ردصلاحیت گسترده نامزدهای شوراها به شهرهای بسیاری تسری یافت
شبح گیرافتادن در محدوده یک جریان سیاسی
سعیده علیپور
زمان برگزاری انتخابات 1400 در حالی نزدیک می‌شود که به نظر می‌رسد این بار گرمایی از تنورش بالا نرود. هرچند هنوز وضعیت نامزدهای انتخاب ریاست‌جمهوری مشخص نشده، اما انتخابات شورای شهر-که همزمان با انتخابات ریاست جمهوری در 28 خرداد ماه 1400 برگزار می‌شود- تقریبا خط و ربطش را مشخص کرده است.
در حالی که در روزهای پایانی سال گذشته نام‌نویسی برای این انتخابات تمام شده بود، چند روزی است که خبرهایی از رد صلاحیت گسترده کاندیداهای شورای شهرهای مختلف آن هم بیشتر وابسته به جناح سیاسی خاص، از گوشه و کنار کشور منتشر می‌شود.
روز پنجشنبه نهم اردیبهشت خبرهایی در خصوص ردصلاحیت گسترده نامزدهای اصلاح‌طلب تهران منتشر شد. براساس این خبر از ۱۲ عضو فعلی شورای شهر تهران، تنها دو نفر تایید صلاحیت شده‌اند. این در حالی است که به گفته احمدی نادری، رئیس هیات عالی نظارت بر انتخابات شورهای شهر و روستای استان تهران، در این شهر ۳۲۹ نفر ردصلاحیت شده‌اند.
گفته می‌شود ردصلاحیت‌شدگان چهار روز فرصت دارند علیه تصمیم این هیات اعتراض کنند. هر چند برخی این روند را چنان وقت‌گیر می‌دانند که حتی در صورت تایید صلاحیت، زمان برای فعالیت‌های انتخاباتی و رقابت با سایر نامزدها از دست می‌رود.
رد صلاحیت گسترده در بسیاری از شهرها
در این میان البته هیات عالی نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستای استان تهران در اطلاعیه‌ای اتهام سیاسی و جناحی بودن ردصلاحیت‌ها را تلویحا رد و آنها را بر اساس قانون دانسته و اعلام کرد که بیش از 86 درصد از داوطلبین تایید صلاحیت شده‌اند. در این اطلاعیه آمده است: «پس از بررسی سوابق، اسناد و مدارک 2427 نفر از داوطلبان تایید صلاحیت شده در هیأت اجرائی شهرستان تهران، هیأت نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی شهر تهران تعداد 97 نفر (حدود 4درصد) به‌دلیل نقص مدارک ثبت نامی و تعداد 232 نفر (حدود 10 درصد) به‌دلیل عدم استعفای داوطلبین مسئول در سمت‌های مقرر در قانون و سایر موارد رد صلاحیت شده‌اند».
هر چند وضعیت در دیگر شهرها و استان‌ها نیز تفاوت چندانی با اوضاع حاکم بر انتخابات شورای شهر تهران ندارد. در برخی از شهرها حتی وضعیت وخیم‌تر از وضعیت شورای شهر تهران است.
خبرگزاری ایسنا با انتشار گزارشی در همین رابطه از رد صلاحیت تمام اعضای شورای شهر اصفهان خبر داده است.
ایلنا هم خبرهایی از ردصلاحیت گسترده کاندیداهای اصلاح‌طلب در شیراز داد و گزارش کرد؛ از 9 عضو فعلی شورای پنجم که داوطلب حضور در انتخابات ششمین دوره شوراها بوده‌اند تنها ۲ نفر احراز صلاحیت شده‌اند و از خیل داوطلبان شناخته‌شده و جوان این جریان نیز گستردگی موج ردصلاحیتی‌ها چنان است که تعداد احراز صلاحیت‌شده‌ها به انگشتان دو دست هم نمی‌رسد.
سعید نظری، سخنگوی شورای شهر شیراز هم با بیان اینکه از 9 نفر اعضای شورا که برای انتخابات ثبت نام کرده بودند تعداد 7 نفر رد صلاحیت شدند، گفت: تمام اعضا به دلیل بند ج ماده 30 و عدم التزام به اسلام و ولایت فقیه رد صلاحیت شدند
از سوی دیگر علیرضا بصیری، فرماندار شهرستان خمینی شهر نیز گفت: «۲۰۸ نفر برای انتخابات شوراهای اسلامی شهرها و روستاهای خمینی شهر ثبت نام کرده‌اند که از این تعداد تاکنون ۱۶ نفر انصراف داده و ۹۱ نفر نیز رد صلاحیت شده‌اند».
همچنین باقر پورحسینی، دبیر اجرایی هیات نظارت بر انتخابات شوراهای شهر و روستا در لرستان از رد صلاحیت ۲۳۵ داوطلب انتخابات شوراهای شهر و روستا در این استان خبر داد.
محمدرضا حسنی سعدی، دبیر هیئت نظارت بر انتخابات شوراهای استان کرمان هم گفت: «صلاحیت 226 نفر از کاندیداهای شورای شهر این استان تایید نشده است».
نحوه نظارت در انتخابات شوراها
هرچند موضوع رد صلاحیت در انتخابات در ایران موضوع جدیدی نیست، اما برخی معتقدند از آنجایی که ساز و کار نظارت بر انتخابات شورا با سایر انتخابات در ایران فرق دارد، همواره دید بازتری در تایید صلاحیت‌ها در سال‌های گذشته وجود داشته. دیدی که به نظر می‌رسد امسال تنگ‌تر شده است.
گفته می‌شود ردصلاحیت‌شدگان چهار روز فرصت دارند علیه تصمیم این هیات اعتراض کنند. هر چند برخی این روند را چنان وقت‌گیر می‌دانند که حتی در صورت تایید صلاحیت، زمان برای فعالیت‌های انتخاباتی و رقابت با سایر نامزدها از دست می‌رود
در انتخابات شوراها براساس ماده 53 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب1/3/1375 ناظر به مواد 73 و 74 قانون اصلاح قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشوری و انتخابات شوراهای کشوری مصوب 29/4/1365، نظارت بر انتخابات شوراها به عهده مجلس شورای اسلامی است. ماده 73 قانون مزبور مقرر می‌کند: «به منظور نظارت بر امر انتخابات شوراها، هیأت مرکزی نظارت بر امر انتخابات شوراهای اسلامی کشوری متشکل از سه نفر از اعضای کمیسیون شوراها و امور داخلی و دو نفر از اعضای کمیسیون اصل 90، به انتخاب مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌گردد». همچنین طبق ماده 74 این قانون «به منظور نظارت بر امر انتخابات شوراهای اسلامی کشوری در هر استان هیأت عالی نظارت استان مرکب از 3 نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی آن استان به تعیین هیأت مرکزی نظارت تشکیل می‌گردد».
مدتی است که این شیوه نظارت هم با انتقاداتی روبرو بوده، برخی معتقدند سبب شده تا افرادی با کمترین صلاحیت وارد شورای شهرها شوند. به طوری که سخنگوی کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه ۲۴ دی سال گذشته به خبرگزاری تسنیم گفته بود که این کمیسیون در حال بررسی طرح اصلاح مواردی از قانون انتخابات شوراهاست که یکی از موارد آن نظارت در قبل و هنگام ثبت نام داوطلبان است.
به گفته علی حدادی بر اساس این طرح سازمان اطلاعات سپاه پاسداران به مراجع استعلامی نامزدهای انتخابات شوراهای شهر و روستا افزوده شده است. همچنین این طرح مقرر کرده که داوطلبان نامزدی در انتخابات شوراهای شهر و روستا باید شش ماه قبل از ثبت نام در آزمونی که از سوی وزارت کشور برگزار می‌شود شرکت کنند. هر چند این طرح تاکنون راه به جایی نبرده است اما برخی معتقدند، این موضوع به صورت نامحسوس در انتخابات شورای شهر آتی اجرا می‌شود.
*هشدار در خصوص رد صلاحیت‌ها
اما رد صلاحیت‌های گشترده شورا واکنش‌های زیادی را در پی داشت. پیروز حناچی، شهردار تهران در واکنش به آنچه در تهران رخ داد گفت: «وقتی افراد صالح و متخصص نیایند و نباشند، بنگاه‌داران و سوداگران می‌آیند».
او نسبت به پیامد‌های ناشی از افتادن زمام امور به دست بنگاه‌داران و سوداگران هشدار داده و گفته در چنین شرایطی در شهرداری‌ها اتفاق بدی می‌افتد.
هرچند موضوع رد صلاحیت در انتخابات ایران موضوع جدیدی نیست، اما برخی معتقدند از آنجایی که ساز و کار نظارت بر انتخابات شورا با سایر انتخابات کشور فرق دارد، همواره دید بازتری در تایید صلاحیت‌ها در سال‌های گذشته وجود داشته است
حناچی به ایسنا گفت: «از سویی دیگر وقتی تعداد زیادی از افرادی که می‌توانند کاندیدا شوند و حضور آنها می‌تواند، ایجاد رقابت و شور کند؛ رد صلاحیت می‌شوند، طبیعتا تعدادی از افرادی می‌مانند که ممکن است با رای حداقلی وارد شورا شوند که بهترین‌ها و مطمئن‌ترین‌ها برای اداره شهر نباشد. امیدوارم چنین اتفاقی رخ ندهد، چراکه اگر مردم پای صندوق‌های رای نباشند ممکن است اتفاق سال‌های قبل تکرار شود و برخی از افراد با رای کم وارد شورا شوند که اگر رقابت پرشور بود اساسا خواب شورای شهر را نیز نمی‌دیدند».
همچنین رئیس فراکسیون امید مجلس دهم در واکنش به نتایج بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات شوراها نسبت به آنچه رد صلاحیت گسترده داوطلبان اصلاح‌طلب شوراهای شهر و روستا در سراسر کشور خواند، انتقاد کرد.
محمدرضا عارف در یادداشت اینستاگرامی‌اش نوشت: «حوزه مدیریت شهری باید از وجود افراد متخصص و آشنا به حوزه شهری بهره‌مند شده و انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا فرصتی است برای حضور این افراد. اینکه بعضا با نگاه سیاسی و جریانی به افراد صاحب صلاحیت اجازه حضور در انتخابات داده نشود ظلم در حق شهروندان، بی توجهی به حق شهروندی نامزدهای انتخاباتی و در یک کلمه مانع‌آفرینی در مسیر توزیع قدرت و توسعه کشور است».
محمود میرلوحی، یکی دیگر از ردصلاحیت‌شدگان شورای شهر تهران نیز گفته است که چنین سیاستی عملا باعث می‌شود که «کشور در محدوده یک جریان سیاسی باقی بماند».
محمدجواد حق‌شناس، یکی دیگر از اعضای ردصلاحیت شده شورای شهر تهران نیز به همشهری‌آنلاین گفته : «این اقدامات نشان از رویکرد حذفی دارد؛ وقتی ۱۰ نفر از ۱۲ ثبت‌نام‌کننده ردصلاحیت می‌شوند...این پیام را می‌دهد که ردصلاحیت‌کنندگان [هیات نظارت] اساسا با مقوله انتخابات آزاد و رویکرد افزایش مشارکت، آشنایی و قرابتی ندارند».
به نظر می‌رسد حضور و فعالیت یک طیف فکری در انتخابات باعث می‌شود که افراد نه تنها دیگر احساس مسئولیتی برای شرکت در انتخابات نداشته باشند که تداوم چنین روندی میزان مشارکت اجتماعی در جامعه را نیز به شدت کاهش می‌دهد.
دیدگاه تان را بنویسید