دستگیری«سحر تبر» در رسانه‌های خارجی بازتاب گسترده‌ای داشت
آسیب‌شناسی تمایل به «شاخ شدن»
ریحانه جولایی
این روزها فضای مجازی پر شده از افرادی که بی‌دلیل هزاران دنبال‌کننده دارند. افرادی که نمی‌توان آنها را جزو قشر فرهنگی، تحصیلکرده، کارآفرین یا تاثیرگذار قرار داد. «الکی‌معروف‌های اینستاگرام» با انبوهی از مطالب دم‌دستی و بی‌کیفیت؛ موضوعات چیپ و بی‌محتوا از مد و لباس گرفته تا بدن‌سازی و هنرهای موزون و غیرموزون را روی دایره ریخته‌اند تا برای جلب‌توجه و جمع‌آوری لایک و فالو، تمام زورشان را بزنند. هرچند شاخ و پلنگ‌های اینستاگرام با جادوی هشتگ‌ها می‌توانند هر پست خود را روی ده‌ها هشتگ داخلی و بین‌المللی تگ کرده و زمینه دیده شدن آن را برای میلیون‌ها نفر در داخل و خارج از مرزهای جغرافیایی فراهم کنند، اما این هیاهوها همیشه زودگذر و مقطعی بوده است. این روزها خیلی از شاخ‌های اینستاگرام با به نمایش گذاشتن رفتارهای عجیب و نامتعارف به هر آب و آتشی می‌زنند تا مورد توجه و تحسین دیگران قرار بگیرند. تعدادشان هم کم نیست؛ آنقدر که ردپایشان در هر گوشه و کنار این صفحه مجازی پیداست.
سحر تبر، دختر عجیبی که جهانی شد
اگر کمی به زندگی شخصی شاخ‌های اینستاگرامی نگاه کنیم به راحتی متوجه می‌شویم آنها در زندگی خود هیچ دستاورد مثبتی برای معروف و مطرح شدن ندارند، اما تبدیل شده‌اند به الگویی برای کودکان، نوجوانان و جوانانی که آنها را دنبال می‌کنند. به هر حال شبکه‌های مجازی از جمله اینستاگرام در سال‌های اخیر طرفداران زیادی برای خود دست و پا کرده‌اند و آنچه این شبکه اجتماعی را خاص کرده است و بسیاری نیز در مورد آن صحبت می‌کنند، معروف شدن افرادی عجیب و غیرعقلانی مانند «سحر تبر» است. مدت‌ها بود دختری با نام سحر تبر، به واسطه جراحی پلاستیک و گریم‌های عجیب و ترسناکش به شهرت رسیده بود تا جایی که سال پیش هم موردتوجه چند شبکه خارجی زبان قرار گرفت. آنها عکس‌های سحر تبر را کنار عکس آنجلینا جولی، بازیگر هالیوودی قرار دادند و گفتند او قصد دارد خود را شبیه این بازیگر سرشناس کند و او را « عروس مردگان» خواندند. عده‌ای معتقدند علت تغییر چهره او به دلیل ناموفق بودن عمل‌های زیبایی بوده ولی بعضی دیگر تغییر چهره او را به شکل کنونی تعمدی می‌دانند. او البته پیش‌تر با انتشار دابسمش‌هایی از آهنگ‌های مورد علاقه خود با این چهره در یوتیوب هم طرفدارهایی پیدا کرده بود.
دستگیری جنجالی سحر
حالا بعد از تمام این جنجال‌ها، خبرهای جدید حکایت از دستگیری این شاخ مجازی دارند. بنابر اعلام مقام‌های قضایی 13مهرماه این چهره مشهور اینستاگرام به دستور دادسرای ارشاد تهران بازداشت شده است. خبرگزاری تسنیم نام اصلی او را فاطمه خ. اعلام کرده و گفته این بازداشت «پس از ارسال پیام‌های متعدد مردمی به سامانه دادسرای ارشاد و درخواست پیگیری» انجام شده است. از اتهامات او «ترویج خشونت، تحصیل مال از طریق نامشروع، توهین به مقدسات، توهین به حجاب اسلامی، گسترش اباحه‌گری و تشویق جوانان به فساد» اعلام شده است.
بر اساس آنچه بعضی رسانه‌ها اعلام کرده‌اند، این چهره معروف اینستاگرامی متولد ۱۳۷۶ و حدودا ۲۲ساله است. بعد از دستگیری، حساب کاربری او در اینستاگرام در دسترس نیست.
به نظر می‌رسد ماجرای دختر عجیب اینستاگرام سوژه بسیار تامل برانگیزی برای کارشناسان روانشناسی و جامعه‌شناسی باشد. از یک سو اینکه یک دختر که اغلب به سبب ذات و ماهیت دختر بودنش باید به سمت زیبایی گرایش داشته باشد سعی کرده خود را اینطور مخوف و منزجر جلوه دهد، جای سئوال است.
از سوی دیگر از لحاظ جامعه‌شناسی این موضوع قابل بررسی است که چه کسانی جذب این فرد در شبکه تصویری اینستاگرام شده‌اند.
بازتاب دستگیری در رسانه‌های خارجی
گاردین که ماجرای سحر تبر را در تیتر دوم خود قرار داده است، در گزارش خود با اشاره به اینکه اینستاگرام تنها شبکه اجتماعی بدون فیلتر در ایران است، نوشت: بدین ترتیب، سال گذشته سحر تبر پس از پست کردن چندین عکس در اینستاگرام خود معروف شد. او این عکس‌ها را در حالی منتشر کرده که عمل‌های جراحی زیادی را روی صورت خود انجام داده بود.
بیشتر فیلم و عکس‌های منتشره، ادیت شده بودند تا او را شبیه به آنجلینا جولی کنند. این ستاره اینستاگرامی ۲۶هزار و ۸۰۰ دنبال‌کننده در اینستاگرام داشت.
وقتی روزنامه انگلیسی گاردین تصویر این شاخ مجازی ایرانی را در صفحه خود منتشر و درباره آن اطلاعاتی به مخاطبان داد، اغلب مخاطبان با تعجب و بهت و حیرت به این موضوع نگاه کردند. برخی از آنها حتی گفته‌اند که این تصویر فیک و حاصل دستکاری فتوشاپی است. از سوی دیگر گفته شده که این فرد نمی‌تواند زمینی باشد و فضایی است و فردی هم گفته است که آیا ایران بیمارستان روانی ندارد؟
نیویورک پست هم در گزارشش با تیتر «مدل زامبی آنجلینا جولی در ایران دستگیر شد»، نوشت: این زن جوان زمانی به شهرت رسید که در سال ۲۰۱۷ ادعا کرد ۵۰ عمل زیبایی انجام داده تا شبیه ستاره هالیوودی موردعلاقه‌اش، آنجلینا جولی شود. او عکس‌هایی از خود منتشر کرد که گونه‌های فرورفته، لب‌های متورم و بینی کارتونی‌اش به نمایش گذاشته شده بود.
به نقل از نیویورک پست، اما او بعدتر اعتراف کرد که این‌ها عمل زیبایی نیستند، بلکه تنها آرایش، گریم و ادیت روی عکس‌هایش هستند. سحر سال گذشته، عکسی از خود منتشر کرد که چهره واقعی‌اش را نشان می‌داد.
سئوال اساسی این است که آیا جای این‌گونه افراد به جای شبکه اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی مشابه آن مراکز روان درمانی نیست! واقعیت این است که این فرد مدت‌هاست که درحال فعالیت در فضای مجازی است و ممکن است همین عجیب و غریب بودنش باعث جذب فالوئر و همچنین انگیزه او برای اینکه چهره خود را به این شکل و شمایل دربیاورد، بوده است، اما سئوال اینجاست که چرا نهادهای مربوطه بعد از مدت‌ها با چنین حضور عجیبی آن هم از یک انسان ایرانی در فضای مجازی با او برخورد کرده‌اند. چرا نهادهای مختلف قبل از اینکه برای برخورد با او از طریق مردم شکایت دریافت کنند، به سراغش نرفته و با او برخورد نکرده‌اند؟
اگر کمی به زندگی شخصی شاخ‌های اینستاگرامی نگاه کنیم به راحتی متوجه می‌شویم که آنها در زندگی خود هیچ دستاورد مثبتی برای معروف و مطرح شدن ندارند؛ اما تبدیل شده‌اند به الگویی برای کودکان، نوجوانان و جوانانی که آنها را دنبال می‌کنند
رفتارهای نامتعارف برای دیده شدن
اینستاگرام اولین شبکه اجتماعی نیست که افراد به فعالیت در آن گرایش نشان داده‌اند و در آن رفتارهای عجیبی از خود بروز می‌دهند. پیش‌ازاین هم شبکه‌هایی مثل فیسبوک بوده و برخی کاربران کارهای عجیبی می‌کردند تا دنبال‌کنندگان خود را افزایش دهند. مهم‌ترین دلیل برای رفتارهای غیرعادی میل به دیده شدن است که در همه افراد از سن کودکی تا لحظه مرگ وجود دارد.
از نگاه روان‌شناسان، انسان‌ها دوست دارند مورد توجه و تحسین دیگران قرار گیرند و این موضوع در همه انسان‌ها جدا از سن، جنسیت، فرهنگ و نژاد آنها مشترک است. فضای مجازی فرصتی برای افراد مهیا می‌کند تا بتوانند با انتشار عکس و فیلم از خود، فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی خودشان را با دیگران به اشتراک گذارند. در این میان برخی افراد برای دیده شدن اقدام به کارهای ناشایستی می‌کنند.
روان‌شناسان معتقدند کسانی که در صفحات اینستاگرام رفتارهای غیرمتعارف از خود نشان می‌دهند، ژست‌‌های عجیب می‌‌گیرند و کپشن‌های عجیب‌تر می‌‌نویسند، نوعی اختلال روانی دارند. به عقیده آنها این رفتار‌ها ناشی از نوعی نیاز به جلب توجه است چنانچه افرادی که شخصیت خودشیفته و اعتماد به نفس پایین‌تری دارند ممکن است برای جلب توجه دیگران، دست به هر اقدامی بزنند؛ از به اشتراک گذاشتن تصاویر خصوصی خود گرفته تا کارهای ناشایستی که هرکس ممکن است از سرِ کنجکاوی هم که شده به دنیایشان سرک بکشد.
این موضوع می‌تواند به یک اختلال شخصیتی هم نسبت داده شود؛ آدم‌هایی که به شدت تشنه جلب‌توجه هستند برای دیده شدن و جمع‌آوری لایک و فالوئر، دست به هر کاری می‌زنند و فرقی هم نمی‌کند در چه پست و مقامی باشند.
به عقیده روان‌شناسان، فرار از محرک‌های استرس‌زای موجود در محیط و تنهایی‌های عمیق، دلایل محکمی برای بروز رفتارهای این چنینی است. به گفته آنها، حس تنهایی افراد احساسات منفی زیادی با خود به همراه میآورد که انزوا و گوشه‌گیری، تنها بخشی از آن است؛ چنانچه هرچه فعالیت کاربران در فضای مجازی بیشتر باشد، حس تنهایی‌شان نیز بیشتر و عمیق‌تر میشود و شاید برای همین است که این فضا برای خیلی‌ها، راه میان‌بری است تا خود را بیشتر نشان دهند. تنهایی، احساسات منفی زیادی با خود به همراه میآورد که به تبع آن اعتماد به نفس فرد، کمتر و انزوایش بیشتر میشود، به‌طوری‌که آدم‌های هیجان‌طلب نیز در فضای مجازی حرف‌هایی می‌زنند که در دنیای واقعی نمی‌توانند بیانش کنند.
روان‌شناسان معتقدند کسانی که در صفحات اینستاگرام رفتارهای غیرمتعارف از خود نشان می‌دهند، ژست‌‌های عجیب می‌‌گیرند و کپشن‌های عجیب‌تر می‌‌نویسند، نوعی اختلال روانی دارند
ریشه برخی از این رفتارهای اختلال‌گونه در جلب محبت، توجه و تایید دیگران و ترس از فراموش شدن است؛ بیشتر مردم نیز معتقدند افرادی که بدون ارائه هیچ هنر مطلوبی در شبکه‌های اجتماعی مشهور می‌شوند، عموما آدم‌هایی بیکار هستند که از نظر روحی خلأ‌هایی در خود احساس می‌کنند. البته این درست است که این دست از افراد، بیمار و بیکار هستند؛ اما به نظر می‌رسد دنبال‌کنندگانی که این اخبار و ماجراها را رصد می‌کنند نیز کمتر از آنها مقصر نیستند، چراکه دلیل اصلی شهرت شاخ‌های مجازی، کنجکاوی همین فالوئرهای میلیونی است!
دیدگاه تان را بنویسید