اقدام عملی مسئولان شهری در واکنش به سروصدای«بی‌آرتی‌خوابی»
استقرار اتوبوس برای گذران «زمستانی گرم»!
ریحانه جولایی
هفته گذشته گزارشی از بی‌آرتی‌خوابی منتشر شد که سروصدای بسیاری به پا کرد.
بعد از انتشار گزارش، شهرداری تهران آن را تایید کرد، اما واکنش‌های متفاوتی از مسئولین شهرداری و حتی شهردار شنیده شد.
از همان ابتدا مدیرعامل شرکت واحد اتوبوس‌رانی شهرداری تهران این خبر را درست خواند اما به عقیده او این پدیده به شدتی که در گزارش عنوان‌شده، نیست و از گذشته نیز شاهد خوابیدن معتادان روی صندلی‌شان در اتوبوس بوده‌ایم، اما این افراد جدید، ظاهر مناسبی دارند و کارت بلیت می‌زنند و وارد اتوبوس می‌شوند.از سوی دیگر علیرضا زاکانی، شهردار تهران هم در واکنش به این خبر از افراد بی‌سرپناه در اتوبوس‌های خط تندرو خواهش کرده به گرمخانه‌های شهرداری که در مناطق مختلف تهران دایر است مراجعه کنند.
او با اظهار بی‌اطلاعی از علت عدم مراجعه افراد بی‌سرپناه به گرمخانه‌ها افزود که شهرداری تهران نمی‌تواند به‌اجبار این افراد را به گرمخانه منتقل کند و هرگونه اجباری در این زمینه نیازمند حکم قانونی است
سرپناهی برای شب‌های سرد
با اینکه مسئولان می‌گویند پدیده بی‌آرتی خوابی آن‌قدر هم که به نظر می‌رسد بزرگ نیست اما بعد از انتشار این خبر شهرداری تهران تصمیم گرفته اتوبوس‌هایی را در سطح شهر قرار دهند تا بی‌خانمان‌ها بدون جابه‌جا شدن شب را در آن‌ها بگذرانند و معتادان هم پس از رجوع به آن‌ها روند بهبود را در پیش بگیرند.به گفته احمد احمدی‌صدر، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران این اتوبوس‌ها در شب‌های سرد سال برای حمایت از افراد بی‌خانمان به‌صورت موقت در ۲۰ نقطه از شهر جانمایی شده‌اند.احمدی‌صدر، با اشاره به فعالیت این اتوبوس‌ها بیان کرده است این سازمان برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و ساماندهی افراد بی‌خانمان در شهر برنامه‌های جامعی را با دستور شهردار تهران در دستور کار قرار داده و تشکیل قرارگاه اجتماعی ازجمله آن‌هاست. او گفته است برای این قرارگاه، جلسات مفصلی برگزارشده و اگر کار با دقت انجام شود شاهد نتیجه مثبتی بعدازاین سال‌ها در تهران خواهیم بود. برنامه این قرارگاه این است که ضمن جمع‌آوری و جذب متجاهران از شهر تهران آن‌ها به مراکزی بروند که با یک مکانیسم تربیتی نگهداری و سپس به جامعه بازگردند. آن‌ها در این پروسه پس از دریافت برنامه‌های تربیتی و فرهنگی سم‌زدایی می‌شوند و سپس با آموزش مهارت‌های لازم مقدمات اشتغال‌زایی برایشان فراهم خواهد شد. رویکرد طرح «زمستان گرم» نمونه دیگری برای اهداف این برنامه است. درواقع افرادی که به هر دلیل دچار آسیب شده‌اند و خانه و آشیانه‌ای ندارند در این طرح ساماندهی می‌شوند.احمدی‌صدر در ادامه افزود: اکنون برای حمایت و در راستای اهدافمان ۲ نوع خدمات دیگر پیش‌بینی‌شده که نتیجه آن در طولانی‌مدت قابل ارزیابی است. قدم اول، خدمات سرویس‌های گشت در مناطق ۲۲گانه تهران است؛ چنانکه خودروها به هنگام گشت‌زنی، افراد بی‌خانمان را مشاهده کنند و یا از طریق سامانه ۱۳۷، پاتوقی به آن‌ها اطلاع داده شود در اسرع زمان مراجعه و اقدام به جمع‌آوری و انتقال آن‌ها به گرمخانه‌ها می‌کنند.اقدام دیگر سازمان در شب‌های سرد، جانمایی ۲۰اتوبوس در نقاط شلوغ شهر است تا این افراد دسترسی راحت‌تری برای مراجعه به یک سرپناه را در شهر داشته باشند. این طرح تا زمانی ادامه دارد که سرما جان و سلامت کارتن‌خواب یا معتاد متجاهری را تهدید نکند.
ماجرای بی‌آرتی‌خوابی از کجا شروع شد؟
براساس گزارشی که هفته گذشته منتشر شد، 12 تا ۲۵ هزار تومان هزینه یک‌شب بی‌آرتی خوابی در تهران است. بسیاری به جای اجاره خانه اینجا می‌خوابند. البته بی‌آرتی خوابی چندان هم راحت نیست، حداقل تا صبح باید پنج بار اتوبوس عوض کنند و چند دقیقه بین هر بار پیاده و سوار شدن سرما را تحمل کنند. هر ۴۵ دقیقه باید پیاده شوند. به اتوبوس بعدی برسند. هزینه بلیت بدهند. سوار اتوبوس جدید شوند و بخوابند. سوز سرمای شب آن‌ها را هل می‌دهد که خودشان را زودتر به اتوبوس برسانند.بی‌آرتی خوابی تنها راهی است که برایشان مانده. یک صندلی در اتوبوس برای آن‌ها خانه‌ای است ارزان در پایتخت! اما همین خانه ارزان برایشان در ماه ۳۶۰ تا ۷۵۰ هزار تومان خرج دارد. اتوبوس خواب‌ها شغل و درآمد دارند، اما نه آن‌قدر که بتوانند رهن و اجاره یک خانه در تهران را بدهند.بی‌آرتی خوابی، پدیده جدیدی که در کنار پشت‌بام خوابی، کارتن‌خوابی و یا گور خوابی مطرح شده است و این روزها از آن زیاد دیده و شنیده‌ایم. پدیده‌ای که نشان می‌دهد فقر و تنگدستی به جان قشر متوسط هم افتاده است و حالا دیگر شاغل بودن هم کفاف گذراندن زندگی و اجاره خانه را نمی‌دهد. بر اساس این گزارش، خط‌های تجریش-راه آهن و آزادی-تهرانپارس دو مسیر طولانی‌اند که بین این افراد طرفدار دارد. خط تجریش به راه‌آهن گرم‌تر است و حتی کودکان 12 ساله هم در این خط شب را صبح می‌کنند.
شهردار تهران درحالی به بی‌آرتی‌خواب‌ها توصیه کرده به گرمخانه‌های تهران مراجعه کنند که امسال اعلام شد ظرفیت گرمخانه‌های پایتخت فقط به‌اندازه ساماندهی دو هزار نفر است
بی‌آرتی خوابی بزرگنمایی شده است؟
اینکه افرادی با ظاهر مناسب و بدون سابقه اعتیاد از روی فقر و نداری شب‌های زمستان را در اتوبوس‌ها سر می‌کنند موضوع کوچکی نیست که مسئولان این‌قدر راحت در مورد آن حرف می‌زنند و خبرها را بزرگنمایی شده می‌دانند. اتفاقاً این موضوع باید برای مدیران شهرداری و مقامات دولتی زنگ خطری باشد که قشر جدیدی از افراد شاغل تا چند سال آینده به جمعیت بی‌خانمان‌ها افزوده می‌شوند. اما متأسفانه چنین نگاهی در میان مدیران و مسئولان کشور وجود ندارد و فقط سعی می‌کنند برای باز کردن معضل از سرشان موضوع را کوچک و بی‌اهمیت جلوه دهند.
چرا گرمخانه نه؟!
اینکه شهردار به بی‌آرتی‌خواب‌ها توصیه می‌کند، به گرمخانه‌ها مراجعه کنند، در حالی است که اولاً بسیاری از گرمخانه‌ها فضای مناسبی ندارد. طبق گفته‌های مسئولان مبنی بر اینکه بی‌آرتی خواب‌ها ظاهر مناسبی دارند و حداقل توان پرداخت شبی چند هزار تومان را دارند، ماندن در گرمخانه‌ها برایشان آسان و امکان‌پذیر نیست چراکه در این گرمخانه عمدتاً افراد معتاد و بی‌خانمان‌ها رفت‌وآمد دارند. ثانیاً مگر گرمخانه‌ها چقدر ظرفیت دارند که پذیرای همه بی‌خانمان‌ها باشند؟
بر اساس آمارهای غیررسمی در سال ۱۳۹۸ شمار بی‌خانمان‌ها در پایتخت بین ۱۴ تا ۱۵ هزار نفر بوده و این در حالی است که به گفته برخی از مقامات شهرداری تهران در آبان ماه امسال ظرفیت گرمخانه‌های پایتخت فقط به‌اندازه ساماندهی دو هزار نفر بود. حالا با این حساب شهردار تهران گفته است که بی‌آرتی خواب‌ها به گرمخانه‌های تهران مراجعه کنند و با شرایط ذکرشده گله هم کرده است که نمی‌توان به‌زور افراد را به گرمخانه‌ها فرستاد.
بااینکه مسئولان می‌گویند پدیده بی‌آرتی خوابی بزرگنمایی شده است، اما بعد از انتشار گزارشی دراین‌خصوص شهرداری تهران تصمیم گرفته اتوبوس‌هایی را در سطح شهر مستقر کند تا بی‌خانمان‌ها بدون جابه‌جا شدن شب را در آن‌ها بگذرانند و معتادان هم پس از رجوع به آن‌ها روند بهبود را در پیش بگیرند
فقر فراگیر در اتوبوس جا نمی‌گیرد
موضوع اتوبوس خوابی و یا گزارش‌های ازاین‌دست که اخیراً در رسانه‌ها منتشرشده، نشان می‌دهد فقر و نداری سطح زندگی افراد بی‌بهره و ضعیف جامعه را که معتاد هم نیستند تا حد بی‌خانمانی رسانده است.
نظریه‌های اجتماعی مترقی دلایل فقر را نه در افراد که در نظام اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جستجو می‌کند. درواقع نبود فرصت‌های یکسان برای داشتن کار و درآمد صرفاً با دلایل فردی سنجیده نمی‌شود، بلکه این جامعه و حاکمیت است که در توزیع این امکانات مسئولیت دارد.بر این اساس اگر به جامعه امروزمان برگردیم، اگر وضعیت اقتصادی مردم طی چند سال اخیر را بررسی کنیم، اگر به رقم‌های اعلامی خط فقر طی یک دهه اخیر نگاه کنیم، به‌سادگی متوجه می‌شویم که زندگی یک کارگر با دستمزد مصوب و رسمی چه میزان تحت شعاع فقر قرارگرفته است.آبان گذشته فرشاد مؤمنی، رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد اعلام کرد: نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در دوره سه ساله ۹۶ تا ۹۹، جمعیت زیرخط فقر بیش از دو برابر شده است. این آمار به‌خوبی نشان می‌دهد هر شهروندی بدون اینکه انتخابی داشته باشد، طی سال‌های اخیر به فقر نزدیک‌تر شده است.
ای‌کاش خواب مسئولین سبک باشد
در آخر اینکه شاید با قرار دادن چند اتوبوس در گوشه و کنار شهر یا تشویق افراد بی‌خانمان به گرمخانه‌ها یا گفتن اینکه موضوع آن‌قدرها هم که گفته می‌شود بزرگ نیست به‌صورت موقت بتوان همه‌چیز را خوب و قابل‌حل جلوه داد اما آنچه مشخص است و همه ما خوب می‌دانیم فقر گسترده‌ای است که این روزها دامن همه را جز آن‌هایی که حساب‌های پر دارند گرفته است. فقری که باعث می‌شود هرروز افراد زیادی بی‌خانمان شوند و سر از اتوبوس‌های تندرو یا اتاق‌های کوچک حاشیه شهر درآورند، از خوردوخوراکشان بزنند و به اجازه خانه بیفزایند و خبرها و گزارش‌های هولناک دیگری که در آینده عیان می‌شود، همین چهره واقعی فقر و نداری مردم است. این اتوبوس که فقر نام دارد، در ابتدای شیب تندی ترمز بریده، کاش خواب آن‌ها که باید بیدار باشند، سبک باشد.
دیدگاه تان را بنویسید