ره‌آورد روحانی از آنکارا
درخت دوستی بنشان!
درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد، نهال دشمنی بر کن که رنج بی‌شمار آرد؛ این بیت از شعر حافظ تنها بخش از سخنرانی رجب طیب اردوغان در حضور حسن روحانی و هیأت همراهش بود که نیاز به ترجمه نداشت؛ ذوقی که اردوغان به خرج داد تا کمال میزبانی را در حق همسایگانی که برای توسعه روابط دو کشور، میهمان او بودند، به جا بیاورد. علاوه بر حافظ خوانی اردوغان، آنچه که در این سفر اتفاق افتاد، این پیام را برای رسانه‌ها داشت که ایران و ترکیه در شرایط تحریم عزم خود را برای فصلی نو از همکاری جزم کرده‌اند.
محبوبه ولی، روزنامه نگار
حسن روحانی به منظور شرکت در پنجمین نشست شورای عالی روابط راهبردی دو کشور چهارشنبه گذشته راهی آنکارا شد. وقتی برای اولین بار در دولت یازدهم به ترکیه سفر کرده بود، ایده تشکیل این شورا مطرح شد و هدف آن را هم افزایش روابط اقتصادی دو کشور به 30 میلیارد دلار تعیین کردند. حالا ایران بر خلاف دولت اول حسن روحانی تحریم است و نگاه‌ها از سوی غرب تا حدودی چرخیده و بیش از پیش به توسعه مناسبات منطقه‌ای دوخته شده‌اند.
در این شرایط روابط ایران و ترکیه می‌تواند خیلی از معادلات را تغییر دهد. روابط ایران و ترکیه همواره تحت الشعاع تحولات منطقه‌ای بوده است؛ تحولاتی که گاه منجر به انسجام روابط دو کشور شده و گاه آن دو را از هم دور کرده‌اند. اکنون اما به نظر می‌رسد، شرایط جدید در جهت سوق دادن دو کشور به سوی یکدیگر است؛ هر دو تحریم شده آمریکا هستند، هر دو در تقابل با سعودی و بن سلمان جوانش قرار گرفته‌اند و هر دو حضور موثری در بحران‌های منطقه‌ای دارند، هر چند که به زعم بسیاری این حضور متفاوت است؛ این دسته معتقدند که ایران با حضور نظامی در این مناطق، هزینه می‌کند اما ترکیه با حضوری اقتصادی دست به سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از مناطق می‌زند.
خبرگزاری کویت نوشت: «اردوغان با اشاره به اینکه قریب به یک و نیم میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از سوی 77 شرکت ترکیه در ایران انجام شده است، تصریح کرد: برخلاف برخی کشورها، شرکت‌های ترک فعالیت‌های خود را در ایران ادامه می‌دهند.»
حتی اگر این طور باشد نیز باز دو کشور در این مناطق به یکدیگر می‌رسند. از سوی دیگر روابط اقتصادی دو کشور نیز آنها را به هم مرتبط می‌کند. ترکیه یکی از اصلی‌ترین مشتریان گاز ایران است و در دیگر حوزه‌های انرژی نیز چشم به ایران دارد. همه این شرایط در کنار هم می‌توانند منجر به تقویت روابط دو کشور شود تا با سرعت بیشتری به هدف سرمایه‌گذاری 30 میلیارد دلاری دست یابند. آنچنانکه روحانی دو روز پیش در ترکیه گفت: «ما قادریم با مدیریت صحیح، تحریم را به فرصتی برای در هم‌تنیدگی اقتصاد ایران و ترکیه تبدیل کنیم.»
ادامه همکاری «برادرانه»
مجموع این موارد باعث شد تا سفر اخیر روحانی به ترکیه بیش از آنکه از جنبه سیاسی مورد توجه رسانه‌ها باشد، از جنبه اقتصادی بازتاب داشته باشد. خبرگزاری رسمی آناتولی ترکیه، به توافقنامه‌های جدید اقتصادی که در این سفر امضا شد پرداخت و نوشت این توافقنامه‌ها نقش مهمی در ارتقای سطح روابط تجاری و اقتصادی ترکیه ایفا خواهند کرد.
خبرگزاری کویت نیز نوشت: «اردوغان با اشاره به اینکه قریب به یک و نیم میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از سوی 77 شرکت ترکیه در ایران انجام شده است، تصریح کرد: برخلاف برخی کشورها، شرکت‌های ترک فعالیت‌های خود را در ایران ادامه می‌دهند.»
پایگاه خبری «الخلیج الجدید» نیز موضوع ادامه همکاری‌های دوجانبه ایران و ترکیه را تیتر کرد و نوشت: «اردوغان با اشاره به ادامه سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های ترکیه‌ای در ایران، تاکید کرد: روابط تجاری و اقتصادی خود را با ایران به خاطر تحریم‌های آمریکا قطع نمی‌کنیم.»
روحانی در بخش مهم دیگری از سخنرانی خود ادامه داد که ایران از فعالیت و سرمایه‌گذاری ترکیه در بخش‌های پالایشگاهی، پتروشیمی و صنایع بالادستی و پایین‌دستی انرژی حمایت می‌کند و آمادگی دارد مواد، زمین و امکانات لازم را در اختیار آنان قرار دهد
اصرار اردوغان بر رابطه با ایران بخشی از سخنرانی او بود که بسیار مورد توجه رسانه ها قرار گرفت، مخصوصا جایی که گفت: «در شرایطی که فشارها بر ایران، که از نظر ما ناعادلانه است، افزایش می‌یابد؛ ما برادرانه به اتحاد خود با ایران ادامه می‌دهیم.»
او با تاکید بر افزایش روابط اقتصادی دو کشور تصریح کرد که آنکارا به حمایت خود از تهران در برابر تحریم‌های ظالمانه آمریکا ادامه خواهد داد.
تامین انرژی ترکیه برای درازمدت
در مقابل روحانی نیز خبرهای مهمی در سخنرانی خود داد. او گفت ایران آمادگی دارد انرژی ترکیه را در دراز مدت تامین کند.
رئیس جمهوری ایران با اشاره به موقعیت جغرافیایی ترکیه در اتصال به دریای سیاه و مدیترانه، توضیح داد: ایران نیز به دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان دسترسی دارد و این شرایط جغرافیایی مناسبی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن به بهترین نحو استفاده کنند.
او در بخش مهم دیگری از سخنرانی خود گفت که ایران از فعالیت و سرمایه‌گذاری ترکیه در بخش‌های پالایشگاهی، پتروشیمی و صنایع بالادستی و پایین‌دستی انرژی حمایت می‌کند و آمادگی دارد مواد، زمین و امکانات لازم را در اختیار آنان قرار دهد.
اتصال و تنوع در خطوط راه‌آهن، دریچه واحد گمرکی و تسهیلات حمل و نقل نیز از دیگر مواردی بود که روحانی برای توسعه روابط اقتصادی دو کشور به آن اشاره کرد. این موارد قطعا مورد توجه ترکیه نیز هست، چراکه ترکیه به دلیل همان موقعیت ممتاز جغرافیایی که روحانی به آن اشاره کرده بود، در سودای تبدیل شدن به قطب انتقال نفت و گاز است و برای این منظور چشم به همسایگانش به ویژه ایران نیز دارد.
تا کنون سه خط انتقال انرژی شامل خط لوله گاز ایران ـ ترکیه، خط لوله نفت خام باکو ـ تفلیس ـ جیحان و نیز خط لوله گاز تاناپ (باکو ـ گرجستان ـ ترکیه) برای انتقال منابع نفت و گاز ایران و جمهوری آذربایجان در دریای خزر به ترکیه به بهره برداری رسیده و خط لوله‌های دیگری نیز در ترکیه فعال شده‌اند.
گزارش های غیررسمی از وزارت انرژی ترکیه می‌گویند که این کشور طی 15 سال گذشته ٧٥ میلیارد دلار سرمایه در بخش انرژی جذب کرده است و تلاش می‌کند تا به کانون انرژی منطقه تبدیل شود.
از سوی دیگر ایران نیز در شرایط تحریم به ترانزیتی مطمئن و تازه برای صادرات نیاز دارد، به ویژه که ترکیه تاکید می‌کند که در شرایط تحریم در کنار ایران است.
برای این همکاری دو جانبه که به همکاری بانکی نیز به شدت وابسته است، عبدالناصر همتی نیز در ترکیه بود و خبر داد موانع بانکی میان دو کشور به سرعت رفع خواهد شد.
گمان ارتباط تصمیم ترامپ با سفر روحانی
اما گذشته از این خبرهای مهم اقتصادی، اظهارات دو رئیس جمهوری درباره تحولات منطقه نیز مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. هر دو رئیس جمهوری همچون گذشته بر همکاری خود برای حل مسائل منطقه‌ای تاکید کردند. روحانی از مذاکرات سه جانبه ایران و ترکیه و سوریه درباره مناقشات سوریه گفت و اردوغان نیز با بیان اینکه ترکیه امنیت و ثبات ایران را امنیت و ثبات خود می‌داند، تصریح کرد: به نتیجه رسیدن روند آستانه درباره سوریه با همکاری مشترک ایران، ترکیه و روسیه، نمونه‌ای از همکاری موفق برای صلح پایدار در منطقه است و باید در مقابل مداخله خارجی در این روند ایستادگی کنیم.
روزنامه القدس العربی، چاپ لندن تصمیم ترامپ برای خروج کامل نیروهای آمریکایی از سوریه را به دیدار اخیر روحانی و اردوغان ربط داد و نوشت: «هرچند خروج آمریکا از منطقه شرق فرات در شمال سوریه به نفع ترکیه به نظر می‌رسد اما محاسبات سیاسی و امنیتی آنکارا به این موضوع پیچیده‌تر نگاه می‌کند. ترکیه نگران است خروج آمریکا از منطقه این کشور را به درگیری با روسیه و هم پیمانان خود ایران و ترکیه سوق دهد از این رو تلاش می‌کند روابط خود را با روسیه و ایران محکم کند تا درباره طریقه پر کردن جای آمریکا در شرق فرات به توافقاتی برسند.»
روزنامه‌های ترک نیز سفر روحانی به ترکیه را در آستانه آغاز عملیات حمله به شرق فرات و همچنین پس از توافق وزرای خارجه ایران، ترکیه و روسیه در ژنو در مورد کمیته تدوین قانون اساسی سوریه، یک اقدام مهم ارزیابی کردند.
پس از تمام این مذاکرات و بازتابها، روحانی پنجشنبه شب با «پیام دوستی» اردوغان که اتفاقا به فارسی هم اعلام شد، به ایران بازگشت تا دو کشور در ادامه این سفر روابط تجاری و اقتصادی خود را از 11 میلیارد دلار به 30 میلیارد دلار افزایش دهند و در عین حال همکاری تازه‌ای را بر سر مسائل منطقه‌ای آغاز کنند.
دیدگاه تان را بنویسید