به بهانه درگذشت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی؛
سنت‌گرا ؛اما توانا در درک زمانه
شامگاه دوشنبه ۱۲ بهمن آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، که از چندی پیش در بستر بیماری بود، در ۱۰۳ سالگی رحلت کرد.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر ایشان علت فوت این مرجع تقلید را ایست قلبی عنوان کرده و می‌گوید که این اتفاق پس از یک دوره بیماری رخ داد. وی به عنوان نخستین دبیر شورای نگهبان شناخته می‌شود که از آذر ۱۳۵۹ تا تیر ۱۳۶۷ این سمت را در اختیار داشت. صافی گلپایگانی در مجلس خبرگان نیز حضور داشت.
آخرین اظهارنظرهای آیت الله صافی گلپایگانی درباره شرایط ایران و سیاست خارجی جمهوری اسلامی جنجال‌برانگیز شده بود. این مرجع تقلید اوایل آبان امسال در دیدار با محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، از گرانی کالاها در کشور انتقاد کرده و گفته بود که یکی از راه‌های اصلاح امور ارتباط ایران با تمام کشورهای دنیاست و اینکه با بسیاری از کشورها قهر باشیم صحیح نیست و به ضرر مردم است.
این سخنان واکنش برخی رسانه‌های جریان اصولگرا را به دنبال داشت؛ از جمله وب سایت رجانیوز گفته‌های او را «تقلید سیاسی از نیروهای سکولار» و «مذموم و سراپا غلط» توصیف کرد که در ادامه واکنش‌ها به توهین سایت رجانیوز به آیت‌الله صافی گلپایگانی؛ محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور ضمن اظهار تاسف از اینکه اشخاصی به خودشان اجازه می‌دهند که حریم مرجعیت شیعه را به بهانه‌هایی مورد هتک حرمت قرار دهند، اعلام کرد که باید حوزه نقدِ یک مطلب را کاملا از حوزه اهانت و هتک حرمت جدا کرد؛ که البته پس از این اظهارات دادستان، آیت الله صافی گلپایگانی اعلام کرد که از هیچ فرد و نهاد و جریانی، گله و شکایتی ندارد.
اعتماد به طالبان اشتباهی غیرقابل جبران است
24 تیر ماه 1400 مرحوم صافی گلپایگانی در واکنش به سکوت در مقابل طالبان در بیانیه‌ای ضمن هشدار به دولت‌ها و مجامع بین‌المللی؛ اعتماد به طالبان با سابقه شرارت و آدمکشی را یک اشتباه بزرگ و غیر قابل جبران دانست. این مرجع تقلید در بخش دیگری از بیانیه تأکید کرد: «بنابر وظیفه دینی و انسانی خود، به‌همه دولت‌ها و مراکز بین‌المللی به‌ویژه سازمان ملل و سازمان کنفرانس اسلامی و دولت جمهوری اسلامی ایران، هشدار می‌دهم که نسبت به این وحشی‌گری‌ها و شهادت تعداد زیادی از مظلومین در افغانستان و آواره‌گشتن هزاران نفر از مردم، اعم از زن و مرد، پیر و جوان و کودک، واکنش جدی نشان دهند تا جلوی تجاوزها گرفته شود، به‌یقین، سکوت امروز آنها موجب پشیمانی و ندامت در آینده است.»
دعوت به رأفت و مهربانی در سال 88
در سال ۸۸ صافی گلپایگانی در واکنش به نتیجه و پیامدهای انتخابات ریاست جمهوری، خطاب به اعضای شورای نگهبان گفت که این شورا در مقام قضاوت و داوری نباید وجه‌المصالحه قرار گیرد و افزود: «اشخاص می‌آیند و می‌روند و آنچه می‌ماند و در اصل، اسلام و حاکمیت آن است. حتی اگر بشود یک طرف برای حفظ مصالح اسلام از حق خود کوتاه بیاید جا دارد. اگر این دعواها ادامه پیدا کند بیم آن می‌رود که اصل نظام مورد تضعیف قرار بگیرد. ما باید از همان ابتدا کاری می‌کردیم که جلوی این مطالب گرفته می‌شد مواضع و سخنرانی‌ها و اظهارنظرها را تعدیل می‌کردیم و به هر حال الان باید با صفا و صمیمیت و رافت و مهربانی مطلب را خاتمه دهیم. همه باید با احترام به قانون و عرف جامعه دست به دست هم داده و به بهترین وجه ممکن رفع مشکل کنیم و بزرگان کشور و انقلاب باید در این مقطع حساس، با درایت کامل این نزاع‌ها و خصومت‌ها را رفع کنند. نباید اختلاف سلیقه‌ها موجب تضعیف اصل نظام شود.»
ایشان در سال ۹۷ با انتقاد از حضور زنان در ورزشگاه و تماشای فوتبال، گفته بود که ما باید مباحث زنان را بر اساس آنچه موردنظر اسلام است، تبیین کنیم تا اسباب خرسندی اهل‌بیت باشد. این افتخار نیست که زنان هم برای تماشای فوتبال به ورزشگاه بیایند، حدود زن و مرد باید حفظ شود.
این بیانات و موضع‌گیری‌های آیت الله صافی گلپایگانی موجب شد تا بسیاری از صاحبنظران، وی را مرجع تقلید محافظه کار بنامند که به نظر می‌رسد به دلیل همین محافظه کاری، بسیاری از اصولگرایان با دیدگاه‌های وی مخالفت می‌کردند.
روز گذشته احمد زیدآبادی در پیامی که به مناسبت درگذشت صافی گلپایگانی در حساب کاربری خود در توییتر منتشر کرد، گفت: «آیت‌الله صافی گلپایگانی اعتقادی تزلزل‌ناپذیر به اسلام سنتی و فقاهتی داشت. او در این اعتقادش صادق و بی‌ریا بود و از همین جهت نیز نه با کسانی که از بازسازی و ارائۀ تعبیرات تازه از مأثورات دینی سخن می‌گفتند، سرِ مدارا داشت و نه با آن عده‌ای که جنبه‌های فقه سنتی معطوف به رعایت پاره‌ای حقوق فردی اتباع را قربانی سیاست و حکومت می‌کنند، همراهی می‌کرد. از همین رو، حامیان قرائت‌های نو و همینطور بنیادگرا هر کدام از جهاتی خود را به افکارِ سنت‌گرایانۀ مرحوم آیت‌الله صافی نزدیک یا دور می‌دیدند و بر همین اساس در پاره‌ای مسائل با او موافق و در پاره‌ای دیگر مخالف بودند. برای نمونه نوگرایان دینی از شریعت‌گرایی محض و مخالفت آیت‌الله صافی با موسیقی و عرفان و تکفیر عارفان نامدار ایرانی ناخشنود بودند، اما در عوض انعطاف او در حوزه منطقهٌ الفراغ دین را از جمله لزوم آشتی با جهان تحسین می‌کردند. درست در مقابل این نگاه، بنیادگرایان با سختگیری او در حوزه مسائل شرعی به استثنای حفظ حریم فردی اشخاص، مشکلی نداشتند اما نگاه او به عادی‌سازی شرایط کشور و محدودیت حوزه اقتدار دولت را تاب نمی‌آوردند. خدایش بیامرزد»
لازم به ذکر است؛ لطف‌الله صافی گلپایگانی به همراه برادر خود علی صافی گلپایگانی دو تن از شاگردان آیت‌الله حسین بروجردی (۱۲۵۴-۱۳۴۰)، مرجع تقلید مشهور شیعی بودند. برخی از مقالاتی که وی نگاشته، به خواست و توصیه آیت‌الله بروجردی بوده است؛ از جمله مقاله‌ای در پاسخ به مجله‌ای در هند که مدعی برگرفته شدن اسلام از دین بودایی بوده است.
وی از معدود مراجع تقلید شیعه بود که قائل به حرمت مطلق موسیقی بود. او همچنین از جمله مراجعی بود که درباره مسائل اجتماعی و سیاسی اظهارنظر می‌کرد.
دیدگاه تان را بنویسید