گمانه‌زنی‌هایی درخصوص رویکرد صداوسیما در تبلیغات و مناظره‌های انتخاباتی
قابی که هر روز تنگ‌تر می‌شود
سعیده علیپور
کمتر از 25 روز به برگزاری دوره سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری باقی است و گرچه هنوز وضعیت تایید صلاحیت کاندیداهای ثبت‌نامی در این دوره انتخابات مشخص نیست و در نتیجه تبلیغات رسمی نامزدها آغاز نشده است، اما جسته و گریخته می‌توان اخبار تحرکات انتخاباتی را در فضاهای مجازی و عمومی دنبال کرد. رد این تحرکات حتی در رسانه ملی هم که بودجه خود را از محل منابع عمومی تامین می‌کند و باید در این زمینه جانب بی‌طرفی و عدالت را مراعات کند؛ دیده می‌شود.
در این میان اما بسیاری بر این عقیده‌اند که صدا و سیما به عنوان رسانهای که در انتخابات زمین اصلی بازی را در دست دارد، مدتی است که سنگ برخی از کاندیداها را به سینه می‌زند. هر چند رئیس این سازمان عریض و طویل مدعی است که رسانه ملی در انتخابات هیچ سوگیری و گرایش جناحی ندارد.
در روزهای اخیر اسحاق جهانگیری، معاون اول حسن روحانی و کاندیدای دوره سیزدهم انتخابات ریاست‌جمهوری با انتقاد از عملکرد صدا و سیما در حساب توییتری خود نوشت: «صدا و سیما طبق روال گذشته تحریف و تخریب را ادامه می‌دهد».
انتقادات از صداوسیما تنها منحصر به اسحاق جهانگیری او نیست و این سازمان همواره متهم بوده به اینکه به عنوان رسانه ملی، بازتاب‌دهنده دیدگاه‌های همه گروه‌های سیاسی در چارچوب جمهوری اسلامی نیست و به شکلی یک‌جانبه تنها دیدگاه اصولگرایان را تبلیغ کرده و دیگر جناح‌ها را هدف حمله قرار داده است.
درحالی‌که هنوز تبلیغات رسمی نامزدها آغاز نشده است، جسته و گریخته می‌توان اخبار تحرکات انتخاباتی را در فضاهای مجازی و عمومی دنبال کرد. رد این تحرکات حتی در رسانه ملی هم که بودجه خود را از محل منابع عمومی تامین می‌کند و باید در این زمینه جانب بی‌طرفی و عدالت را مراعات کند؛ دیده می‌شود
در همین راستا، علی لاریجانی،دیگر کاندیدای دوره سیزدهم انتخابات ریاست‌جمهوری که خود در سالیان گذشته ریاست سازمان صداوسیما را به عهده داشته، در روزهای گذشته با حضور در کلاب‌هاوس، ساخت و پخش برنامه «هویت» علیه روشنفکران و دگراندیشان در آن سال‌ها و پخش آن در رسانه ملی را اشتباه توصیف کرد. رویکردی که طی این سال‌ها به اشکالی مختلف و گسترده‌تر در صدا و سیما ادامه یافت و نه تنها تریبون را از گروه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی گرفت که آنها را زیر تیغ نقدهای یک جانبه و تحقیرها و توهین‌ها نیز قرار داد. به طوری که بسیاری از مردم به همین دلیل با رسانهای که نام ملی را یدک می‌کشد، اصطلاحا قهر و به سمت رسانه‌های تصویری خارج از کشور سوق پیدا کردند.
رسانهای که گرفتار یک باند سیاسی است
این رویکرد البته تنها به این دوره از انتخابات ختم نمی‌شود و سال‌هاست که انتقادات زیادی به همراه داشته است.
در آخرین روزهای تبلیغات انتخاباتی دوره دوازدهم ریاست جمهوری در سال 1396 نیز، حسن روحانی، در تجمعی انتخاباتی در زنجان جهت‌گیری سیاسی رادیو تلویزیون رسمی کشور را زیر سوال برد.
روحانی گفت: «همه کارمندان صداوسیما افراد خوبی هستند و خبرنگاران و تولیدکنندگان آن رسانه نیز زحمتکش هستند و ما آنها را دوست داریم. اما این رسانه گرفتار یک باند سیاسی شده است». این رویکرد در جریان انتخابات مجلس شورای اسلامی هم به اشکال مختلف دنبال شد. به طوری که اغلب نمایندگانی که به این قاب جادویی دعوت می‌شدند هم سو با جریان اصولگرایی بودند، خط فکری که سال‌هاست در راس امور صدا و سیما اعمال نظر و سلیقه می‌کند.
این دوره هم مناظره‌های انتخاباتی برگزار می‌شود
حساسیت بالای این دوره از انتخابات ریاست جمهوری و تجربه افشاگری نامزدها علیه یکدیگر در دوره‌های پیشین، این گمان را در افکار عمومی تقویت کرده است که مناظرات نامزدها در این دوره یا برگزار نخواهد شد یا به صورت زنده نخواهد بود. اما شنیده‌ها از برخی اقدامات در صدا و سیما حاکی از آن است که مناظرات نامزدها در این دوره از انتخابات نیز نه تنها منتفی نیست بلکه این مناظرات به صورت زنده از تلویزیون پخش خواهد شد. گفته می‌شود صداوسیما استودیوی برگزاری مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری را حداکثر برای ۸ نفر و حداقل برای ۶نفر طراحی کرده و این امر ظاهرا این ظن را به وجود آورده که تعداد نامزدهای مورد تایید شورای نگهبان بیشتر از ۸نفر نخواهد بود.
وقتی از مناظره‌های انتخاباتی صحبت می‌شود، بیشتر جنجال‌ها و حواشی آن برای همه تداعی می‌شود. حواشی که در دوره‌های پیشین، حتی به سمت تخریب نیز کشیده شد.
ایرنا پلاس، یکی از دلایل احتمالی به وجود آمدن برخی حاشیه‌ها را شیوه برگزاری مناظره‌های تلویزیونی، پرسش‌ها و نوع مدیریت مناظره‌ها می‌داند و می‌نویسد: اگر صداوسیما از کارشناسان و فعالان رسانهای مطرح کشور به عنوان پرسش‌کنندگان مناظره‌ها دعوت کند، شاید کیفیت و سطح این مناظره‌ها بالاتر برود و این بستر تبلیغاتی نیز از انحصار صداوسیما خارج شده و در سطح گسترده‌تری انجام شود.
سازمان صدا و سیما همواره متهم بوده به جای آنکه به عنوان رسانه ملی، بازتاب‌دهنده دیدگاه‌های همه گروه‌های سیاسی در چارچوب جمهوری اسلامی باشد، به شکلی یک‌جانبه تنها دیدگاه اصولگرایان را تبلیغ کرده و دیگر جناح‌ها را هدف حمله قرار داده است
اسماعیل قدیمی، مدرس ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در این باره به ایرنا گفت: «در ماده ۱۵۷ قانون اساسی، وقتی وظایف صداوسیما را تشریح می‌کند، در آن کامل شرح می‌دهد که این سازمان چه وظایفی دارد. تنویر افکار عمومی وظیفه اصلی صداوسیماست که البته این تنویر افکار عمومی باید در طول سال انجام شود. تنویر افکار عمومی یعنی توان نقد کردن. صداوسیما باید طوری عمل کند که مردم بتوانند به خوبی انتخاب کنند. باید سوابق و تجربه‌های عملی افراد را بازگو کند. با استادان اقتصادی و سیاسی گفت‌وگو کنند، نظر بگیرند، نقد کنند و مردم را آگاه سازند. آگاه کردن یک فرآیند سیستمی است».
وی تاکید کرد: «ما نمی‌توانیم در همه اجزا و عناصر حیات اجتماعی تنها یک بُعد را تشریح کنیم. صداوسیما نمی‌تواند در قالب مناظره‌های انتخاباتی فقط در مدت دو هفته کار خاصی انجام دهد. به طور حتم مردم در این انتخابات دچار مشکل می‌شوند».
او با اشاره به عملکرد ضعیف صدا و سیما در این باره گفت: «رسانه ملی در مقابل حق اطلاع و حق ارتباط مردم، تا به حال چه کارهایی انجام داده و چه گام‌هایی در جهت آگاه‌سازی افکار عمومی برداشته است؟ اساسا تاکنون چند نفر را توانسته در قضیه انتخابات آگاهی ببخشد؟». اما در مقابل کم کاری صدا و سیما یا حتی تخریب‌های این سازمان در قبال گروه‌های سیاسی و اجتماعی مختلف، فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی عملاً انحصار را از دست این نهاد درآورده و فاصله بین واقعیت و خبر را کاهش داده است.
دیدگاه تان را بنویسید