شوک به جمهوریت نظام

محبوبه ولی

«از دیروز عصر که از نتایج تعیین صلاحیت‌ها مطلع شدم تماس‌هایی گرفتم و در حال انجام رایزنی‌هایی هستم که صحنه انتخابات رقابتی‌تر و مشارکتی‌تر شود»؛ این نه گفته علی لاریجانی است نه اسحاق جهانگیری و نه مسعود پزشکیان؛ بلکه گفته‌های ابراهیم رئیسی است؛ کسی که احتمالا با بالاترین رأی در شورای نگهبان تایید صلاحیت شده اما ظاهرا او نیز مانند غالب فضای سیاسی کشور از لیست نهایی کاندیداهای انتخابات شورای نگهبان شوکه شده است!

با این اظهارات در واقع خود رئیسی هم می‌داند که رقابتی در کار نیست و وقتی رقابتی در کار نیست، اساسا انتخابات هیچ معنایی ندارد! اما به هر حال به نظر می‌رسد او به دنبال راهکاری است که در یک رقابت آبرومندانه و پس از دست و پنجه نرم کردن با حریفان قَدر، پیروز انتخابات شود.

دیروز وزارت کشور نتیجه بررسی صلاحیت داوطلبان کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری را اعلام و فضای سیاسی کشور را شوکه کرد. رسما اعلام شد که علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری رد صلاحیت شده‌اند.

افشاگری لاریجانی درباره ردصلاحیت‌ها

آش به قدری شور شد که صدای عضو خود شورای نگهبان هم درآمد. صادق آملی لاریجانی که صلاحیت برادرش برای ریاست بر قوه مجریه رد شده است، در رشته توئیتی از «دخالت‌های فزاینده امنیتی» در جریان انتخابات خبر داد.

او نوشت: «از اولین حضور این‌جانب در شورای‌نگهبان در سال ۱۳۸۰، قریب به 20 سال می‌گذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کرده‌ام، حتی در سال‌هایی که در قوه قضاییه بودم؛ اما هیچ گاه تصمیمات شورا را تا این حد غیرقابل‌دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها.

سبب این نابسامانی‌ها تا حد زیادی، دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم‌سازی برای شورای نگهبان است؛ به ویژه اگر عضو مسئولی که باید گزارش‌های محققانه به شورا ارائه کند خود، عامدانه چیزی بر آن بیفزاید!!

‌چنان که از وزارت اطلاعات با قاطعیت تمام مطلبی نقل می‌کنند، حال آنکه با پرسش از معاونت مربوطه در وزارت اطلاعات به صراحت این مطلب تکذیب می‌شود.»

او توئیتش را اینگونه به پایان برد: «در میانه این زمانه غریب و رفتارهای عجیب به خدا پناه می‌بریم و به محضر او عرضه می‌داریم: اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون.»

ناباورانه دل‌بسته به حکم حکومتی

شوک حاصل از تصمیم شورای نگهبان به قدری زیاد بود که برخی ناباورانه آن را انکار می‌کردند و معتقد بودند که این نتیجه ظرف روزهای آینده با حکم حکومتی تغییر خواهد کرد. اما شواهد و قرائن احتمال چنین تغییری را رد می‌کنند.

مهدی فضائلی، معاون اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری در واکنش به رد صلاحیت علی لاریجانی در توئیتی نوشت: «آزمون دشوار و مهم سیاست‌ورزی مومنانه برای دکتر لاریجانی، ان‌شاءالله سربلند بیرون می‌آیند.» توئیت او حاوی این نکته است که لاریجانی طی یک «سیاست‌ورزی مومنانه» گردن به این تصمیم نهد.

خود لاریجانی نیز پس از انتشار لیست نهایی کاندیداها در بیانیه‌ای کوتاه نوشت که راضی به رضای الهی است و ابرازامیدواری کرد که همه در انتخابات حضور یابند.  

نزدیکان اسحاق جهانگیری هم گفتند که او قصد اعتراض ندارد. حاج مصطفی مولوی، از نزدیکان مسعود پزشکیان هم با این مقدمه که «چه مبارک سحری بود، چه فرخنده شبی»، خبر داد: «اعلام می‌کنیم که ایشان قصد اعتراض به تصمیم شورای نگهبان را نداشته و هیچگونه رایزنی جهت احراز صلاحیت خود نکرده و نخواهد کرد؛ چون اعتراض به تصمیم گرفته شده موثر نیست.»

صل علی محمد، رئیس‌جمهور خوش آمد!

از واکنش‌ها چنین برمی‌آید که معترضان امیدی به تغییر و اصلاح ندارند از این رو سکوت را ترجیح می‌دهند؛ به ویژه آنکه بسیاری بیش از هر چیز به نظر می‌رسد نتیجه انتخابات پیشاپیش روشن است. علی جنتی، وزیر ارشاد دولت یازدهم که از قضا پدرش نیز دبیر شورای نگهبان است، نوشت: «یک ضرب‌المثل فارسی می‌گوید «کوه زایید، موش زایید!» بدیهی است با این تعداد کاندیدای پوششی از هم اکنون نتیجه انتخابات روشن است و آنچه در این میان با مشارکت اقلیت قربانی می‌شود، جمهوریت نظام خواهد بود.»

یک نفر به طعنه نوشته بود با این کاندیداها، وقتی رئیسی وارد استودیوی مناظره بشود، دیگر کاندیداها پیش پای او بلند شده و خواهند گفت: «صل علی محمد، رئیس‌جمهور خوش آمد!»

این طعنه‌ها و نتیجه‌گیری‌ها به واسطه رقبای بی‌رمقی است که شورای نگهبان برای رقابت با رئیسی در گود انتخابات برگزیده است. یک نفر از آنها سعید جلیلی است که از میان اصولگرایان صرفا رأی جبهه پایداری‌ها را دارد و برای اکثر اصولگرایان رئیسی به او ارجح است. دیگری محسن رضایی، مرد همیشه بازنده صحنه انتخابات است که این بار هیچ شعبده تازه‌ای در آستین ندارد که نتیجه انتخابات را به نفع او برگرداند و بدین ترتیب در این انتخابات رکورد خود در شکست‌های پیاپی انتخاباتی را خواهد شکست.

دو اصلاح‌طلب بدون رأی برای جوری جنس

و پس از این پنج چهره اصولگرا، دو اصلاح‌طلب کم‌رمق هم برای جوری جنس در لیست گنجانده شده‌اند؛ اولی محسن مهرعلیزاده است که شش سال پیش در حالی که داوطلب نامزدی انتخابات مجلس دهم شده بود از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد و حالا ناظران سیاسی حیران و انگشت به دهان مانده‌اند از حکمت! شورای نگهبان که یاللعجب چگونه قبای نمایندگی مجلس بر تن مهرعلیزاده گشاد بود و قبای ریاست جمهوری برازنده‌اش!

البته مهرعلیزاده در انتخابات ریاست جمهوری سال 1384 به حکم حکومتی به لیست نامزدهای تایید صلاحیت شده اضافه شد و در میان محمود احمدی‌نژاد، اکبر هاشمی رفسنجانی، مهدی کروبی، محمدباقر قالیباف، مصطفی معین و علی لاریجانی با یک میلیون و 288 هزار رأی از حدود 28 میلیون رأی ماخوذه آخر شد! دیگر می‌ماند عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی که حسام‌الدین آشنا، مشاور حسن روحانی دیروز پس از انتشار لیست کاندیداهای نهایی درباره‌اش توئیت کرد: «همتی و ما ادراک ما همتی».

آش به قدری شور شد که صدای آملی لاریجانی که خودش عضو شورای نگهبان است هم درآمد. او با انتقاد تند نسبت به رد صلاحیت‌ها نوشت: سبب این نابسامانی‌ها تا حد زیادی، دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم‌سازی برای شورای نگهبان است

مشکل همتی اما همان است که آشنا در حمایت از او نوشته؛ همین «ما ادراک ما همتی»! در قرآن «ما ادراک» آنجایی استفاده می‌شود که کتاب الهی می‌خواهد به بشر بگوید از درک عظمت واقعه‌ای عاجز است و حال همین عدم شناخت مردم و رأی‌دهندگان از همتی مانع رسیدن او به پاستور خواهد شد؛ بماند که استفاده از تعبیر «ما ادراک» برای او اغراقی بیش نیست اما به هر ترتیب او در مقایسه با ابراهیم رئیسی برای مردم چهره ناشناخته‌ای است؛ آن هم مردمی که تجربه ثابت کرده هر نامی که بیشتر شنیده باشند و هر صورتی را که بیشتر دیده‌ باشند، به او رأی می‌دهند!

سناریویی برای  بی‌اعتبار کردن رئیسی

با این اوصاف برگزاری انتخابات با این لیست، هدررفت بیت‌المال و آن بودجه کلانی است که قرار است برای برگزاری انتخابات صرف شود، چراکه نتیجه پیش از هر تبلیغات و مناظره و صندوق رأیی مشخص است.

از همین رو بازار پیش‌بینی رسانه‌های اصولگرا از میزان مشارکت و رأی ابراهیم رئیسی هم گرم است. خبرگزاری فارس دیروز اعلام کرد: بر اساس نتایج نظرسنجی یک مرکز معتبر تا تاریخ سوم خرداد، میزان مشارکت مردم در انتخابات 53 درصد برآورد شده است و بر اساس این نظرسنجی از میان افرادی که گفته‌اند قطعا در انتخابات شرکت می‌کنند، 72.5 درصد گفتند که به آیت‌الله ابراهیم رئیسی رأی خواهند داد.» گرچه رسانه‌های دیگر از این خبر فارس به عنوان «پیش‌بینی عجیب» یاد کردند اما با لیستی که دیروز اعلام شد باید گفت که چنین پیش‌بینی‌ای نه تنها عجیب نیست بلکه چه‌بسا آرای رئیسی در مشارکت حداقلی از همین 72.5 درصد هم بیشتر شود اما آنچه به زیان او خواهد بود این نیست که این نتیجه را در یک انتخابات مهندسی شده کسب می‌کند، بلکه این است که این نتیجه را طی یک مهندسی «کج‌سلیقه و غیرهوشمندانه» به دست خواهد آورد و به نظر می‌رسد خود او نیز به این امر واقف است که خواستار راهکارهایی برای «رقابتی‌تر» شدن انتخابات شده است.

برگزاری انتخابات با این لیست، هدررفت بیت‌المال و آن بودجه کلانی است که قرار است برای برگزاری انتخابات صرف شود، چراکه نتیجه پیش از هر تبلیغات و مناظره و صندوق رأیی مشخص است

مهدی نصیری، مدیر مسئول سابق روزنامه کیهان در توئیتی نوشت: «اگر ورود آیت‌الله رئیسی به انتخابات را حاصل یک سناریو برای بی‌اعتبار کردن او در افکار عمومی بدانیم، این سناریو با این مدل مهندسی شورای نگهبان هم اینک به بار نشسته است.»

فارغ از نتیجه انتخابات، پیام مهم دیگر لیست هفت نفره‌ای که دیروز منتشر شد این است که در تحولات تازه صحنه سیاسی ایران، نه تنها اصلاح‌طلبان بلکه میانه‌روها حتی جریان راست میانه هم از بدنه قدرت کنار گذاشته می‌شوند.