پس از دو سال «مذاکره پنهانی ایران و آمریکا» حاصل شد
توافق برای تغییر مکان پول‌های بلوکه شده از کره به قطر!
طهمورث حسینی
نمونه دست به نقد و به‌روز اینکه در ایران به قهقرا می‌رویم؛ همین خبری است که پنجشنبه و جمعه در هدلاین اخبار خبرگزاری‌های ایران و بخش‌هایی از جهان تکرار شد: «براساس توافق حاصله میان ایران و آمریکا، پنج زندانی آمریکایی در ازای آزادی چند زندانی ایرانی و دسترسی تهران به ۶ میلیارد دلار برای اهداف بشردوستانه، اجازه ترک ایران را پیدا خواهند کرد.»
نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد عصر پنجشنبه «خبر خروج زندانیان دو تابعیتی آمریکایی از زندان اوین» را تایید و تصریح کرد که «این خروج در چارچوب یک توافق با واسطه‌گری کشور ثالث صورت گرفته است تا طرفین ۵ زندانی مورد نظر را به‌طور متقابل آزاد کنند. در اجرای این توافق، قرار است وجوه (پول‌های) توقیف شده ایران در کره جنوبی آزاد و به کشور قطر منتقل شود.»
آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا نیز در بیانیه‌ای ضمن تأیید این‌خبر گفت با اینکه این «اقدامی دلگرم کننده» است، اما آنها نباید از ابتدا بازداشت می‌شدند. همچنین ساعتی بعد از اعلام توافق، کاخ سفید و خانواده نمازی از انتقال پنج شهروند ایرانی-آمریکایی از زندان اوین به حبس خانگی خبر دادند.
مراد طاهباز، سیامک نمازی و عماد شرقی از جمله زندانیان آزاد شده توسط ایران هستند. نام دو زندانی آزاد شده دیگر رسما اعلام نشده اما شبکه شرق فردی به نام شهاب دلیلی را به عنوان عضو دیگر فهرست زندانیان در تبادل احتمالی گزارش کرد و هفته گذشته نیز روزنامه خراسان از بازداشت یک زن ایرانی-آمریکایی خبر داد و گفت مقام‌های آمریکایی خواهان آزادی او شده‌اند.
درعین‌حال منابع مطلع اعلام کردند که دولت بایدن زمانی که زندانیان آمریکایی اجازه بازگشت به وطن را پیدا کنند، چند تبعه ایرانی که به دلیل دور زدن تحریم‌ها زندانی شده بودند را آزاد خواهد کرد.
ایران تضمین لازم را دریافت کرده است
وزارت خارجه در واکنش رسمی به این تبادل در بیانیه‌ای با اعلام شروع فرآیندآزادسازی منابع توقیف شده ایرانی و آزادی تعدادی از زندانیانی که غیرقانونی توسط آمریکا بازداشت شده‌اند؛ تأکید کرد که «ایران تضمین لازم برای پایبندی آمریکا به تعهدات خود در این خصوص را دریافت کرده است.»
در این بیانیه تصریح شده است که «نحوه بهره‌برداری از منابع و دارایی‌های مالی رفع توقیف شده در اختیار جمهوری اسلامی ایران بوده و این منابع برای نیازهای مختلف کشور حسب تشخیص مراجع ذیصلاح هزینه خواهد شد.»
همزمان، علی باقری کنی، معاون سیاسی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، در توئیتی از «آغاز فرآیند آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های ایران» خبر داد و تأکید کرد که «ایران تضمین لازم برای پایبندی آمریکا به تعهدات خود» در مورد «آزادسازی چند میلیارد دلار» از دارایی توقیف شده خود را دریافت کرده است.
گفته می‌شود که او چند دقیقه بعد این پست خود را حذف کرد؛ زیرا ظاهرا آمریکا ضمن اینکه تضمینی نداده، این ادعا را رد کرده و گفته است که فعلا از ارائه جزئیات خودداری می‌کند.
علاوه بر این محمد جمشیدی، معاون سیاسی رئیس‌جمهور، نیز ضمن تایید آغاز روند آزادشدن اموال بلوکه شده ایران در توئیتر نوشت تا زمانی که مبلغ موردنظر کامل منتقل نشود، زندانیان دو تابعیتی ایرانی-آمریکایی همچنان در ایران باقی می‌مانند. تسنیم در گزارشی به نقل از یک منبع آگاه نوشت: در این فرآیند قرار است ابتدا پول‌های ایران در کره از واحد وون(واحد پول کره جنوبی) به یورو تبدیل و به حسابی در قطر واریز شود تا در اختیار ایران قرار گیرد.
بنابراین گزارش، پس از واریز این پول به حسابی در قطر، تبادل زندانیان نیز به انجام می‌رسد. رویترز نیز در همین راستا نوشت: تهران در فرایند راستی‌آزمایی و در صورت آزادی اموال مسدود شده خود احتمالا در ماه سپتامبر زندانیان دو تابعیتی را آزاد کند. این خبرگزاری در ادامه مدعی شد که خروج زندانیان آمریکایی از ایران چند هفته به طول خواهد انجامید.
عدم دسترسی مستقیم ایران به منابع مالی آزاد شده
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، روز پنجشنبه ۱۹ مرداد اعلام کرد که ایالات متحده بابت توافقی که قرار است منجر به آزادی پنج زندانی آمریکایی در ایران شود، تحریم‌های خود علیه جمهوری اسلامی را کاهش نخواهد داد. برخی ناظران از جمله بارابارا اسلاوین، کارشناس آمریکایی نیز پنجشنبه شب در توئیتی گفت: ایران می‌تواند سفارش غذا، دارو و شمار محدودی تجهیزات پزشکی را نزد بانکی در دوحه ثبت کند. بانک مذکور در دوحه نیز هزینه کالا‌ها را پرداخت می‌کند و شرکت‌های قطری آنها را به ایران تحویل می‌دهند. ایران اصلا به منابع مالی دسترسی مستقیم ندارد.
اما تحلیلگر امور بین‌الملل و هسته‌ای ایران و خالق نظریه «زمستان سخت اروپا»! با رد برخی اظهارات در مورد فرایند تبادل زندانیان میان تهران و واشنگتن و آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد که ایران به تمام دارایی‌های آزادشده دسترسی کامل و مستقیم دارد. سیدمحمد مرندی، پنجشنبه شب در توئیتی نوشت: بانک‌های ایرانی کنترل کامل [بر این دارایی‌ها]دارند و می‌توانند بدون هیچ محدودیتی خدمات و کالا خریداری کنند.
ازسوی دیگر، منابع خبری حکایت از تأیید نظر اسلاوین داشتند و اعلام کردند که دولت بایدن ۶ میلیارد دلار پول بلوکه‌شده از فروش نفت ایران در کره جنوبی را آزاد کرده و آن را به حسابی در قطر منتقل خواهد کرد. به ادعای این منابع، دولت قطر اموال ایران را کنترل خواهد کرد و تنها به ایران اجازه خواهد داد تا برای خرید کالاهای بشردوستانه از آن استفاده کند.
وضعیت مردم ایران و پدر تنگدست
این خبر با واکنش فعالان سیاسی، اقتصادی، رسانهای و نیز کاربران در توئیتر فارسی روبرو شد. آنان اعتقاد داشتند این همه طولانی شدن روند مذاکرات که باعث ضعیف‌تر شدن هر چه بیشتر قدرت خرید مردم در داخل کشور شده، چه دستاوردی را برای ایران داشته است
آنان همچنین بر این نظر پای فشردند که این تبادل با شرایط بهتر در دولت قبلی قابل تصور بود.
پدرام سلطانی، فعال اقتصادی، نوشت: «از توافق ایران و آمریکا برای رهایی ایرانیان دوتابعیتی در برابر آزاد شدن بخشی از منابع ارزی کشور دلم به درد می‌آید، زیرا آن را چنین تصور می‌کنم: پدری تنگدست فرزندانش را محبوس می‌کند و سپس با عموی ناتنی آنها مذاکره می‌کند برای اینکه پول‌های خودش را از او بگیرد و در ازای آن فرزندان خود را آزاد کند.»
بهارنیوز نیز توئیت کرد: «خدا کند این روایت درباره نحوه استفاده از منابع مالی آزادشده درست باشد که «ایران می‌تواند صرفا سفارش غذا، دارو و تجهیزات پزشکی بدهد». در هر سه بخش، ملت ایران با کمبود مفرط مواجهند، و از آن مهمتر، از درازدستی‌ها و حیف‌و‌میل‌های معمول نسبت به این چند میلیارد دلار ممانعت می‌شود.»
محمدرضا مهاجر، فعال رسانهای نیز با اشاره بر این که تازه این وسط یک میلیارد دلار هم سر زا رفت و 7 میلیارد شد 6 میلیارد؛ نوشت: «زین پس می‌توان به جای پول‌های بلوکه شده در کره گفت، پول های بلوکه شده در قطر. این است دیپلماسی عزت. روش آزاد کردن پول ایران یک قدم از نفت در برابر غذا صدام، ذلیلانه‌ترست.پول ایران توسط بانک قطری فقط برای غذا و دارویی که امریکا تایید کند و شرکت‌های قطری تامین کنند قابل آزاد سازیست؟ با نابالغ این جور رفتار می‌شود.»
پاسخی به اینکه چرا به قهقرا می‌رویم؟
ابتدای گزارش خبر تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا را نمونه‌ای دیگر از سیر قهقرایی در ایران دانستیم در توضیح می‌توان به نقد محمد مهاجری، فعال رسانهای به این ماجرا اشاره کرد که در کانال تلگرامی خود در مطلبی تحت عنوان «واقعا تا این حد ضعف و ذلت؟»نوشت: «تقریبا دوسال و دوماه قبل(خرداد۱۴۰۰) که مذاکرات در جریان بود علاوه بر آزادی زندانیان و رهاسازی ۷میلیارد دلار مطالبات از کره، پول‌های مسدود شده در ژاپن هم می‌توانست آزاد شود. و نکته مهم این بود که چون مذاکرات ۱۴۰۰ با موضوع احیای برجام صورت می‌گرفت همه پول‌های ایران نقدا وصول می‌شد و محل هزینه‌اش به دلخواه دولت جمهوری اسلامی بود. مانع‌تراشی‌های آن موقع و سپس ادامه مذاکرات توسط تیم فشل علی باقری باعث شد بعد از دو سال به همان نقطه‌ای برسیم که در سال ۱۴۰۰ رسیدیم. اگر این ۷میلیارد دلار(ونه۶میلیارد) همان موقع آزاد می‌شد همه ارزش افزوده آن در دوسال اخیر نصیب ایران می‌شد و ضمنا منت قطر و عمان هم سرمان نبود.»
به گفته مهاجری، برکت دیپلماسی دولت‌آقای رئیسی فقط در این فقره دوسال عقب افتاده‌ایم و با همه خالی‌بندی‌هایی که تخصص دولت ایشان است، نه در اقتصاد،نه در روابط بین الملل -حتی با همسایگان- نه در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی حتی یک قدم جلو نرفته ایم. کاش معجزه ای می‌شد و خداوند دوسال باقیمانده ریاست‌جمهوری او را به ملت‌ایران می‌بخشید!
دیدگاه تان را بنویسید