وزیر نیرو هم در جمع کشاورزان کاری از پیش نبرد
ادامه اعتراض‌ها در بستر خشک زاینده‌رود
ریحانه جولایی
خشک‌سالی و کاهش شدید منابع آبی یکی از معضلات مهم موجود در کشور به‌ویژه در استان اصفهان است که در دهه‌های اخیر مشکلات فراوان اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را برای جامعه به‌ویژه در بخش‌های کار و تولید ایجاد کرده است.
عدم تأمین آب کافی و مستمر برای آبیاری اراضی تحت پوشش زاینده‌رود در قالب حق آبه داران، کاهش شدید منابع آب زیرزمینی، کاهش کیفیت آب موجود اعم از زیرزمینی و سطحی، وابستگی شدید و نسبت مستقیم اشتغال و معیشت مردم منطقه به کشاورزی و صنعت و مهم‌تر از همه مهاجرت بی‌رویه مردم منطقه به کلان‌شهر اصفهان باهدف تأمین کار و معیشت و تلاش در جهت بهبود زندگی، موجب شد دولت مجوز توقف جریان آب در زاینده‌رود را صادر کند؛ مجوزی که هم اکنون بیش از یک دهه از آن می‌گذرد و هر روز شاهد تبعات منفی و مضرات این تصمیم بحران ساز در مرکز کشور هستیم.
دود نبود زیرساخت به چشم مردم می‌رود
در جوامع پیشرفته، به هنگام رویارویی با بحران‌ها و پدیده‌های اجتماعی، همواره مسئولان براى دستیابى به یک راهکار علمى و عملى براى خروج از آن بحران و براى مدیریت آن آسیب اجتماعى، از پتانسیل نخبگان و متخصصین و کارشناسان آن بخش بهره مى‌گیرند همچنین از آگاه سازى مردم و جامعه از بحران پیش رو و پیامدهاى ناشى از آن واهمه‌اى نداشته و در این مسیر با طرح این موضوع با هم‌وطنان خود از ظرفیت همفکرى و مشارکت آنان در دستیابى به یک راهکار علمى و عملى و مورد اقبال عموم مردم بهره مى‌گیرند.
در مقابل مسئولان کشور ما، علاوه بر عدم تکمیل زیرساخت‌هاى مورد نیاز به دلیل محدودیت منابع، به جای نگاه ملی، همواره ساده‌ترین راه را برای جبران عقب ماندگی و تأمین خدمات به کار می‌گیرند و به مرور زمان، این مردم هستند که هزینه ناکارآمدی و عدم برنامه‌ریزی صحیح را می‌پردازند.
در بحث مدیریت منابع آب حوضه زاینده‌رود نیز شاهد اقداماتی همچون انتقال آب از سرچشمه و کاهش حجم آب ورودی به پشت سد زاینده‌رود، ایجاد دو خط انتقال آب به استان یزد و شهرستان کاشان، اجرای طرح انتقال آب شرب به‌عنوان طرح «گلاب» و همچنین برداشت‌های غیرقانونی و بی‌رویه در بالا دست و در استان چهار محال بختیاری بودیم که ثمره این اقدامات توقف جریان آب در زاینده‌رود، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، بحران اقتصادی کشاورزی و صنعت، رانش و نشست زمین و ایجاد گسل‌های محیطی و مهم‌تر از همه پیامد‌های منفی روانی جامعه، آلودگی، افزایش بیماری‌ها و تخریب محیط‌زیست بود.
به عقیده بسیاری خشکاندن زاینده‌رود در منطقه مرکزی کشور، ظلم مطلق و عامل فقر غیرقابل باور مردم فلات مرکزی کشور بود که زمانی پایتخت دوران صفوی و یکی از شهر‌های تاریخى و پرجاذبه براى گردشگران خارجى و یکى از مراکز مهم سیاسى و اقتصادى در خاورمیانه محسوب می‌شد.
جلسه وزیر نیرو و معترضان به تنش کشیده شد
خشک شدن زاینده‌رود بیش از همه به کشاورزان اصفهانی آسیب رسانده است. تصمیم‌های نادرست و کارشناسی نشده مسئولین باعث شد تا کشاورزان اصفهانی ساکت نمانده و دست به اعتراض بزنند. این کشاورزان از هفته گذشته در زاینده‌رود دست به تحصن زدند و چند شب را در سوز و سرما در بستر خشک این رود به صبح رساندند. اعتراض آن‌ها، از روز دوشنبه ۱۷ آبان، با تجمع در مقابل شرکت آب منطقه‌ای و صداوسیمای مرکز استان اصفهان آغاز شده و از آن روز تا کنون برای رسیدن به خواسته‌های خود و پاسخگویی مسئولین در این زمینه، به اعتراض خود ادامه داده‌اند. حالا بیشتر شبکه‌های اجتماعی به این اقدام کشاورزان اصفهانی پرداخته‌اند و خبر از این می‌دهند که مردم عادی هم در جهت حمایت از کشاورزان اصفهانی دست به اعتراض زده‌اند.
این اعتراض هم‌زمان با سفر وزیر نیرو به این استان اتفاق افتاد و علی‌اکبر محرابیان در جمع کشاورزان معترض در شرق اصفهان گفته بود: «من برای احقاق حق تمامی کشاورزان ایستاده‌ام؛ زیرا رئیس‌جمهور از من خواسته تا به اصفهان سفر کنم و مسائل شرق اصفهان را به صورت دقیق بررسی کنیم.» اما آن‌طور که از گزارش‌ها پیداست جلسه وزیر نیرو با مردم معترض اصفهان خوب پیش نرفته و با تنش همراه شده است. بر اساس صحبت‌های محمدرضا جعفری، عضو هیئت‌مدیره صنف کشاورزان اصفهان در ابتدای جلسه، کشاورزان از دغدغه‌هایشان گفتند و وزیر نیرو قول داد حق آبه کشاورزان اصفهانی و خسارت‌های آنان پرداخت شود.
در ادامه کشاورزان از وزیر نیرو خواستند تاریخ دقیق بازگشت آب به زاینده‌رود را اعلام کند. وزیر نیرو گفت که آب زمانی باز می‌شود که حجم آب پشت سد حداقل به ۳۵۰ میلیون مترمکعب برسد و این گفته با اعتراض و عصبانیت کشاورزان همراه شد.
اعتراض کشاورزان اصفهانی از کجا آغاز شد؟
اما این اعتراض‌ها از کجا آغاز شد و حرف کشاورزان اصفهانی چیست؟ کشاورزان خواهان تأمین حق آبه کشت پاییزه خود مخصوصاً برای کشت گندم هستند. آن‌ها به ایسنا گفته‌اند: «اگر حق آبه ما در شرایط فعلی داده نمی‌شود، باید سهم دیگر بخش‌ها از این رودخانه کاسته شود.»
اصفهان در کنار کشاورزی، قطب صنعتی مهمی در ایران است و کشاورزان گلایه دارند که «صرف آب در صنایعی نظیر کاشی و فولاد که باید در کنار دریا ساخته شوند و نه در استانی که کیلومترها از دریا فاصله دارد، تبعیض علیه کشاورزان است»
اصفهان در کنار کشاورزی، قطب صنعتی مهمی در ایران است و کشاورزان گلایه دارند که «صرف آب در صنایعی نظیر کاشی و فولاد که باید در کنار دریا ساخته شوند و نه در استانی که کیلومترها از دریا فاصله دارد، تبعیض علیه کشاورزان است.» حدود پنج هزار نفر از کشاورزان اصفهان که سال‌هاست بر سر آب زاینده‌رود با دولت نزاع دارند، نهم مهرماه امسال تجمع کردند و در بیانیه‌شان خطاب به دولت گفتند «باید میزان آب مصرفی بخش‌های مختلف ازجمله صنعت کاهش یابد تا آب برای کشت پاییزه گندم تأمین شود.»
گذشته از این‌ها خشکی زاینده‌رود برای مردم غیرکشاورز اصفهان هم که این رودخانه را بخشی از هویت شهر خود می‌دانند، دردناک است و هر سال با جاری شدن آب در آن شادمانی می‌کنند و از خشکی آن گلایه دارند.
رئیس‌جمهور پای وعده خود می‌ماند؟
با این حال خبرها حکایت از این دارد که اعتراض کشاورزان اصفهانی به نتیجه رسیده؛ چرا که مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری نوشت: رئیس‌جمهوری به رئیس این مرکز برای مطالعات علمی در زمینه احیای زاینده‌رود مأموریت داده است. کمیته و کارگروه فعالی هم برای رسیدگی به این مسئله تشکیل خواهد شد تا احیای زاینده‌رود و رفع مشکل مربوط به آن مثل فرونشست زمین در مناطق مرکزی کشور به طور دقیق مورد بررسی قرار گرفته و یک طرح علمی و عملیاتی برای رفع آن تهیه شود. محمدصادق خیاطیان، رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، نیز در صفحه اینستاگرام خود نوشت: این اولین مأموریت ویژه رئیس‌جمهور به مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری است و بنا داریم با کمک تمامی صاحب‌نظران و اساتید دانشگاهی و مراکز علمی کشور به صورت علمی و عملیاتی به این موضوع بپردازیم. او همچنین نوشته است که مردمان شریف و نجیب استان‌های اصفهان، قم، سمنان و یزد در طول سال‌های گذشته، رنج‌های فراوانی را در پی بی‌آبی و خشک‌سالی کشیده‌اند.
کشاورزان اصفهان از هفته گذشته در زاینده‌رود دست به تحصن زدند و چند شب سرد را در بستر خشک این رود به صبح رساندند. اعتراض آن‌ها، از دوشنبه ۱۷ آبان، با تجمع در مقابل شرکت آب منطقه‌ای و صداوسیمای مرکز استان اصفهان آغاز شده و تاکنون ادامه دارد
راه‌های نوین کشاورزی را جایگزین سیستم سنتی کنیم
باید قبول کرد بخش قابل توجهی از مردم اصفهان با کشاورزی روزگار خود را می‌گذرانند و این موضوع توجه دولت را می‌طلبد. با شرایط پیش آمده افول کشاورزی به‌ویژه در شرق اصفهان بسیار جدی است. بی‌آبی به کشاورزان اصفهانی به‌ویژه در شرق استان صدمه‌های زیادی وارد کرده، زیرا امرار معاش مردم شرق اصفهان جز با کشاورزی امکان‌پذیر نیست. به گفته بسیاری از شهروندان، بی‌آبی در شرق استان به معضلات اجتماعی چون بزه، طلاق، بیکاری، فساد، فقر، دزدی و مشکلات خانوادگی دامن زده که اغلب آن‌ها نتیجه وضعیت اقتصادی خانواده‌هاست. افراد زیادی چه از کارشناسان این حوزه و چه مردم عادی و کشاورزان بر این باورند دولت‌های مختلف حق آبه اصفهان را نادیده گرفته‌اند، آن‌ها می‌گوید دو صنعت ذوب‌آهن و فولاد مبارکه در اصفهان آب زیادی مصرف می‌کنند. این صنایع در دوره پهلوی تأسیس شدند، اما جانمایی خوبی برای آن‌ها انجام نشد. نیاز این صنایع به آب فراوان ایجاب می‌کرد که نزدیک دریا یا مناطق پرآب کشور باشند.
از سوی دیگر یکی از وظایف دولت آموزش و دادن اعتبار به کشاورزان است تا بتوانند با روش‌های نوین آبیاری آشنا شوند و از سیستم و آبیاری سنتی دوری کنند. این روش می‌تواند از هدر رفت آب تا اندازه زیادی جلوگیری کند. امروزه در بخش کشاورزی، شاهد آبیاری سنتی هستیم که متأسفانه در این روش بالای ۶۰ درصد آب به هدر می‌رود که این مهم نقش مدیریت منابع، بهینه‌سازی و ایجاد روش‌های نوین آبیاری را بیش از پیش نمایان می‌سازد. افزایش بهره‌وری در مصرف آب با توجه به کاهش شدید میزان آب تحویلی به بخش کشاورزی، به تثبیت اشتغال و ایجاد مشاغل جدید پایدار در بخش‌های مختلف صنعت و کشاورزی کمک می‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید