روحانی در جمع مسئولان وزارت ارتباطات:
هـمه از فیلترینگ ضرر کردیم
روحانی که قول داده بود دست وزیرش روی دگمه فیلترینگ نرود، به گفته خودش با فشار نهادهای دیگر مجبور به فیلتر تلگرام شد. وزیر جوانش هم در برابر این فیلترینگ مقاومت بسیار کرد، اما درنهایت گفت که «وزارت ارتباطات در زمینه فیلترینگ تلگرام، کارگزار است نه سیاستگذار. وقتی قانون بگوید کاری انجام دهیم، مگر می‌توانم مخالفت کنم؟» نهایت امسال، سال فیلتر تلگرام شد. دیروز روحانی در دیدار وزیر، معاونان و مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جوجه‌های آخر پاییز این سال را شمرد و نتیجه گرفت که «بعد از یک سال از فیلتر تلگرام، همه ما ضرر کردیم.»
محبوبه ولی، روزنامه نگار
او گفت: «اول از همه بچه‌ها و نوجوانان ضرر کردند. در ابتدا جوانان ما وارد هر فضایی نمی‌شدند و این طور نبود که چارچوبی نداشته باشند. این طور نبود که در آن پیام‌رسان هر چیزی باشد، اما متأسفانه همه چارچوب‌ها شکست و ما با یک تدبیر نادرست فکر کردیم یک نفر می‌تواند روی یک کاغذی تحت هر عنوانی و در هر قوه‌ای بنویسد که فلان شبکه یا پیام‌رسان ممنوع است و باید فیلتر شود.»
البته این تنها روحانی نیست که جوجه‌های آخر پاییز را شمرده است؛ مدت‌ها پیش از این مشخص شد جوجه سالمی از تخم فیلتر درنخواهد آمد. ابتدای سال احمد سالک، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس گفت «65 درصد مردم از فیلترینگ تلگرام ابراز خرسندی کرده‌اند، روسیه و آلمان و فرانسه هم به فیلتر تلگرام روی آورده‌اند و پیام‌رسان‌های داخلی توانایی پوشش 80 میلیون نفر را دارند.» در همان روزهای ابتدای فیلتر هم گفته شد که 30 درصد مخاطبان این پیام‌رسان به یکباره کاهش یافته است.
اما هنوز چند هفته‌ای نگذشته بود که حتی همان درصدی که از فیلتر تلگرام اظهار خرسندی کرده بودند نیز در پیام‌رسان‌های داخلی جایگزین آن نماندند و با فیلترشکن به تلگرام برگشتند یا در بهترین حالت پناه به هاتگرام و تلگرام طلایی بردند. حتی مدافعان سرسخت فیلتر تلگرام از مسئولان قضایی تا ائمه جمعه نیز به آن برگشتند.
حالا چند هفته‌ای است که اقرار به شکست سیاست فیلتر تلگرام به خطبه‌های نماز جمعه هم رسیده است. شماری از ائمه جماعات مکرر تاکید می‌کنند که با فیلتر تلگرام صحنه را برای ضد انقلاب باز گذاشتیم و فقط فضا را برای خودمان محدود کردیم. در نماز جمعه همین هفته بود که امام جمعه اسالم در خطبه خود گفت: «تلگرام باید رفع فیلتر شود تا جوانان انقلابی با استفاده از همین فضا بر دهان دشمن بکوبند. دولت و متولیان امر فضای مجازی دستشان را از دکمه فیلترینگ بردارند.»
چند هفته‌ای است که اقرار به شکست سیاست فیلتر تلگرام به خطبه‌های نماز جمعه هم رسیده است. شماری از ائمه جماعات مکرر تاکید می‌کنند که با فیلتر تلگرام صحنه را برای ضد انقلاب باز گذاشتیم و فقط فضا را برای خودمان محدود کردیم
در حسرت رسانه آزاد
این تجربه شکست خورده، اولین تجربه فیلتر در جمهوری اسلامی نیست که نظام بخواهد آن را آئینه پیش روی خود کند. در طول 40 سال گذشته هر نوع رسانه‌ای از این دست با فیلتر رو به رو شده است؛ از بگیر و ببندهای نوارهای ویدئویی و کاست توسط کمیته در ابتدای انقلاب گرفته تا پارازیت روی امواج ماهواره‌ها. همه آنها طی سال‌های بعد راه‌های میانبر را پیدا کردند و خود را به مخاطبشان رساندند. حتی روحانی سابقه این فیلتر را به قبلتر، در زمان پهلوی دوم نسبت داد و گفت: «گویا اولین بار در ایران این پهلوی اول بوده است که دستور اعمال فیلترینگ برای رادیو به‌عنوان نوظهورترین رسانه عصر خودش را صادر کرده بود.»
اما تفاوت اینترنت با نوار ویدئویی و ماهواره این است که سرعت پیدا کردن میانبر در آن به اندازه دقیقه است؛ حتی به اندازه یک ساعت هم فیلتر نخواهد ماند و در کمتر از یک دقیقه لشکر فیلترشکن‌ها، سیاست فیلتر را شکست خواهند داد.
روحانی دیروز در جمع وزیر و معاونان و مدیران وزارت ارتباطات به جای فیلتر، بر پیدا کردن راهکاری برای کاهش اقبال به تلگرام و شبکههای مشابه آن تاکید کرد. او این اقبال را نتیجه نداشتن «رسانه آزاد در کشور» دانست.
رئیس‌جمهوری در جمع مسئولان وزارت ارتباطات: در کشور رسانه آزاد نداریم، فقط یک صدا و سیمای دولتی داریم و مردم برای دسترسی آزادانه‌تر به اطلاعات به استفاده از موبایل و دسترسی به فضای مجازی از طریق آن، هجوم آورده‌اند
رئیس‌جمهوری با بیان اینکه انحصار در هیچ پدیده‌ای جواب نمی‌دهد؛ چه در رسانه و چه در فناوری، گفت: «امروزه شاهد آن هستیم که استفاده از موبایل در ایران نسبت به خیلی کشورهای دیگر بیشتر است و یک دلیل مهم آن این است که در کشور رسانه آزاد نداریم، فقط یک صدا و سیمای دولتی داریم و مردم برای دسترسی آزادانه‌تر به اطلاعات به استفاده از موبایل و دسترسی به فضای مجازی از طریق آن، هجوم آورده‌اند و لذا شاهد بروز تورم در استفاده از موبایل و فضای مجازی هستیم. اگر گروه‌ها و دسته‌های مختلف در کشور رادیو و تلویزیون داشتند، بخشی از حرف و سخن خود را از آن طریق بیان می‌کردند و آن وقت به طور طبیعی این تورم در زمینه استفاده از موبایل و فضای مجازی بوجود نمی‌آمد.»
تکرار شوهای انتخاباتی
روحانی دیروز نه فقط درباره محدودیت رسانه و تلگرام که درباره محدودیت حجاب نیز همین مواضع را مطرح کرد. او تصریح کرد: «متأسفانه در مسأله حجاب، اول از زن شروع می‌کنیم در حالی که قرآن ابتدا مرد را از نگاه هرز دور می‌کند، اما ما می‌رویم و بخاطر حجاب دختران و زنان را دستگیر می‌کنیم. همه آنچه درباره حجاب در قرآن آمده برای حمایت از زن است، اما به گونه‌ای رفتار شده که انگار باید چماقی بر سر زن باشد.»
رئیس جمهوری علت چماق شدن حجاب را تبیین نشدن درست حجاب در جامعه عنوان و در باب کاهش آسیب‌های شبکههای اجتماعی نیز بر افزایش سواد و آگاهی رسانه‌ای جامعه تاکید کرد.
برای بسیاری اما این اظهارات آشنای روحانی، تکرار شوهای انتخاباتی اوست. دیروز بعد از انتشار اظهارات روحانی، خبرگزاری تسنیم با انتشار تصسسویر نامه حسن روحانی به آذری جهرمی در 25 دی 96 که در آن روحانی به وزیرش دستور داده بود «با توجه به وقایع اخیر و تاثیر فضای مجازی بر افزایش هیجانات جامعه» اقداماتی را «به قید فوریت» انجام دهد، نوشت: «انتقادهای رئیس‌جمهور از فضای فیلترینگ، در حالی بیان می‌شود که در 17 اردیبهشت‌ماه 97 بخش‌نامه‌‌ای از سوی رئیس‌جمهور خطاب به وزیر ارتباطات در فضای مجازی منتشر شد که در آن روحانی، خواستار برخورد با فیلترشکن‌ها شده بود. این بخشنامه هیچ‌گاه از سوی دولت تکدیب نشد.»
این خبرگزاری با پرسش این سوال که چه کسی خواستار برخورد با فیلترشکن‌ها شده بود، ادامه داده بود: چندی بعد نیز رضا تقی‌پور، از اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی از تاکید روحانی بر ساماندهی VPNها و برخورد موثر با فیلترشکن‌ها و مدیریت کارا برای بهره‌برداری مشروع از این ابزارها توسط کاربران فضای مجازی و سازمان‌ها خبر داده و گفته بود: «نمی‌توانیم، بنشینیم و ببینیم دشمن هر چه را که دوست دارد در جامعه تلقین کند، پس از این اتفاقات روشن شد که تلگرام با پشتیبانی مستقیم آمریکا و اسرائیل اداره می‌شود و هدف آنها اشاعه فحشا و فساد در جامعه ایرانی است.»
به هر حال این پرسش‌ها باقی است که دولت روحانی برای داشتن رسانه‌های آزاد چه کرده است؟ برای آزادی بیان چه کرده است؟ اگر کاری انجام نداده، پس کوتاهی کرده و اگر انجام داده پس چرا هجوم به فضای مجازی هر روز بیشتر از قبل می‌شود؟
از این دیدگاه همه اینها حرف‌های عامه‌پسند بدون عمل با ملاحظات سیاسی است؛ حرف‌هایی از نوع آنچه که روحانی درباره کشیدن دیوار میان زنان و مردان در خیابان‌ها از سوی جناح رقیبش در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری گفت.
کتک‌خور مجازی
شکست فیلتر تلگرام در واقع شکست سیاست کسانی است که بر این فیلترینگ اصرار داشتند و در برابر مخالفت‌های روحانی گفتند که «رئیس‌جمهور حق مخالفت با فیلتر تلگرام را ندارد.» در عین حال این شکست، برای دولت روحانی یک پیروزی در جهت اثبات حقانیتش است؛ چراکه اکنون مشخص شده پیش‌بینی دولت درست از آب درآمده و استراتژی مخالفان آن به بن‌بست رسیده است. هرچند که ضرغامی چندی پیش گفت: «در اغتشاشات دی ماه 1396 که بخش زیادی از هماهنگی‌های آن در تلگرام انجام شد، شورای امنیت ملی در جلسه‌ای که رئیس‌جمهوری هم حضور داشت این مسئله را مورد بررسی قرار داد و تلگرام با دستور او فیلتر شد.» اما در هر حال گفتمان رسمی دولت، مخالفت با فیلتر تلگرام است.
برخی دیگر بر این باورند که دولت روحانی از سر لجبازی فیلترینگ تلگرام را به نوعی اجرا کرد که شکست بخورد تا بتواند بر درستی سیاست خود اصرار بورزد. همین دو هفته پیش بود که آیت‌الله علم‌الهدی در دیدار اعضای سازمان فضای مجازی سراج گفت که «دولت موافق فیلتر تلگرام نبود، از این رو آن را بدون دقت و زمینه‌سازی لازم انجام داد که مشکلاتی نیز ایجاد شد.»
وی پیشتر نیز در اعتراض به عملکرد دولت در نحوه فیلتر تلگرام گفته بود: «پهنای باندی که به تلگرام در این کشور داده شده است، ۵۰۰ گیگابایت است در حالی که پهنای باندی که به شبکههای اجتماعی داخلی داده شده، ۳۲ گیگابایت است. به دشمن اتوبان چهار بانده داده شده ولی برای مدافعین داخلی جاده خاکی می‌دهند.»
با این حساب تردیدی نیست که فضای مجازی نیز مثل بسیاری از قربانیان دیگر، کتک‌خور منازعات سیاسی و ابزاری برای وزن‌کشی‌های سیاسی است.
دیدگاه تان را بنویسید