طرح ۱۳۶ نماینده برای مقابله با تحدیدهای اینترنتی
مجازی نظامی
تصور کنید یکی از روزهای پس از ۱۳ آبان از خواب بیدار شوید، به عادت معمول سراغ گوشی‌تان بروید و اینترنت را روشن کنید اما هر چه تلاش می‌کنید آنلاین نمی‌شوید، گوشی را خاموش و روشن می‌کنید، اینترنتش را هم خاموش و روشن می‌کنید، سراغ تنظیماتش می‌روید، فکر می‌کنید شاید سوار خر شیطان شده برای همین چند دقیقه‌ای به حال خود رهایش می‌کنید و دوباره سراغش می‌روید ببینید از خر شیطان پیاده شده یا نه تا اینکه می‌فهمید قضیه اصلا مربوط به خر شیطان نیست بلکه مربوط به خود شیطان است! حال سوال اینجاست که «مقابله با تهدیدها و تحدیدهای قطع اینترنت درقالب دور دوم تحریم‌ها» باید چگونه باشد؟ پاسخ قاطع شماری از نمایندگان مجلس این است: «از طریق سازمان پدافند غیرعامل که زیرمجموعه نیروهای مسلح است» چقدر می‌توان به اینکه مشارکت میان سازمان پدافند غیرعامل و وزارت ارتباطات به چالش جدید دولت و نیروهای غیردولتی تبدیل نشود، امیدوار بود. امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات بر خلاف سردار جلالی رویکرد ملی کردن اینترنت را اشتباهی خطرناک می‌داند
محبوبه ولی، روزنامه نگار
شیطان بزرگ در قالب دور دوم تحریم‌ها که قرار است از فردا اجرایی شود، اینترنت مملکت را قطع کرده است. چنین تصوری برای جمعیت بزرگ معتادان به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در ایران و آنهایی که کسب و کارشان با اینترنت است، بسیار وحشتناک‌تر از بالا و پایین شدن قیمت ارز و طلا است. این هشدار مدتی است که از سوی سردار جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل مطرح می‌شود. او می‌گوید: «این تهدید از سوی کشورهای بیگانه مطرح شده و نباید توانایی کشورهای غربی همچون آمریکا در محدودسازی دسترسی‌های ما به فضای جستجوگر گوگل را دست کم گرفت.»
اما در عین حال اطمینان خاطر می‌دهد که جای نگرانی نیست زیرا آمریکا می‌خواهد مردم را با ابزار رسانه و موبایل و اینترنت علیه نظام اسلامی تحریک کند و چون با قطع اینترنت دست خودش برای این هدف بسته می‌شود، این کار را نخواهد کرد.
کارشناسان دیگر مطرح می‌کنند نه تنها آمریکا به دلیل نیاز خودش به اینترنت در ایران، این کار را نخواهد کرد بلکه حتی اگر بخواهد هم نمی‌تواند اینترنت ایران را قطع کند و احتمال آن را نه مانند سردار جلالی ضعیف، بلکه بعید و غیرممکن می‌دانند.
طرحی برای نجات اینترنت از دست دلدادگان آمریکا
با این حال ظاهرا این احتمال ضعیف و به باور برخی دیگر غیرممکن، برای مجلس ایران آنقدر جدی است که 136 نماینده مجلس روز گذشته با امضای طرحی حمله سایبری به زیرساخت‌های حیاتی جمهوری اسلامی ایران را به منزله حمله به خاک جمهوری اسلامی ایران تلقی کرده و نیروهای مسلح را موظف به اقدام به مقابله کردند.
طراح این طرح حجت‌الاسلام نصرالله پژمان‌فر، نماینده مردم مشهد و رئیس کمیته فضای مجازی مجلس است. او روز گذشته درباره این طرح به مهر گفته است: «پس از تهدیدات آمریکایی‌ها در خصوص فضای مجازی ایران و انفعال برخی دلدادگان آمریکا در برابر این موضوع، این طرح از سوی نمایندگان آماده شد تا آمریکایی‌ها بدانند که باید به اندازه دهانشان صحبت کنند.»
او ادامه داده که «آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند اینترنت ایران را در معرض قطعی و خلل قرار خواهیم داد.» هرچند که این ادعای حجت‌الاسلام پژمان‌فر را خیلی‌های دیگر رد می‌کنند. حمیده زرآبادی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس چند دور پیش در این مورد گفته بود: «جایی مشاهده نکرده‌ایم که مسئولین کشور آمریکا اعلام کند که از آبان‌ماه ارتباط ایران با سرورهای این کشور قطع می‌شود، باید ببینیم منظور آنها از تهدیدی که کرده‌اند چه بوده است.»
نظر وزیری که مسئولیت اینترنت فعلا با اوست
اما به هر حال منظور آمریکا هر چه که بوده باشد و تهدید او در هر سطحی که باشد، 136 نماینده مجلس صلاح دیده‌اند که نیروهای نظامی را به رویارویی با این تهدید بفرستند. در حال حاضر مسئولیت اینترنت با وزرات ارتباطات و فناوری اطلاعات است. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر این وزارتخانه که چه بسا به زودی مسئولیت اینترنت از شانه‌های وزارتخانه او به شانه نهادهای نظامی منتقل شود، چندی پیش در مورد احتمال قطع اینترنت ایران از سوی آمریکا گفت: «دسترسی به اینترنت در دنیا رئیس ندارد که بگوییم آمریکا رئیس اینترنت است و اینترنت ایران را قطع می‌کند. بنابراین جای نگرانی در این مورد نیست اما آمریکا با تحریم برخی دسترسی‌ها به خدمات به کسب و کار جوانان ما لطمه زد و ممکن است این تحریم‌ها تشدید شود.»
حال سوال اینجاست که مقابله با این تهدیدها و تحدیدها باید چگونه باشد؟ پاسخ قاطع شماری از نمایندگان مجلس به این سوال این است: «از طریق سازمان پدافند غیرعامل که زیرمجموعه نیروهای مسلح است»
محمد اسماعیلی، دیگر عضو کمیته فضای مجازی مجلس چندی پیش گفته بود: «داده‌هایی که وارد کشور می‌شود باید کنترل شوند که آیا داده‌ها بر مبنای منافع ملی است یا خیر. دستگاه‌هایی باید این وظیفه را برعهده بگیرند و ما پدافند غیرعامل داریم که وظیفه آن مرزبانی داده‌ها است.»
آزمودن آزموده
با توجه به این اظهارات به نظر می‌رسد، طرح جدید نمایندگان مجلس لزوما ارتباطی به قطع احتمالی اینترنت از سوی آمریکا ندارد. بلکه چه این احتمال مطرح باشد و چه نباشد، آنها معتقدند که انطباق داده‌های اینترنتی با منافع ملی باید مورد سنجش نهاد قابل اطمینان آنها یعنی سازمان پدافند غیرعامل صورت بگیرد، همانگونه که برنامه‌های صدا و سیما از فیلتر انطباق با مناقع ملی می‌گذرند و به نظر می‌رسد سازمان پدافند غیرعامل برای این منظور همان راهکار صدا و سیما یعنی «ملی کردن» را در پیش گرفته است؛ راهکاری که چهار دهه است در مورد صدا و سیما آزموده شده است.
سردار جلالی در لابه لای هشدارهای خود در مورد احتمال ضعیف قطع اینترنت از سوی آمریکا، به این راهکار اشاره کرده و گفته است که سازمان پدافند غیرعامل با مشارکت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، در حال پیاده‌سازی شبکه ملی فضای مجازی و اپراتورهای فعال کشور در راستای مقاوم‌سازی شبکه اطلاعات است.
نظر وارونه
اما چقدر می‌توان به اینکه این مشارکت میان سازمان پدافند غیرعامل و وزارت ارتباطات به چالش جدید دولت و نیروهای غیردولتی تبدیل نشود، امیدوار بود. امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات به تازگی طی یادداشتی که در روزنامه شرق منتشر شد به نقد رویکرد ملی کردن اینترنت پرداخت و نوشت: «هر چقدر کشوری خود را از جامعه جهانی دورتر کند، آسیب‌پذیری آن بیشتر خواهد بود. تحلیل اشتباه دقیقا از جایی شروع می‌شود که فکر کنیم اگر ما اینترنت ملی داشته باشیم، آن گاه در برابر تحریم‌ها پایدارتر می‌شویم! این استدلال، یک اشتباه خطرناک است.»
او در یادداشت خود ادامه داده است که دقیقا باید به صورت وارونه عمل کرد. تصمیم درست آن است که هم میزان داده‌های ورودی بالا باشد و هم میزان داده‌های خروجی و در این صورت است که تحریم اینترنت ایران کاملا بدون تأثیر شده و اساسا هیچ کشوری در فکر تحریم ما هم نخواهد رفت.
رخت رزم بر تن فضای مجازی
گذشته از این اختلاف‌نظرها بر سر چگونگی مدیریت اینترنت، بسیاری دیگر اساسا نظامی کردن اینترنت را نقد می‌کنند. اوایل ماه جاری، احمد مازنی، یکی از نمایندگان مجلس خبر داد در طرحی که نصرالله پژمان فر، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس تهیه کرده، قرار شده که گذرگاه اینترنت به نیروهای مسلح واگذار شود. دلیل اصلی این طرح نیز عدم همکاری دولت برای تشدید فیلترینگ عنوان شد.
این خبر با موجی از گلایه و انتقاد همراه بود که تاکید می‌کردند افکار عمومی نسبت به این موضوع حساس خواهد شد. حتی اشاره می شد به اظهارات امیر حاتمی، وزیر دفاع که دی ماه سال گذشته از دستور رهبر معظم انقلاب به ستاد کل نیروهای مسلح ایران برای واگذاری بنگاه‌های اقتصادی «غیرمرتبط» خبر داده بود.
اما ششم آبان ماه دیداری میان رئیس و مسئولان سازمان پدافند غیرعامل با مقام معظم رهبری صورت گرفت که احتمال حضور این سازمان در کنترل و مدیریت فضای مجازی را افزایش داد؛ به ویژه که سردار جلالی چند روز بعد خبر داد رهبری با عضویت این سازمان در شورای عالی فضای مجازی موافقت کرده‌اند.
با این حساب به نظر می‌رسد، فارغ از اینکه آمریکا چه برنامه‌ای برای اینترنت ایران داشته باشد، ایران تصمیم خود را برای این فضای پیچیده و پر رمز و راز که در اعتراضات دی ماه پارسال و تابستان امسال یکی از بازیگران اصلی بود را گرفته است و چه بسا به زودی شاهد فضای مجازی‌ای باشیم که به سبک نظامیان رخت رزم بر تن دارد.
دیدگاه تان را بنویسید