گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که فیلترینگ اینستاگرام و واتس‌اپ رفع نخواهد شد و این دو پلتفرم محبوب به سرنوشتی مشابه تلگرام دچار خواهند شد. در همین رابطه دیروز وزیر ارتباطات نه تنها حرفی از زمان رفع فیلتر این دو اپلیکیشن پرطرفدار نزد که به مردم توصیه کرد تا کسب و کارشان را بر محیطی که پایبند قانون جمهوری اسلامی ایران نیست، برنامه‌ریزی نکنند. موضوعی که هدف اصلی طرح جنجالی صیانت از فضای مجازی هم بود. با این حال او نگفت که جایگزین داخلی و کارآمد این پلتفرم‌های فیلتر‌شده چیست؟

به گزارش خبرگزاری فارس عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دیروز در حاشیه جلسه هیات دولت با اشاره به فیلترینگ اینستاگرام و واتس‌اپ تاکید کرد: تا وقتی این پلتفرم‌ها موجب آسیب به کشور شود، محدودیت آن‌ها ادامه پیدا می‌کند و در صورت صلاح‌دید مراجع ذی‌صلاح، مجددا محدودیت آن‌ها برداشته می‌شود و مرجع رسیدگی به این مطلب وزارت ارتباطات نیست.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه این وزارتخانه مرجع تصمیم‌گیری فیلترینگ پلتفرم‌ها نیست گفت: تلاش می‌کنیم تا مردم برای ارتباط و کارهای عادی خود کمترین مشکل را داشته باشند.

زارع‌پور اظهار کرد: همانطور که قبلاً هم مراجع ذیصلاح گفتند، برخی پلتفرم‌های بعضاً آمریکایی بستری برای اغتشاشات شده بودند که محدودیت‌هایی بر آن‌ها اعمال شده است.

وی افزود: ما در این ایام تلاش می‌کنیم تا مردم برای کارهای عادی خود کمترین مشکل را داشته باشند.

وزیر ارتباطات گفت: در ایام اخیر محتوایی که در تمام جهان انتشار آن‌ ممنوع است، در این پلتفرم‌ها منتشر شد که طبیعتاً محدودیت‌هایی بر آن‌ها اعمال شد.

زارع پور خبر داد: از امروز همکاران ما در وزارت ارتباطات درحال تلاش هستند تا زیرساخت پلتفرم‌های داخلی تقویت شود و مردم در استفاده از این پلتفرم‌ها کمترین مشکل را داشته باشند.

وزیر ارتباطات همچنین درباره شایعات دائمی شدن فیلترینگ اینستاگرام و واتس‌اپ توسط شورای عالی فضای مجازی گفت: شورای عالی فضای مجازی اصلا در این مدت جلسه‌ای نداشت.

 

*موج فراگیر فیلترینگ اپ‌های خارجی

در روزهای اخیر و با شروع ناآرامی‌ها در نقاط مختلف کشور، اینستاگرام و پیام‌رسان واتس‌اپ، نخستین پلتفرم‌هایی بودند که دسترسی به آنها مسدود شد؛ با این‌حال محدودیت‌های اعمال شده بر فضای مجازی محدود به این دو برنامه‌ نبود و به مرور نام اپلیکیشن‌های لینکدین(پلتفرمی تخصصی برای ارتباطات شرکت‌ها و متخصصان با یکدیگر)، اسکایپ و ساوندکلاد نیز به لیست برنامه‌های فیلتر شده اضافه شد.

با این‌حال داستان به اینجا ختم نمی‌شود؛ حالا حتی فروشگاه‌های اپلیکیشن مشهور یعنی «گوگل‌پلی» و «اپ‌استور» نیز فیلتر شده‌اند و دسترسی به برخی سرویس‌های گوگل، وب‌سایت‌های استارلینک، مایکروسافت و موتور جست‌وجوی اینترنتی آن یعنی بینگ، بازی‌های ایکس‌باکس و کلش‌آوکلنز نیز محدود شده است.

این بدان معناست که کاربران ایرانی فقط با فیلترشکن امکان دسترسی به دو شبکه‌های اجتماعی واتس‌اپ و اینستاگرام و سایر موارد یاد شده را دارند و اکنون فقط اپلیکیشن‌های ایرانی در حوزه پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی آزاد هستند و تمام شبکه‌های اجتماعی خارجی در ایران مسدود شده‌اند. با این حال به گفته کارشناسان اپلیکشن‌های داخلی کارایی و کارآمدی لازم را ندارند و امکان سرویس‌دهی‌شان بسیار اندک است.

 

*کسب کارهای گره خورده با اینستاگرام

با توجه به گره خوردن شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده در روزهای اخیر با اقتصاد، کسب و کار، زندگی و ارتباطات کاربران عدم دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مشکلات زیادی را برای مردم ایجاد کرده و تدواوم آن هم دورنمایی نامطلوب را رقم می‌زند.

هر چند آمار دقیقی از تعداد کلی کاربران فضای مجازی در ایران وجود ندارد اما براساس آمار ارائه شده از مرکز آمار ایران، تعداد کاربران ایرانی فعال در پیام‌رسان واتس‌اپ حدود ۴9 میلیون و اینستاگرام ۴8 میلیون هستند. برآوردها نشان می‌دهد، این کاربران در کنار کاربرانی که از شبکه‌های فیلتر شده‌ای مثل تلگرام و توئیتر و ... استفاده می‌کنند حدود 65 میلیون نفر از جمعیت 80 میلیونی ایران را تشکیل می‌دهند.

سیاستگذاری‌های اخیر متولیان ارتباطات کشور، به خوبی از عزم جدی آنها برای کوچ دادن کاربران از پلتفر‌م‌های خارجی به نمونه‌های مشابه بومی حکایت دارد؛ کما اینکه در طرح جنجالی صیانت از فضای مجازی، بارها بر ایجاد نسخه‌های مشابهی برای پلتفرم‌های محبوب اینستاگرام، واتس‌اپ، تلگرام و توییتر و هدایت اجباری کاربران به آنها از طریق مسدودسازی امکان دسترسی به پلتفرم‌های خارجی تاکید شده بود. با این حال هنوز هیچ اپلیکیشن داخلی مناسبی برای این کوچ اجباری وجود ندارد.