فارغ از معضلات شهری، در بند شعائر شرعی!

سعیده علیپور

وقتی در سال 1385 یک روزنامه دانمارکی، کاریکاتورهای موهنی از حضرت محمد(ص) منتشر کرد و چندین روزنامه دیگر اروپایی آن‌ را بازنشر دادند، موجی از اعتراضات در جهان اسلام شکل گرفت. در این میان یک شیرینی‌فروش در شهر مشهد، در حرکتی اعتراضی نام شیرینی پرطرفداری که در ایران به «شیرینی دانمارکی» شهرت داشت را از روی شیشه مغازه خود به «شیرینی گل‌محمدی» تغییر داد. چندی بعد، فرد دیگری نامه‌ای به وزیر بازرگانی وقت نوشت و از او خواست که در اعتراض به آن روزنامه دانمارکی و برای ترویج نام و فرهنگ محمدی، نام شیرینی دانمارکی به شیرینی گل‌محمدی تغییر کند. نامی که حالا جز در ابلاغیه‌های هر ساله نرخ شیرینی در کمتر شیرینی‌فروشی دیده می‌شود.

حدود سه هفته پیش و 17 سال پس از آن ماجرا، پلیس سوئد به «سلوان مومیکا» ۳۷ ساله که مسیحی و اصالتا عراقی است، اجازه داد تا صفحات قرآن را در مقابل مسجد اصلی شهر استکهلم به آتش بکشد. پلیس گفته بود که در راستای حمایت از آزادی بیان اجازه این اقدام را داده است. همانطور که بعد از آن، اجازه آتش زدن انجیل و تورات به مسلمان معترض به «سلوان مومیکا» را داد. واکنشی که نه تنها خشم دینداران دیگر مذاهب را برنینگیخت، که حتی امت اسلام را هم آرام نکرد. پاسخ به این موضوع در ایران این بار به جای شیرینی فروشی در مشهد، علاوه بر قطع روابط دیپلماتیک،‌ در شورای شهر تهران رونمایی شد. 

مهدی چمران، رئیس شورای شهر پایتخت از طرح دو فوریتی در واکنش به قرآن‌سوزی در برخی کشورهای اروپایی گفت و از ساخت «دروازه قرآن» در اعتراض به هتک حرمت به قرآن در یکی از ورودی‌های تهران خبر داد.

موضوعی که بسیاری را دوباره به یاد حرکت نمادین تغییر نام یک شیرینی انداخت. با این تفاوت که این بار این حرکت نمادین با هزینه گزافی از جیب شهروندان عملیاتی می‌شود و می‌تواند به همان اندازه و حتی کمتر از آن هم نتیجه بخش باشد. آن هم در کلانشهری که معضلات شهری در آن بیداد می‌کند و توسعه شهری در آن مدت‌هاست که از رونق افتاده است.

 مهدی چمران، رئیس شورای شهر از طرح دو فوریتی در واکنش به قرآن‌سوزی در سوئد گفت و از ساخت «دروازه قرآن» در یکی از ورودی‌های تهران به عنوان اعتراض خبر داد. موضوعی که بسیاری را دوباره به یاد حرکت نمادین تغییر نام شیرینی دانمارکی انداخت که حالا جز در ابلاغیه‌های هر ساله نرخ شیرینی در هیچ‌کجا دیده و شنیده نمی‌شود

 واکنش‌های تند و کنایه‌آمیز مردم به دروازه قرآنِ آقای رئیس

آلودگی هوا، کمبود آب، ساخت و ساز‌های غیرمجاز، عدم توسعه حمل و نقل شهری، توسعه غیرمتوازن، خشک شدن فضای سبز و جنگل‌های حاشیه‌ای، ترافیک شهری، معابر غیراستاندارد، کثیفی شهر، معضل پسماند، معضل آسیب‌های شهری ..... لیست مشکلات شهری در کلانشهرها فراوان است و در این میان تهران به اعتقاد کارشناسان شهری نمره قبولی که ندارد هیچ، هر روز هم از سطح زندگی شهروندانش کاسته می‌شود. در این میان مدیریت شهری در تهران بیش از آنکه در بند حل این معضلات باشد، در بند شعائر دیگری است که صدای بسیاری را درآورده است. شعائری که در دوره مدیریت شهردار و شورای شهر انقلابی بیشتر و گل درشت‌تر از همیشه شده است. موضوعاتی که به اعتقاد بسیاری باید به شهروندان واگذار شود، اما مدیریت شهری در این دوره از جیب درآمد عمومی آن را بر همه شهروندان تحمیل می‌کند.

برخی معتقدند؛ در غیاب همین شهروندانِ از میدان به در شده است که مجموعه مدیریت شهری در واکنش به این هتک حرمت، بدون نظر کارشناسان و به صورت خلق‌الساعه و از جیب مردم پروژه‌هایی را تعریف می‌کند. در واکنش به همین موضوع کاربری در توئیتر نوشته است: «به جای دروازه قرآن، با عمل نیک مردم را به آن نزدیک کنید! امروز هر ایستگاه مترویی رفتم یا پله برقی رفت یا برگشت آن متوقف بود! ولی شهرداری از عوارض دریافتی کرور کرور پارچه مناسبتی نصب می‌کند! دینداری را به مردم واگذار کنید و به وضعیت فاجعه شهر بپردازید!».

کاربر دیگری با اشاره به ناتوانی ایران در عرصه دیپلماسی نوشت :«حتی نتوانستید حق آبه ایران را از طالبان بگیرید. حالا می‌خواهید سوئد را تنبیه کنید دروازه قرآن بسازید. حتی آنها متوجه این حرکت شما هم نخواهند شد».

کاربری در توئیتر نوشت: «فرموده‌اند که در تهران دروازه قرآن می‌سازیم. بسازید، به جای یکی، چند تا هم بسازید، اما شایسته نخواهد بود که آسفالت خیابانش پر از چاله باشد، خط‌کشی نداشته باشد، ترافیکش نفس‌بُر باشد، اتوبوسش کثیف و کهنه باشد، در قرق دست‌فروش و وانتی و سد معبر و گدایان‌ باشد و ...»

 برخی دیگر هم با اشاره به فساد مالی در حوزه‌های مختلف شهری این پروژه جدید را عامل دیگری برای دست‌اندازی به درآمد شهری دانستند.

گروهی از کاربران نیز به این موضوع اشاره کرده‌اند که خیابان‌ها و معابر مختلف تهران که عناوین مذهبی دارد و اغلب به دلیل سوءمدیریت، از شلوغی و ترافیک و آلودگی و آسیب‌های اجتماعی، مردم را کلافه کرده بیشتر حکم توهین به مقدسات را دارد. به طوری که نه تنها اثر مثبت نمادینی در اذهان ندارد، بلکه در عمل برای همین نمادهایی که مدیریت انقلابی داعیه‌دار آن است، توهین‌آمیز هم می‌نماید.

کاربری در توئیتر نوشت: «فرموده‌اند که در تهران دروازه قرآن می‌سازیم. بسازید، به جای یکی، چند تا هم بسازید، اما شایسته نخواهد بود که آسفالت خیابانش پر از چاله باشد، خط‌کشی نداشته باشد، ترافیکش نفس‌بُر باشد، اتوبوسش کثیف و کهنه باشد، در قرق دست‌فروش و وانتی و سد معبر و گدایان باشد».

کاربری با اشاره به نداشتن کاربری شهری برای این بنای وعده داده شده نوشت: « قدیم شهر شیراز دیوار داشته تا جلوی راهزن‌ها را بگیرند، یکی از دروازه‌ها که ورودی شهر بوده، اسمش شده دروازه قرآن. ولی حالا راهزن‌ها دیگه مثل قدیم از دروازه وارد نمی‌شوند!».

کاربر دیگری نیز درخواست ساخت دروازه‌های دیگری مثل «دروازه اخلاق» را مطرح کرد و نوشت: «امیدوارم با ساخت دروازه اخلاق هم مسئولان کشوری کمتر دروغ بگویند و کمی هم در قبال مشکلات عدیده مردم احساس مسئولیت کنند».

 تهران، کلانشهر معضلات

این روزها بسیاری از مردم با شهرداری‌ها به‌خاطر موضوعاتی همچون الودگی و ساخت‌وساز، و کوچه‌ها، آسفالت کردن معابر و کوچه‌های عمومی، روشنایی معابر، تنظیف و تسطیح معابر، احداث تاسیسات، صدور پروانه کسب برای اصناف، جلوگیری از گدایی و تکدی‌گری و ... درگیرند.

از مشکلات کلان شهرداری‌ها که بگذریم در سطح خرد نیز شهرداری‌‌ها به خصوص شهرداری تهران نتوانسته‌اند برای موضوعاتی مانند سدمعبر (به‌خاطر همدستی و تبانی برخی ماموران مربوطه با واحدهای تجاری، اصناف و نادیده‌گرفتن حق و حقوق عابران پیاده)، زیباسازی شهرها، نظافت معابر و حتی خیابان‌های اصلی رضایت حداقلی شهروندان را فراهم کنند. در این میان ناکارآمدی و پاسخگو نبودن اپراتورهای 137 و 1888 در رفع مشکلات مردم و اذعان آنها مبنی بر ثبت پیام بدون رسیدگی و پاسخگویی مناسب، گلایه و نارضایتی بسیاری از شهروندان را به همراه داشته است.

اینها همه در حالی است که با توجه به توسعه بسیاری از شهرهای دنیا طی چندسال اخیر، مردم انتظار شهری پیشرفته، مکانیزه، به‌روز، منضبط و قانونمند را دارند. اما جالب اینجاست که مردم برای انجام کوچکترین وظیفه شهرداری‌ها، تا مدت‌ها بازیچه آنها قرار می‌گیرند و در بسیاری موارد به نتیجه نمی‌رسند.

به عنوان نمونه، گودال‌های که به خاطر نشت آب توسط اداره آب و فاضلاب بعد از طی پروسه طولانی، در سطح کوچه‌ها ایجاد می‌شود باید چندین بار با 137 و 1888 تماس گرفت اما در نهایت هم نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود در حالی‌که وجود چاله‌ها در کوچه یا خیابان می‌تواند برای افراد عابرپیاده بسیارخطرناک بوده و در برخی مواقع با ریزش باران منجر به نشست ساختمان شود اما مسئولان مربوطه در کمال خونسردی و سلب وظیفه، موارد مهم جانی را شامل  مرور ‌زمان می‌کنند و برای نگرانی و پیگیری مردم هم پشیزی قائل نیستند. 

در چنین شرایطی شهر بیش از همیشه درگیر شعارزدگی است و مسئولان شهری و اعضای شورای شهر نگران حفظ حجاب در حمل و نقل عمومی هستند که نه تنها توسعه آن متوقف شده که زیر ساخت‌های آن هر روز فرسوده‌تر از همیشه می‌شود.