سلامت یک کشور به‌حساب می‌آید. مرگ و میر زودرس بر حسب پتانسیل زنده ماندن در یک جمعیت اندازه‌گیری می‌شود. سال‌های از دست رفته زندگی (PYLL) قبل از ۷۰ سالگی بر مرگ‌ومیر در میان گروه‌های سنی جوان‌تر تمرکز دارد. مقادیر PYLL به‌شدت تحت تأثیر الگوی اپیدمیولوژی بیماری‌ها قرار می‌گیرند.

 او ادامه داد: طبق گزارش سال ۱۴۰۰ مرکز آمار ایران بیش از ۴۷ درصد مرگ‌های هموطنان زودرس است. این درحالی‌ست که براساس آمارهای سال ۲۰۲۱ این نسبت در ژاپن ۱۵ درصد؛ در آلمان حدود ۲۰ درصد؛ در عربستان سعودی حدود ۲۳ درصد؛ در کره جنوبی ۳۱ درصد و در ترکیه ۳۸ درصد است. امید به زندگی در بدو تولد نیز که از شاخص‌های مهم سلامت است در ایران ۷۳.۹ سال؛ در ژاپن ۸۴.۸ سال، در آلمان ۸۶ سال، در عربستان ۷۶.۹ سال؛ در کره جنوبی ۸۳.۷ سال و در ترکیه ۷۶ سال است.

بخ گفته سوری رتبه امید به زندگی بدو تولد در ایران و در منطقه بعد از کشورهای رژیم صهیونیستی؛ قطر، بحرین، کویت، امارات، عربستان، الجزایر، ترکیه، لبنان، اردن، و مراکش قرار دارد. رتبه کشورهای تونس، عمان، سوریه، عراق، مصر، پاکستان، سودان، یمن و جیبوتی و افغانستان پس از کشور ما است. 

این اپیدمیولوژیست افزود: در بسیاری از زمینه‌های سلامت، هنوز هم چالش‌هایی در ایران وجود دارد. برای مثال، نرخ ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در ایران بسیار بالاست و از دیگر چالش‌ها می‌توان به عوارض پزشکی ناشی از مصرف مواد مخدر و افزایش نرخ ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت و سرطان اشاره کرد.

سوری گفت: «آخرین گزارش بسیار جامع سازمان جهانی بهداشت برای منطقه مدیترانه شرقی ( WHO- EMR) بیانگر این است که در بسیاری از شاخص‌ها ایران در بین سه کشور اول منطقه نبوده است. متاسفانه در چهار شاخص مرگ نوزادان، مرگ زیر یکسال، مرگ زیر ۵ سال، کمبود وزن هنگام تولد، بیش از ۸ کشور منطقه مدیترانه شرقی رتبه‌ای بهتر و بالاتر از ما دارند.

همچنین در آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت در منطقه مدیترانه شرقی (۲۰۲۰) درباره شاخص مرگ‌ومیر نوزادان زیر یک ماه آمده است که بحرین، کویت، قطر، عربستان سعودی، لبنان، عمان، امارات متحده عربی، لیبی و تونس جایگاه بالاتری از ایران دارند. در این شاخص پاکستان، سومالی و افغانستان سه کشور انتهای نمودار هستند.

همچنین در آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت در منطقه مدیترانه شرقی درباره نرخ مرگ‌ومیر زیر یک سال کشورهایی مانند بحرین، عربستان سعودی، کویت، لبنان، قطر، امارات متحده عربی، عمان، لیبی و تونس وضعیت بهتری در این شاخص از ایران دارند؛ و قعر جدول هم در اختیار سومالی، پاکستان و جیبوتی هستند.

در منطقه مدیترانه شرقی درباره نرخ مرگ‌ومیرهای زیر ۵ سال نیز کشورها بحرین، عربستان سعودی، کویت، لبنان، قطر، امارات متحده عربی، عمان، لیبی، تونس وضعیت بهترین از ایران دارند و مانند موارد قبل سومالی، پاکستان و افغانستان در انتهای نمودار هستند.

 کمبود وزن هنگام تولد از جمله شاخص‌های سلامت استکه در آن کشورهای فلسطین، مصر، عراق، لیبی از ایران جلوتر هستند.

همه اینها نشان می‌دهد که برخلاف نظر وزیر بهداشت، ایران در تمامی شاخص‌های سلامت در بالاترین رتبه قرار ندارد. در این میان سوال واضح این است که ایران عضو رسمی سازمان جهانی بهداشت است، با توجه به عدم دسترسی محققان این حوزه به داده‌های کشوری، ناچار باید به داده‌های آن سازمان مراجعه کرد. آن داده‌ها ادعای وزیر را تایید نمی‌کند، حال اگر سازمان جهانی بهداشت اشتباه می‌کند، وظیفه وزارتخانه است تا ضمن اعتراض درخواست اصلاح این اطلاعات را بدهد؛ در غیراین‌صورت به‌ناچار مرجع قضاوت، گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت خواهد بود.