روحانیت و ضرورت «تغییر» برخی «منش»ها و «روش»ها

سعیده علیپور

روز پنجشنبه‌ امام جمعه رشت حضور پرحاشیه‌ای در سومین جشنواره ملی تئاتر کودک و نوجوان داشت. حاشیه حضور او، باز هم مربوط به موردی بود که این روزها، از هر نان‌و‌آبی برای مسئولان کشور واجب‌تر شده است؛ «حجاب».

رسول فلاحتی در این مراسم که به صورت زنده از شبکه باران هم پخش می‌شد، با انتقاد از حجاب برخی از حاضرین در مراسم، با بیان اینکه؛ از همه کسانی که اینجا کشف حجاب کرده‌اند «بیزار» است، مراسم را ترک کرد!

ابراز واضح بیزاری او از بخشی از جمعیت حاضر در سالن در حالی است که این روزها، برخی از وقایع چون حمله خیابانی به طلاب، سبب شده تا حتی برخی از مراجع تقلید نسبت به وضعیت پرمخاطره طلاب و روحانیون در جامعه هشدار دهند و خواهان تغییر برخی «منش»ها و «روش»ها شوند.

محمدعلی ابطحی، از اعضای شورای موسس و مرکزی مجمع روحانیون مبارز در توئیتر در واکنش به اظهارات امام جمعه رشت نوشت: «می‌دانید که بیشتر دختران بی‌حجاب و باحجاب از من و شمای آخوند بیزارند؟».

این موضوع البته تنها از سوی یک روحانی منتقد بیان نشد. بلکه، غلامحسین محسنی‌اژه‌ای هم آن را به شکلی دیگر ابراز کرد. رئیس قوه قضاییه روز پنج شنبه، در دیدار با علما و ائمه جمعه و جماعات استان کردستان گفت که: «ما روحانیون نباید در روش و منش زندگی از مردم فاصله بگیریم؛ اگر به واسطه تفاوت در قول و عمل ما، مردم دچار شبهات و تردیدهایی شده و به راه‌های دیگری رانده ‌شدند ما مسئول هستیم؛ کسانی که به واسطه تفاوت در قول و عمل ما به اسلام و نظام بدبین می‌شوند، مظلمه این موضوع بر گردن ماست؛ لذا ما باید هر چه بیشتر خود را به تقوا و حلم و علم مجهز گردانیم».

این هشدار آن هم از سوی رئیس دستگاه عدلیه، به نظر اشاره‌ای واضح بود به حملات خشونت‌آمیزی که این روزها شرایط زیست آرام معممین را در معرض خطر قرار داده است. حملاتی تروریستی و خشونت‌بار که علیه هر طیفی در جامعه صورت بگیرد، نگران‌کننده و منفور است. حملاتی که بسیاری از منتقدان از سالیان پیشین آن را هشدار داده و حضور پررنگ روحانیون در اغلب پست‌های کلیدی و سیاست‌گذاری و اجرایی و... کشور را در تشدید آن موثر دانسته‌ بودند.

تشدید حملات خشونت‌آمیز  علیه روحانیون

در ماه‌های اخیر گزارش‌های بسیاری در خصوص حمله و تعرض به روحانیون در کشور منتشر شده که ابتدا با رفتارهایی چون «عمامه‌پراکنی» آغاز و در ادامه به وقوع برخی حملات علیه این قشر در کشور منجر شد.

در ادامه خشونت‌ها علیه طلاب، روز شنبه نهم اردیبهشت، در شهرستان قم به دو طلبه حمله شد.

خبرگزاری ایرنا گزارش داده که این اتفاق پس از وقوع تصادف یک دستگاه خودروی تیبا با دو عابر پیاده رخ داد. به گزارش این خبرگزاری راننده خودرو پس از تصادف اقدام به خودزنی کرده و سپس با چاقو به یکی از مصدومان این حادثه که یک طلبه بوده حمله کرد.

این روزها، افزایش حملات خیابانی به طلاب، سبب شده تا برخی از مراجع تقلید نسبت به وضعیت پرمخاطره طلاب و روحانیون در جامعه هشدار دهند و خواهان تغییر برخی «منش»ها و «روش»ها از سوی این قشر شوند

در اثر این حمله و با وارد شدن ضربات چاقو به یکی از روحانیون، فرد مذکور به شدت از ناحیه گردن و پهلو زخمی و به بیمارستان منتقل شد.

این اتفاق تنها چند روز پس از شلیک به عباسعلی سلیمانی، امام جمعه پیشین زاهدان و نماینده مجلس خبرگان در شهرستان بابلسر رخ داد. در روزهای اخیر همچنین تصاویری در شبکه‌های اجتماعی در خصوص زیر گرفتن یک معمم دیگر در تهران توسط خودرویی و کشیدن او روی کاپوت ماشین منتشر شد.

همچنین دیروز خبر پیدا شدن پیکر بی‌جان یک طلبه در سواحل کوهی خیل جویبار بابل نیز گمانه‌زنی‌ها در خصوص قتلی دیگر را تقویت کرده است. هر چند پلیس هنوز دلیل مرگ ابراهیم فاضل طلبه‌ای که از دو روز پیش پس از حضور در بابل، مفقود شده بود را اعلام نکرده است.

 لباس نپوش و برو دنبال کار دیگری!

در روزهای اخیر همچنین یکی از مراجع تقلید در واکنش به حملات به طلاب و روحانیون با انتقاد از مسئولان گفت: «بعضی طلبه‌ها می‌گویند الان دو ماه است که ما در شهرمان نمی‌توانیم از خانه بیرون بیاییم. چه اتفاقی دارد می‌افتد؟ الان خانواده‌های طلبه‌ها دعوا دارند و به همسرانشان می‌گویند که لباس نپوش و برو دنبال کار دیگری».

جواد علوی بروجردی افزود: «این فاصله‌ای که بین روحانیت و مردم افتاده، باید ترمیم شود. راه اشتباه بوده. این را ما باید متوجه بشویم. شما را به خدا در این حرف‌زدن‌های خود ذره‌ای مراقبت کنید. حرف‌هایی نزنید که مردم را برنجاند. شما را به خدا در وعده‌دادن‌های خود یک ذره رعایت کنید. آقایان مسئول! وعده‌های توخالی ندهید. به مردم خلاف نگویید. این بی‌اعتمادی مردم را بیشتر نکنید. این‌طور که پیش می‌رود، امنیت برای افراد روحانی در بلاد نیست. این‌ها اگر هدفشان آن بزرگان مسئول است، که آن‌ها محافظ و ماشین دارند و دم‌ دست مردم واقع نمی‌شوند».

 شکاف روزافزون  بین مردم و روحانیت

در حالی این روزها برخی نگرانی‌ها و هشدارها در خصوص وضعیت امنیت روحانیون در کشور مطرح است که برخی با انتقاد از وضعیت امنیت زنان در جامعه معتقدند؛ حاکمیت و روحانیت هیچ‌گاه از آنها حمایت جدی نکرده است. از تهدید‌های فراوان زنان به اخراج از کار در ادارات به دلیل موضوع حجاب تا برخوردهای قهری و سلبی و بعضا خشونت‌بار در سطح شهر و مراکز خرید تنها بخشی از این ناامنی‌هاست که زنان را تهدید می‌کند. این ناامنی دیگر برای مردان جامعه نیز به اشکال تبعیض آمیز در استخدام‌ها و ... وجود دارد. این در حالی است که حاکمیت که بخش عمده‌ای از آنها را روحانیون تشکیل می‌دهند، هیچگاه اقدام جدی برای کاهش این آسیب‌ها نکرده و حتی گاهی در مواردی چون حجاب تهدید و تنبیهات را هم افزایش داده‌اند. با این حال برخی روحانیون نزدیک به حاکمیت نیز معتقدند، در این حوزه‌ها اشتباهاتی صورت گرفته است.

حسین انصاریان، یکی خطیبان مشهور تهران با انتقاد از عملکرد روحانیت در سال‌های اخیر به تازگی گفت: «برخی از ما آخوند‌ها برای صد سال پیش هستیم یعنی به درد امروز نمی‌خوریم، برخی منبر‌های ما برای ۲۰۰ سال پیش است و جامعه را درمان نمی‌کند، اما آیت‌الله بروجردی شناخت عجیبی از روزگار خود داشت».

آیت‌الله جواد علوی بروجردی: «فاصله‌ای که بین روحانیت و مردم افتاده، باید ترمیم شود. راه اشتباه بوده. شما را به خدا حرف‌هایی نزنید که مردم را برنجاند. در وعده‌دادن‌های خود یک ذره رعایت کنید. بی‌اعتمادی مردم را بیشتر نکنید. این‌طور که پیش می‌رود، امنیت برای افراد روحانی در بلاد نیست.»

 حضور    روحانیت در پست‌های اجرایی

در این میان بسیاری از منتقدان و صاحبنظران، حضور پرتعداد روحانیون در پست‌های اجرایی و ناکارآمدی روز افزون مدیریتی در کشور را عامل مهم دیگری در شکاف و بدبینی مردم به این طبقه می‌دانند. موضوعی که بسیاری از روحانیون هم به آن اشاره دارند و خواهان کنترل آن هستند. این موضوعی است که حتی برخی از روحانیون منقد نیز سال‌هاست به آن اشاره دارند و خواهان کمتر شدن حضور روحانیون در همه عرصه‌ها شده‌اند.

فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم و استاد دانشگاه حتی پیشتر از وقایع اخیر به این موضوع اشاره کرده و گفته بود: «اقتصاد جامعه ما، اقتصاد بیماری است و متأسفانه هر دولتی که سرکار می‌آید، وعده‌هایی به مردم می‌دهد و به هیچ‌کدام عمل نمی‌کند. همچنین نوع اداره جامعه ناسالم است و معمولاً افرادی که در رأس اداره امور هستند، از رئیس‌جمهور، رئیس قوا تا سایر بخش‌ها، بیشتر از میان روحانیون است؛ پس حضور روحانیون در سمت‌های مختلف و از جهت دیگر سوء اداره و مدیریت در کشور، موجب شده تا نگاه مثبتی به روحانیت نباشد».

فاضل میبدی همچنین بیان کرد: «تا زمانی که کشور خصوصاً در مسائل اقتصادی به این شکل اداره شود و هر روز مردم با تورم و گرانی مواجه باشند و از طرف دیگر؛ شب‌ها در تلویزیون هم یک روحانی را ببینند که از نگاه اسلام سخن می‌گوید؛ طبیعی است که نگاه مردم به طلاب نگاه مثبتی نخواهد بود».

علی مطهری نیز در روزهای اخیر در گفتگویی که با روزنامه هم‌میهن داشت با اشاره به لزوم دور شدن روحانیت از پست‌های اجرایی به نقل از پدرش گفت که: «درباره آینده روحانیت ایشان به صراحت می‌گوید که روحانیون در جمهوری اسلامی نباید پست اجرایی و دولتی بگیرند، زیرا روحانیت شیعه همیشه از دولت‌ها مستقل بوده است؛ از نظر روحی به خدا متکی بوده و از نظر اجتماعی به مردم؛ این حالت باید حفظ شود و همیشه در کنار مردم و مقابل دولت‌ها باشد، اما به این عمل نشد. ایشان روی این موضوع مهم تاکید داشت و پیش‌بینی می‌کرد که اینطور شود و می‌گفت روحانیون نباید پست اجرایی داشته باشند».

در این روزهای سخت که مردم به زندگی صلح‌آمیز توام با آرامش و احترام در کنار یکدیگر نیاز دارند، بسیاری بر این عقیده‌اند که حاکمیت به جای خط‌کشی و اعلام انزجار از بخشی از جامعه با عناوین و برچسب‌های مختلف باید دیدگاه‌ها و اختلاف سلایق را بپذیرد و با نگاهی جزم‌اندیش به دنبال خط‌کشی هر چه بیشتر در کشور نباشد. موضوعی که به نظر می‌رسد به کاهش خشونت‌ها از هر سو می‌انجامد.