قدرتنمایی «باطله‌ها»

محبوبه ولی

زمانی آرای باطله جزو پرتی‌های انتخابات بود؛ یعنی در میان انبوهی از آرایی که به کاندیداها داده می‌شد، آرایی نیز بودند که یا سفید بودند یا رأی‌دهنده آنها را با طنز و فکاهی و انتقاد و نوشتن نام کسانی غیر از کاندیداها پر کرده بود. البته تعدادشان هم خیلی اوقات کم نبوده است اما مواقعی که درصد مشارکت بالا باشد، این آرای باطله چندان به چشم نمی‌آیند. 

برعکس در زمان افت مشارکت، آن هم به مرز زیر 40 درصد، هر رأی به اندازه همان لنگه کفشی که در بیابان نعمت است، ارزش پیدا می‌کند؛ حالا اگر همان رأی هم سفید باشد می‌شود یک چالش مضاعف! 

چالشی که نشان می‌دهد آرای باطله تبدیل به یک بازیگر سیاسی شده است؛ بازیگری که می‌تواند معادلات را به هم بزند و در حالی که خالص‌سازان با 40 درصد مشارکت جشن پیروزی می‌گیرند، انتخابات را به دور دوم بکشاند. 

آنچنانکه سخنگوی ستاد انتخابات کشور روز گذشته اعلام کرد انتخابات در 18 حوزه انتخابیه به دور دوم کشیده است. یعنی در 18 حوزه انتخابیه که عمدتا شهرهای بزرگ هستند، کاندیداها حد نصاب لازم که 20 درصد از کل آرای صحیح است را به دست نیاورده‌اند. 

بنا به اعلام ستاد انتخابات کشور انتخابات در اصفهان، البرز، مشهد، شیراز، زنجان، تبریز، آبادان، کرمانشاه، ملایر و شماری از حوزه‌های دیگر در مرحله دوم که زمان آن اردیبهشت ماه آینده اعلام شده، یک بار دیگر برگزار خواهد شد. 

 رکورد بی‌سابقه در تهران

در تهران اوضاع به مراتب پیچیده‌تر است. از 30 کرسی تهران در نهاد قانونگذاری، تنها تکلیف 15 کرسی مشخص شده و برای 15 کرسی دیگر کاندیداها حدنصاب لازم برای ورود به بهارستان را پیدا نکرده‌اند. 

بر اساس نتایج به دست آمده از شمارش بخش اعظم صندوق‌های رأی در تهران، سیدمحمود نبویان 545 هزار 805 رأی، حمید رسایی 446 هزار و 910 رأی، امیرحسین ثابتی 445 هزار 770، محمدباقر قالیباف 409 هزار و 808 رأی و رضا تقی‌پور انواری 385 هزار و 994 رأی کسب کرده و پنج نفر اول تهران هستند. پس از آنها روح‌الله ایزدخواه، مرتضی آقاتهرانی، منوچهر متکی، اسماعیل کوثری، مهدی کوچک‌زاده، علی یزدی‌خواه، علی خضریان، مالک شریعتی نیاسر، کامران غضنفری و احمد نادری هستند که همگی به مجلس راه پیدا می‌کنند. در پایان این لیست احمد نادری 275 هزار و 760 رأی کسب کرده است.  این آرا در حالی است که وزارت کشور پیشتر گفته بود بیش از 10 میلیون نفر در تهران واجد شرایط رأی دادن هستند. حالا اما آرای این کاندیداها از آرای تمام کاندیداهای ادوار پیشین مجلس کمتر است. در انتخابات مجلس یازدهم محمدباقر قالیباف با یک میلیون و 265 هزار و 287 رأی، بیشترین رأی در تهران را داشت. آرای او اما اکنون به عنوان نفر چهارم لیست تهران به کمتر از یک سوم تقلیل پیدا کرده است. 

آرای باطله تبدیل به یک بازیگر سیاسی شده است؛ بازیگری که می‌تواند معادلات را به هم بزند و در حالی که خالص‌سازان با 40 درصد مشارکت جشن پیروزی می‌گیرند، انتخابات را به دور دوم بکشاند

آرای محمود نبویان به عنوان نفر اول در تهران نیز بین 500 تا 600 هزار است که به نظر نمی‌رسد تا پایان شمارش آرا این عدد تغییر قابل توجهی کند. این در حالی است که پایین‌ترین میزان آرای نفر اول تهران، در طول ادوار انتخابات مجلس مربوط به انتخابات دور هشتم است که در آن، غلامعلی حداد عادل با حدود 850 هزار رأی، نفر اول تهران شد. 

بدین ترتیب انتخابات مجلس دوازدهم می‌رود تا رکورد دیگری را نیز ثبت کند. گذشته از 15 نفری که با آرای حداقلی به مجلس راه پیدا کردند، برای 15 کرسی دیگر تهران در پارلمان کاندیداها آرای لازم را کسب نکرده‌اند. 

 وقتی زیر بار آرای باطله نمی‌روند

این وضعیت به گمانه‌زنی‌ها درباره پیشتازی آرای باطله دامن زده است. سعید شریعتی، فعال سیاسی دیروز در شبکه ایکس نوشت که آرای باطله در شهر تهران دوم شد و بیش از 500 هزار رأی باطله در تهران، معادل 27 درصد آرای ماخوذه به صندوق ریخته شده است. 

محمد مهاجری نیز با بیان اینکه نتیجه انتخابات مجلس در اکثر کلانشهرها و از جمله تهران عجیب و جالب است، توضیح داد که در این شهرها نفر اول یا دوم، آرای باطله است. 

حسین صارمی، دیگر فعال اصولگرا نیز مدعی شد که «از حدود 20 درصدی که در تهران مشارکت کرده‌اند، نصفشان رأی باطله دادند که می‌ماند 10 درصد. قرار نیست فکری به حال ملت ۹۰ درصدی شود؟!» در سوی دیگر رسانه‌ها و چهره‌های وابسته به جریان حاکم به شدت ادعاها درباره آرای باطله را رد می‌کنند. 

خبرگزاری مهر، ارگان رسانه‌ای سازمان تبلیغات اسلامی روز گذشته نوشت: «برخلاف گمانه‌زنی‌ها که میزان آرای باطله انتخابات دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه تهران، شمیرانات، ری و اسلامشهر را بالای ۴۰ درصد اعلام می‌کنند، شنیده‌ها حاکی از آن است که آرای باطله فقط کمتر از ۱۲ درصد کل آرای ماخوذه در این حوزه را شامل می‌شود.»

نتیجه انتخابات در برخی حوزه‌ها حاکی از قدرت عمل آرای باطله در این دوره است. در یزد آرای باطله رتبه دوم را کسب کرده است. در شهریار، نماینده اول شهر حدود 56 هزار رأی آورده؛ در حالی که آرای باطله بیش از 54 هزار رأی بوده!

ماجرای آرای باطله به رویارویی مشاور زاکانی و وزیر سابق ارتباطات نیز کشیده شد. عبدالله گنجی در توئیتی تعداد کم آرای نفر اول تهران را تعدد کاندیداها دانست. او نوشت: «اینکه رأی اول تهران نسبت به کل رأی نزدیک 1.900 میلیون کم است معنی‌اش بالا بودن رأی باطله نیست که برخی فکر می‌کنند کشف صورت داده‌اند.» او افزود: «بین 3600   رقیب از ده، پانزده تا چند هزار رأی توزیع شده است.»

محمدجواد آذری جهرمی در پاسخ به او به نتیجه انتخابات خبرگان اشاره کرد و نوشت: «معنای رأی 800 هزار نفری اولین نفر خبرگان (که در هر دو لیست حضور داشته‌اند) از مجموع 1.8 میلیون رأی ماخوذه چیست؟ که آنجا تعدد کاندیدا مطرح نیست.» آذری جهرمی ادامه داد: «شاید اعلام شفاف ستاد انتخابات بهترین راهکار باشد تا جلوی گمانه‌زنی‌ها را بگیرد.»

 مورد عجیب قم، شهریار و یزد

گفته گنجی در حالی است که تعدد کاندیداها همیشه وجود داشته اما همانطور که پیشتر اشاره شد، این بار راه‌یافتگان به مجلس کمترین رأی را دارند. 

از سوی دیگر نتیجه انتخابات در برخی حوزه‌ها نیز حاکی از قدرت عمل آرای باطله در این دوره است. برای نمونه در یزد آرای باطله رتبه دوم را کسب کرده است. محمدصالح جوکار با 81 هزار و 634 رأی بیشترین رأی را در حوزه انتخابیه یزد، اشکذر و ندوشن به دست آورده و پس از او آرای باطله با 29 هزار و 303 رأی دوم شده است. 

در شهریار تهران وضعیت عجیب‌تر است. نماینده اصولگرای این شهر با 56 هزار و 529 رأی وارد مجلس شده؛ در حالی که آرای باطله 54 هزار و 195 رأی بوده است؛ یعنی فاصله‌ای دو هزار تایی با نماینده منتخب. در قم، فرماندار میزان مشارکت را 49 و هفت دهم درصد اعلام کرد. در حالی که مشارکت مردم قم در انتخابات مجلس سال 98 ، 43 درصد اعلام شده بود. نگاه به آرا اما نشان می‌دهد که علی‌رغم اعلام افزایش مشارکت، میزان آرای منتخبین افت کرده است. 

در سال 98 با مشارکت 43 درصدی، دو نفر اول قم یعنی احمد امیرآبادی فراهانی و مجتبی ذوالنوری به ترتیب 218 هزار و 315 و 204 هزار و 758 رأی کسب کرده بودند. در این دوره اما با اعلام مشارکت 49 درصدی نفر اول قم که مجتبی ذوالنوری است، تنها 149 هزار و 283 رأی به دست آورده است. محمدمنان رئیسی به عنوان نفر دوم 105 هزار رأی دارد و قاسم روانبخش، نفر سوم قم که دیروز اعلام کرد طرح صیانت و عفاف و حجاب را در مجلس آتی پی خواهد گرفت، تنها 78 هزار و 545 رأی به دست آورده است. 

 آرای حداقلی برای مجلس رادیکال

اوضاع در برخی شهرهای دیگر به مراتب بدتر است. در مواردی کاندیداها با آرای زیر 10 هزار وارد مجلس شده‌اند. در حوزه انتخابیه محلات و دلیجان محمد جلالی، عضو جبهه پایداری با کسب پنج هزار و 493 رأی از مجموع 21 هزار و 461 رأی ماخوذه به نهاد قانونگذاری راه یافته است. 

در حوزه انتخابیه نائین، خور و بیابانک، الهام آزاد، عضو شورای ائتلاف با شش هزار و 472 رأی نماینده مجلس شد. احمد دنیامالی و محمدمهدی مفتح دو عضو دیگر شورای ائتلاف به ترتیب از حوزه‌های انتخابیه بندرانزلی و تویسرکان، با هشت هزار و 147 رأی و 10 هزار و 392 رأی به خانه ملت می‌روند.

هوشنگ هادیان‌پور، عضو جبهه پایداری با 10 هزار و 378 رأی پیروز انتخابات در حوزه شازند شد. علیرضا زندیان نیز با 10 هزار و 403 رأی نماینده بیجار شده است. در دیگر حوزه‌ها نیز کاندیداها عموما یا با آرای حداقلی وارد مجلس شده‌اند، یا آرای صحیح به قدری کاهش داشته که به حد نصاب نرسیده و انتخابات به دور دوم کشیده شده است.  قانون انتخابات برای کسب رأی در دور دوم کف تعیین نکرده و کاندیداهای باقی مانده نیز با آرای حداقلی به سوی کرسی‌های مجلس خواهند رفت!