رئیسی از «درخواست رسمی مردم» برای «مقاومت در برابر تحریم» خبر داد
برداشتی منتزع از واقعیت‌های جامعه!
طهمورث حسینی
یکسال پس از انواع وعده‌های اقتصادی و ادعاهای مدیریتی، رئیس دولت سیزدهم از مقاومت مردم حرف می‌زند و شعار «ما می‌توانیم» محمود احمدی‌نژاد را که یادآور ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل و چندین قطعنامه ضدایرانی است؛ تکرار می‌کند.
در آستانه سالگرد تشکیل دولت سیزدهم، تورم و گرانی مردم را نسبت به توانمندی مدیران دولتی به تردید فراوان انداخته است. با این حال صحبت‌های ابراهیم رئیسی در همدان نشان داد به آینده و چشم‌انداز پیش رو نیز نمی‌توان خیلی امیدار بود.
پالس‌های ضدبرجامی
رئیس‌جمهور گفت که مردم ایران در برابر دشمن خطر می‌کنند و «این موضوع موجب یأس دشمن و امیدواری نیروهای انقلابی است.» رئیسی همچنین رجوعی نیز به شعارهای محمود احمدی‌نژاد داشت و گفت که امور را می‌توان با شعار «ما می‌توانیم»، پیش برد.
رئیس دولت اما موضوع مقاومت در برابر تحریم‌ها را هم مطرح کرد و گفت: «مردم رسماً اعلام می‌کنند می‌توان با مقاومت تحریم را بی‌اثر کرد. بنابراین وظیفه خود می‌دانیم به خواست مردم، ایستادگی مقابل زیاده خواهان و مقابل نظام سلطه را در دستور کار قرار دهیم و از مواضع جمهوری اسلامی عقب‌نشینی نکنیم.» بسیاری از کارشناسان براین باورکه باید این گفته‌های ابراهیم رئیسی را به بی‌علاقگی ایران به پذیرش توافق احیای برجام تفسیر کرد.
در آستانه سالگرد تشکیل دولت سیزدهم، تورم و گرانی مردم را نسبت به توانمندی مدیران دولتی به تردید فراوان انداخته است. با این حال صحبت‌های ابراهیم رئیسی در همدان درباره مقاومت مردم در برابر تحریم‌ها نشان داد به آینده نیز نمی‌توان خیلی امیدار بود
تقویت روایت آمریکایی از برجام
پس از آنکه جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مقاله‌‌ای در روزنامه فایننشال‌تایمز نوشت که پس از ۱۵ ماه مذاکرات فشرده در وین با اعضای توافق هسته‌ای برجام و ایالات متحده «فرصت برای مصالحه‌های بیشتر بر سر مسائل مهم، به پایان رسیده است.» و گفت که متنی را به عنوان پیش‌نویس نهایی توافق آماده کرده که به گفته وی «شامل مصالحه بر سر مواردی است که همه طرف‌ها به سختی آن را به دست آورده‌اند»؛ آمریکا تلاش کرد روایت خود که همان مقصر جلوه دادن ایران است را تثبیت کند.
مقامات آمریکایی و غربی در فقدان اطلاع‌رسانی درست از سوی تیم مذاکره‌کننده، تلاش کردند فضا را در دست گرفته و ایران را بی‌میل به احیای برجام معرفی‌کنند.
مهدی مطهرنیا، کارشناس روابط بین‌الملل معتقد است «آنچه که گروسی تکرار می‌کند با مکمل سخنان جوزپ بورل و تحولات تل‌آویو و تغییر دکترین بایدن در قبال خاورمیانه، همگی بصورت همگن پیش می‌روند و نماینده این ادعا هستند که اکنون افکار عمومی آماده پذیرش بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، بازگشت پرونده ایران به شورای امنیت و حتی قرار گرفتن این پرونده ذیل فصل هفتم منشور است.» او بر این باور است که فضای رسانه‌ای ایجاد شده در روزهای گذشته «همگی نشان از پایان مسیر برجام دارد، اما هیچ کدام از طرفین حاضر به قبول ننگ اعلام مرگ برجام نیستند چرا که این موضوع برای هرکدام هزینه دربردارد»
به نظر می‌رسد ضعف دولت ابراهیم رئیسی در ساختن روایت از مذاکرات گریبان ایران را خواهد گرفت و اظهارات رئیس‌جمهور مانند آنچه در همدان گفت بازی در پازل ترسیم شده‌ای است که غرب هم به دنبال آن است.
مقاومت از جیب مردم
اظهارات رئیسی مبنی بر اینکه مردم رسما مقاومت را برگزیده‌اند، در داخل نیز بازتاب منفی داشت.
عباس عبدی، تحلیل‌گر مسائل سیاسی و روزنامه‌نگار نوشت که «اگر مسئولین محترم حتی اندکی از دردها و سختی‌های ناشی از تحریم‌ها را متحمل شوند آنگاه حق دارند از جانب مردم شعار مقاومت دهند. متاسفانه آنان، نه تنها ذره‌ای از دردهای تحریم را نمی‌چشند شاید منتفع هم بشوند.»
احمدزیدآبادی، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی نیز با زیر سوال بردن آن بخش از صحبت‌های رئیس‌جمهور که گفته مردم «رسما» مقاومت در برابر تحریم را برگزیده‌اند نوشت: «مردم حدود 84 میلیون نفرند. چه تعدادشان این موضوع را رسماً اعلام کرده‌اند؟از چه راهی «رسما» اعلام کرده‌اند؟ یک یک آنها نامۀ رسمی نوشته‌اند؟ یا اینکه از طریق برگزاری همه‌پرسی نظر «رسمی» خود را به دولت انتقال داده‌اند؟» وی ادامه داد: «اقتصاد آشفته ایران در یکسال گذشته علاوه بر اینکه توانمندی‌های دولت را زیر سوال برده موضوع بی‌اثر کردن تحریم‌ها را هم بی‌اثر کرده است. رفتارهای اقتصادی دولت همه نشان از آشفتگی و تاثیر تحریم بر سفره مردم دارد.»
نسبت دادن ضعف در مذاکرات و انداختن مسئولیت شکست به گردن مردم از ابراهیم رئیسی پذیرفتنی نیست. برای مردم سال‌هاست شعار مقاومت از سوی مسئولان با حوادثی چون سیسمونی گیت و شرکت‌های ساختمانی فلان آقازاده و تفاوت آشکار سبک زندگی مسئولان با مردم، رنگ باخته است
محمد مهاجری، فعال رسانه‌ای اصولگرا نیز با انتقاد از نتیجه یکسال فعالیت دولت سیزدهم نوشت: «۲ماه بعد از اجرای طرح جدید یارانه، دولت از مجلس خواسته برگشت قیمت‌ها به شهریور ۱۴۰۰ را لغو کند.کالابرگ هم فعلا روی هواست. این بود همه توان دولت رئیسی؟با این همه اعجاز! می‌گویید تورم ناشی از ِحذف ارز ۴۲۰۰ هم تخلیه شده؟سقوط قدرت خرید مردم را نمی‌بینید؟ملت را سر کار گذاشته‌اید؟»
زیدآبادی هم موضوع بی‌اثر کردن تحریم‌ها را نشانه رفته و نوشته است: «اگر می‌توان با مقاومت تحریم را بی‌اثر کرد، چرا در یک سال گذشته تحریم‌ها بی‌اثر نشده است؟ اگر آنچه در طول یک سال گذشته در حوزۀ اقتصاد رخ داده از نظر آقای رئیسی به معنای بی‌اثر کردن تحریم‌هاست، لطفاً از این پس اجازه دهند، تحریم‌ها تا سرحدممکن اثر کند!»
شعار دادن و از جیب مردم هزینه کردن دقیقا همان چیزی بود که رئیس‌جمهور سابق در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای به تندروها هشدار می‌داد و شاید امروز مفهوم آن حرف‌ها بیشتر معلوم می‌شود.
حسن روحانی که تنگنای مذاکرات را با فشارهای تندروهای داخلی تجربه کرده بود همان موقع خطاب به این گروه گفت که اگر می‌خواهید شعار بدهید، لطفاً از جیب مردم شعار ندهید و از جیب خودتان شعار بدهید. روحانی معتقد بودد که «اساس قانون اساسی این است که اداره کشور با مردم و رای آنان است و همه مقام‌ها نیز با رای مستقیم و غیرمستقیم مردم انتخاب می‌شود. اگر این چنین است پس در اداره کشور باید رأی، نظر و خواست مردم مورد توجه ما باشد.»
شکست را به مردم نسبت ندهید
دولت سیزدهم در آستانه یکسالگی خود دچار بحران دستاورد شده است. مذاکرات برجام را که تصور می‌کردند به راحتی می‌توانند به سرانجام برسانند و دچار دست‌انداز شده و اقتصادی را که فکر می‌کردند با دستور می‌توان تورم آن را کاهش داد به پاشنه آشیل خود تبدیل کرده‌اند.
نسبت دادن ضعف در مذاکرات و انداختن مسئولیت شکست به گردن مردم از ابراهیم رئیسی پذیرفتنی نیست. احمد زیدآبادی معتقد است: «منظور آقای رئیسی از بیان این سخن چیست؟ زمینه‌سازی برای اعلام شکست احیای برجام؟ من البته بعید می‌دانم. اما اگر واقعاً منظور همین باشد، آقای رئیسی و دولتش موظفند مسئولیت شکستِ مذاکرات را به عهده بگیرند و بی‌دلیل آن را به «اعلام رسمی» مردم نسبت ندهند. اگر مردم همان‌ها هستند که در کوچه و خیابان در رفت و آمدند، نه فقط هیچکدامشان چیزی در مورد راه‌های بی‌اثر کردن تحریم‌ها به طور رسمی یا غیررسمی به دولت اعلام نکرده‌اند؛ بلکه با اضطراب و نگرانی برای رفع تحریم‌ها لحظه‌شماری می‌کنند.»
اینکه آیا دولت موفق به بازکردن گره کور مذاکرات هسته‌ای و راضی کردن مخالفان سرسخت داخلی برجام می‌شود یا خیر، را در آینده‌ای نه چندان دور مشاهده خواهیم کرد. با این حال برای مردم سال‌هاست بیان مقاومت از سوی مسئولان تنها تبدیل به یک شعار شده و حنای داستان‌هایی چون پیشنهاد لنگ بستن و اشکنه خوردن و یخچال خالی داشتن نزد افکار عمومی با حوادثی چون سیسمونی گیت و شرکت‌های ساختمانی فلان آقازاده و تفاوت آشکار سبک زندگی مسئولان با مردم، رنگ باخته است.
دیدگاه تان را بنویسید