خروج آمریکا از پیمان مودت تاثیری بر رای دادگاه لاهه ندارد

معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزیر امور خارجه، پذیرش صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری برای رسیدگی به شکایت از آمریکا و صدور قرار موقت را پیروزی مهم ایران دانست و گفت: خروج آمریکا از پیمان مودت تاثیری بر این رای و اجرای آن نخواهد داشت.

غلامحسین دهقانی در گفت‌وگو با ایرنا، افزود: پس از برجام که ایران و 1+5 درباره آن به توافق رسیدند، قرار بود تحریم‌های مربوط به مساله هسته‌ای برداشته شود. هرچند متاسفانه آمریکا هیچگاه تمام تعهدات خود را درباره برجام انجام نداد اما چون در برجام حضور داشت عملا می‌توان گفت که این تحریم‌ها برداشته شده بود و شرکت‌ها با ایران کار می‌کردند.

وی ادامه داد: ترامپ که مرتب برجام را بدترین توافق در تاریخ آمریکا می‌دانست و به طور مرتب به مذاکره مجدد یا خروج تهدید می‌کرد، هجدهم اردیبهشت از این توافق خارج شد و اعلام کرد که تحریم‌های آمریکا را بازخواهد گرداند.

معاون وزیر امور خارجه با بیان اینکه ترامپ تهدید کرد تحریم‌های بیشتری را هم علیه ایران اعمال خواهد کرد، افزود: این مساله خلاف قطعنامه 2231 شورای امنیت، عهدنامه مودت و همچنین قوانین بین‌المللی بود.

دهقانی اضافه کرد: این اقدام به طور طبیعی عکس‌العملی از طرف جمهوری اسلامی می‌توانست به همراه داشته باشد که بر همین اساس، دادخواستی را در تیرماه در دیوان بین‌المللی دادگستری براساس ماده 36 اساسنامه دیوان که به دولت‌ها اجازه طرح دعوا می‌دهد و همچنین پیمان مودت 1955 ثبت کرد.

وی خاطرنشان کرد: دادخواست ما هم به طور مستقیم به عمل متخلفانه بین‌المللی آمریکا ناشی از تصمیم هجدهم اردیبهشت این کشور در ارتباط با بازگرداندن تحریم‌ها، مربوط بود چرا که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها پایبندی ایران به برجام را تایید کرده است.

معاون وزیر امور خارجه با اشاره به بخش‌هایی از پیمان مودت تاکید کرد: براساس قرارداد مودت باید مبادلات اقتصادی بین اتباع دو کشور تسهیل و نباید محدودیتی اعمال شود، این می‌توانست مبنای خوبی برای طرح دعوا علیه آمریکایی‌ها قرار گیرد.

دهقانی یادآور شد: ممکن است رسیدگی به این دعوا در دیوان بین‌المللی بیش از یک سال طول بکشد اما چون کار آمریکا آثار فوری بر اقتصاد ایران داشت و اثرات جبران‌ناپذیری برجای می‌گذاشت، براساس ماده 41 اساسنامه دیوان، درخواست صدور قرار موقت شد.

آمریکا باید تصمیم خود را درباره تحریم لغو کند

وی دلیل رای موقت را هم جلوگیری از صدمات و خسارات جبران‌ناپذیر دانست و گفت: این رای تا زمان صدور حکم قطعی، اعتبار دارد و ایران می‌خواهد آمریکا سریعا تصمیم خود را لغو کند.

معاون وزیر خارجه در پاسخ به فضاسازی‌های پمپئو و بولتون که گفتند دیوان همه درخواست‌های ایران را نپذیرفته است، گفت: معمولا دیوان به همه درخواست‌های شاکی پاسخ مثبت نمی‌دهد اما نکته مهم این بود که دیوان بخش اصلی که آثار جبران‌ناپذیری را برای مردم و اقتصاد کشور داشت، مورد توجه قرار داد.

دهقانی افزود: بخش دیگر و مهم این بود که دیوان صلاحیت خود را برای رسیدگی به این موضوع شناسایی کرد و به همین دلیل است که آمریکایی‌ها با عصبانیت واکنش نشان دادند و از پیمان مودت خارج شدند.

وی ادامه داد: دیوان خواسته است که آمریکایی‌ها موانع را برای صادرات آزاد در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی، مواد غذایی و کشاورزی و همچنین قطعات، تجهیزات و خدمات برای ناوگان هوایی برطرف کند.

معاون حقوقی وزیر امور خارجه اضافه کرد: دیوان با اجماع تاکید کرده که آمریکا باید مجوزهای لازم برای این موارد و نقل و انتقال مالی آن را صادر کند و محدودیتی هم ایجاد نکند، ضمن اینکه اقدامی انجام ندهد که وضعیت درباره موضوع دعوا بدتر شود.

دهقانی با تاکید بر اینکه اگر امریکا این رای را اجرا نکند، علاوه بر نقض قطعنامه 2231 و پیمان مودت، نقض بند آخر همین قرار موقت نیز خواهد بود، تصریح کرد: این قرار به هیچ‌وجه برای آمریکایی‌ها قابل انتظار نبود.

وی تاکید کرد: آرای موقت و قطعی دیوان برای همه طرف‌ها لازم‌الاجرا است. دیوان یکی از ارکان ملل متحد است و می‌توان گفت در کنار قطعنامه‌های شورای امنیت، آرای دیوان از اهمیت بالایی برخوردار است.

کاهش فشارها برای همکاری با ایران

معاون وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: اگرچه ممکن است آمریکا همچون موارد دیگر بخواهد که این رای را اجرا نکند اما فشار سیاسی ناشی از عدم اجرای رای دیوان برای کشوری که ملزم به اجرا شده، به گونه‌ای است که سرباز زدن از آن را هزینه‌بر و مشکل می‌کند.

دهقانی با بیان اینکه این رای برای کشورهای دیگر هم ابزاری خواهد بود تا با کاهش فشار آمریکا نسبت به تصمیم خود برای عدم همکاری با ایران تجدیدنظر کنند، تصریح کرد: این رای مشروعیت رفتار و فشار آمریکا به کشورهای دیگر برای قطع همکاری با ایران را بیش از گذشته زیر سوال می‌برد.

وی در پاسخ به این سوال که با خروج آمریکا از پیمان مودت چه اثری بر رای دیوان ایجاد خواهد شد، گفت: هیچ تاثیری روی حکم دیوان ندارد، چون این دادخواست قبل از اعلام خروج آمریکا بوده است.

 از این رو، نه روی قرار موقت و نه روی روند رسیدگی در دادگاه تاثیری ندارد.

معاون وزیر امور خارجه افزود: براساس مفاد پیمان مودت در صورت خروج یک طرفه یکی از طرفین، این قرارداد یک سال بعد قابل فسخ می‌شود. از این رو طرفین می‌توانند در طول این مدت در صورت وجود موارد جدید، در دیوان اقامه دعوا کنند.

دهقانی با کنایه به رفتار دولت ترامپ در خروج از پیمان‌ها و قراردادهای بین‌المللی گفت: فکر می‌کنم با این روندی که آمریکایی‌ها شروع کرده‌اند، از تمام پیمان‌های بین‌المللی خارج می‌شوند. دیدیم که از پروتکل الحاقی کنوانسیون 1961 وین هم به دلیل شکایت فلسطینی‌ها خارج شدند.

بهانه‌های آمریکا مسموع نیست

معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود در شرایطی که نقل و انتقال بانکی مشکل دارد، این رای نمی‌تواند گره‌گشا باشد، گفت: در بند سوم رای موقت که با اجماع هم تصویب شده آمده است آمریکا باید مجوزهای لازم را در این زمینه‌ها صادر کند و پرداخت‌ها و دیگر نقل و انتقال مالی در این عرصه‌ها مورد محدودیت قرار نگیرد.

دهقانی، اظهارات وزیر خارجه آمریکا را مبنی بر اینکه باید محرز شود تا موارد انسان‌دوستانه به مردم نیازمند ایران می‌رسد، بهانه‌جویی‌های فاقد ارزش دانست که در جامعه بین‌المللی و رای دادگاه مسموع نیست.

وی خاطر نشان کرد: آمریکایی‌ها به هیچ وجه انتظار این رای را از دادگاه نداشتند و از اینکه دیوان به مواردی که باید به سرعت رسیدگی شود و اثرات جبران‌ناپذیری داشت، توجه کرده است، برای جمهوری اسلامی ایران یک موفقیت است.