امسال ۲۱۸۱ عابر پیاده بر اثر تصادف جان باختند
بی‌احتیاطی عابران یا پای لنگ سیاست‌های کلان؟!
ریحانه جولایی
می‌گویند 93 سال پیش، درویش‌خان از نوابغ موسیقی ایران اولین قربانی سوانح رانندگی شد. از همان زمان تا امروز عابرین پیاده درصد بالایی از سوانح رانندگی را به نام خود کردند. همین چند روز پیش هم سازمان پزشکی قانونی اعلام کرد در هفت ماه اول سال دو هزار و 181 عابر پیاده در تصادفات رانندگی جان‌باخته‌اند که این رقم حدود یک‌پنجم (8/19 درصد) کل تلفات تصادفات این مدت را به خود اختصاص داده است. برای فهم بیشتر این موضوع بهتر است بدانیم حوادث رانندگی در ایران از لحاظ تعداد قربانیان، دومین عامل مرگ‌ومیر محسوب می‌شود و بـیش از یک‌سوم تخت‌های بیمارستان‌های کشور به قربانیان حوادث رانندگی اختصاص می‌یابد؛ درحالی‌که به‌طور متوسط در جهان، سوانح رانندگی عامل نهم مرگ‌ومیر است.
به نقل از اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پزشکی قانونی کشور، آمار عابران فوت‌شده در حوادث رانندگی هفت‌ماهه سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه در سال گذشته (۲۱۲۰نفر) ۲.۱ درصد افزایش داشته است.
آمارها از سوانح رانندگی چه می‌گویند
بر اساس این گزارش در هفت‌ماهه امسال سه‌چهارم عابران متوفی در تصادفات مرد و یک‌چهارم زن بوده‌اند. همچنین بیش از نیمی از عابران پیاده در راه‌های درون‌شهری(۵۴.۳ درصد) جان باخته‌اند. ۳۷.۷ درصد نیز در جاده‌های برون‌شهری، ۶.۶ درصد درراه‌های روستایی و ۱.۴ درصد در سایر راه‌ها کشته شده‌اند و از لحاظ سنی، ۴۳.۱ درصد عابران پیاده کشته‌شده در تصادفات هفت‌ماهه امسال در رده سنی۶۰ سال به بالا و ۱۵.۵ درصد نیز ۱۷ سال و کمتر بوده‌اند. همچنین ۱۸.۶ درصد از این افراد ۳۹-۱۸ سال و ۲۲.۷ درصد ۵۹-۴۰ سال داشته‌اند.
از سوی دیگر، برخورد با خودروهای سواری با ۶۳.۸ درصد عمده‌ترین علت مرگ عابرین پیاده در تصادفات بوده است و پس‌ازآن برخورد با وانت‌بار با ۱۱درصد، موتورسیکلت با ۹.۱ درصد، کامیون و تریلی با ۶.۳ درصد و برخورد با اتوبوس و مینی‌بوس با ۳ درصد موجب از دست دادن جان عابرین پیاده شده است. سایر وسایل نقلیه مانند وسایل کشاورزی و... درصدهای کمتری را در این زمینه به خود اختصاص داده‌اند.
روزانه 5 دانش‌آموز در راه مدرسه می‌میرند
در میان آمار بالای تصادفات و مرگ افراد در سوانح رانندگی باید به مرگ دانش‌آموزان هم اشاره کرد. خبرگزاری ایرنا به نقل از محمد بخارایی، عضو هیئت‌مدیره جمعیت طرفداران حمایت از ایمنی راه‌ها نوشته: «بخشی از آمار فوق به مرگ دانش‌آموزان در سوانح رانندگی برمی‌گردد و روزانه ۵ دانش‌آموز درراه رفتن یا بازگشت از مدرسه جان خود را از دست می‌دهند.»
او دراین‌باره توضیح داد: «سالانه ۲ هزار دانش‌آموز به دلیل سوانح رانندگی در مسیر مدرسه (چه داخل شهر و چه خارج شهر) از دست می‌روند که از این تعداد ۱۴۰۰ نفر را کودکان زیر۱۰ سال تشکیل می‌دهند.»
بخارایی همچنین گفت: «مطالبه‌گر نبودن نهادهایی چون وزارت آموزش‌وپرورش، عدم تشکیل کمیسیون فرادستگاهی در حوزه ایمنی راه‌ها، تغییر در نوع نگاه مسئولان و جامعه و عدم پیگیری سوانح» از عواملی هستند که مسئله تلفات جاده‌ای را به امری عادی از جامعه ایرانی بدل کرده و لذا پرداختن به آن را با دشواری زیادی روبرو می‌کند. طبق اظهارات او بودجه اختصاصی برای ایمنی راه‌ها که در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷، ۱۷ درصد کاهش داشته، مسئله ایمنی راه‌ها را با مشکلات بیشتری مواجه کرده و مقامات مسئول به دلیل هزینه‌های بالا و بروکراسی بین دستگاه‌ها، طرح‌های ایمنی راه‌ها را پیگیری نمی‌کنند.
البته ناگفته نماند، بخارایی پیش‌تر نیز اعلام کرده بود تصادفات سال ۹۷، ۱۶ هزار کشته و ۳۵۰ هزار مجروح، معلول و ازکارافتاده دائمی داشته و یک‌میلیون نفر هم به دلیل پرداخت خسارات سوانح جاده‌ای دچار فقر شدید شده‌اند.
تهران در صدر مرگ‌ومیرها
استان تهران بالاترین آمار در مرگ‌ومیر شهروندان براثر سوانح رانندگی را دارد و پس‌ازآن خراسان رضوی در رتبه دوم قرارگرفته است. بر اساس گزارش‌ها استان‌های تهران با ۳۱۷، خراسان‌رضوی با ۱۷۱ و فارس با ۱۴۹ نفر بیشترین تعداد عابران متوفی را داشته‌اند.
بیشترین سهم تلفات عابران پیاده نسبت به‌کل تصادفات، به ترتیب مربوط به استان‌های تهران با ۶/۳۸ درصد، مازندران با ۴/۳۵ درصد و گیلان با ۷/۳۲ درصد بوده، به‌بیان‌دیگر در این ۳ استان عابران پیاده بالاترین سهم مرگ‌ومیر را نسبت به‌کل تصادفات داشته‌اند.
در هر سه تصادف شهری یک عابر حضور دارد
براساس گزارش پزشکی قانونی سهم عابران پیاده از تلفات سوانح رانندگی در هفت‌ماهه نخست سال یک‌پنجم بوده است. در آمار مشابه دیگری که درگذشته از سوی مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور ناجا منتشرشده بود از سهم حضور 30 درصدی عابران پیاده در تصادفات شهری حکایت می‌کرد، به این مفهوم که در همه موارد عابران پیاده جزو قربانیان تصادفات نیستند و در برخی از موارد، آن‌ها را به‌عنوان عامل یا مقصر تصادفات شهری هم می‌شناسند. این‌که تقریباً از هر سه تصادف درون‌شهری، یک عابر پیاده در این تصادفات حضورداشته باشد، آمار هشدار‌دهنده‌ای است که نشان می‌دهد هنوز هم باید برای آموزش و فرهنگ‌سازی عابران پیاده و البته رانندگان، کار جدی‌تری انجام شود. هرچند آمارها همواره سنجه مناسبی برای پژوهشگران است، اما علیرضا اسماعیلی، رئیس پیشین پلیس‌راه کشور معتقد است در کلان‌شهرها، آمار حضور عابران پیاده در تصادفات، بیشتر از این 30 درصد است و گاهی به 50 درصد هم می‌رسد. اسماعیلی می‌گوید: «در وهله اول باید دقت داشته باشیم در کشور ما در برخی مناطق مسیر خوبی برای عبور عابر پیاده وجود ندارد؛ مثلاً پل عابر پیاده مکانیزه یا خط‌کشی عابر پیاده وجود ندارد.»
سالانه ۲ هزار دانش‌آموز به دلیل سوانح رانندگی در مسیر مدرسه (چه داخل شهر و چه خارج شهر) از دست می‌روند که از این تعداد ۱۴۰۰ نفر را کودکان زیر 10 سال تشکیل می‌دهند
هرچند او معتقد است آموزش و فرهنگ‌سازی و توجه به مباحث روان‌شناختی نیز می‌تواند در کاهش بروز تصادفات رانندگی و کاهش قربانی شدن عابران پیاده مؤثر باشد، اما گفته‌های او در ارتباط با آسیب‌شناسی این معضل بیشتر رنگ توصیه به خود می‌گیرد. توصیه‌هایی که البته رعایت آن می‌تواند از آمار بالای تلفات عابران پیاده تا حد بسیاری بکاهد.
او پیشنهاد می‌کند عابران پیاده باید مراقب باشند در شب با لباس‌هایی به رنگ تیره از عرض خیابان‌ها عبور نکنند، چراکه دیدن و دیده شدن در کاهش آمار تصادفات بسیار مهم است. یعنی هم ما وسیله نقلیه را ببینیم و هم وسیله نقلیه، قادر به دیدن عابر پیاده باشد.
اسماعیلی بر این باور است اگر آموزش و فرهنگ‌سازی از همان دوران مهدکودک و مدرسه آغاز شود و گذرگاه‌های عابر پیاده نیز تجهیز شود و رانندگان و عابران پیاده از قوانین راهنمایی و رانندگی تخطی نکنند، آن‌وقت می‌شود امیدوار بود از آمار 30 درصدی حضور عابران پیاده در تصادفات شهری کاسته شود.
شهر در تسخیر خودروسازان
رد بسیاری از سیاست‌های کلان را هم می‌توان در آمار کشته‌ها پیدا کرد. بسیاری از کارشناسان شهری بر این باورند که شهر در قبضه خودروسازان است و هیچ تناسبی هم میان راه‌سازی و ایجاد معابر در شهرها با تعداد خودروهای تولیدشده وجود ندارد؛ همین است که همواره از تعداد پیاده‌راه‌های شهری کم و به خیابان‌هایی اضافه می‌شود که قرار است محل جولان خودروها باشد. نگاه کلان مدیران شهری هم این تئوری را اثبات می‌کند. نکته دیگری که حتماً سهم قابل‌توجهی در آمار کشته‌ها دارد و کمتر به آن پرداخته می‌شود، شیوه شهرسازی است.
به اعتقاد کارشناسان، در شهرهای پیشرفته جهان، بزرگراه‌ها در محیط شهری ساخته می‌شود و نکات لازم را برای حفظ امنیت شهروندان در نظر می‌گیرند، اما در کشورمان برای ساخت این معابر، برخورد دوگانه صورت می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال در بزرگراه‌ها، ایستگاه‌های اتوبوس تندرو ساخته می‌شود، اما تمام ایستگاه‌ها به پل عابرپیاده مجهز نمی‌شود.
از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان شهری از نبود احترام و امنیت عابران در نگاه مدیران شهری گلایه می‌کند. به اعتقاد آن‌ها نگاه مدیریت شهری به شهروندان، خالی از هرگونه احترام است. متخصصان این حوزه باور دارند نوع شهرسازی‌ها خودرومحور است، چراکه برای آن‌ها سود دارد. برج‌سازی و خودروسازی و ساختمان‌سازی است که برای مدیریت شهرها سودآور است، نه مردم و عابران پیاده. این موضوع با نگاهی ساده به اطراف و یا حتی در محله‌های خودمان اثبات می‌شود.
به‌عنوان‌مثال حتماً برای شما هم پیش‌آمده که در پیاده‌روها که راه می‌روید هر 50 قدم، مجبور به رفتن به خیابان می‌شوید، چراکه پیاده‌رویی دیگر وجود ندارد یا نخاله‌های ساختمانی پیاده‌روها را محصور کرده یا دست‌فروشان و یا ماشین‌هایی که روی پل پارک کرده‌اند و تمام پیاده‌رو را گرفته‌اند.
استان تهران بالاترین آمار در مرگ‌ومیر شهروندان براثر سوانح رانندگی را دارد و پس‌ازآن خراسان رضوی در رتبه دوم قرارگرفته است
هیچ تغییری ایجاد نشده
در آخر اما باید به این موضوع اشاره کرد که با نگاهی اجمالی به آمار مرگ عابرین پیاده متوجه می‌شویم تغییری در این زمینه به وجود نیامده است و شاهد هیچ آمار چشمگیری در رابطه باکم شدن این اتفاق نبودیم. به‌عنوان‌مثال در سال 96 به گواه آمارهای منتشرشده ۴۸ درصد فوت‌شدگان حوادث رانندگی تهران را عابران پیاده تشکیل می‌دادند. این آمار در سال 97 هم تفاوت آن‌چنانی نداشته است، چراکه رئیس وقت اداره تصادفات پلیس راهور پایتخت در تشریح تصادفات سال ٩٧ اعلام کرده بود 45 درصد متوفیان حوادث رانندگی معابر تهران بزرگ سهم عابران پیاده بوده است.
این درصد در ارتباط با سال 95 هم جالب‌توجه است و سهم عابران پیاده در تصادفات را در این سال 46درصد عنوان کرده‌اند. مقایسه درصدی این سه سال را که اضافه کنید به آمار تازه منتشرشده سازمان پزشکی قانونی کشور در هفت ماهه نخست سال متوجه خواهید شد که نباید منتظر بهبود این وضعیت در سال‌های آینده باشید.
دیدگاه تان را بنویسید