آب‌باریکه‌هایی که برای پر کردن شکم مددجویان هم کافی نیستند
زندگی با ۱۵میلیون تومان پایین‌تر از خط فقر
چندی پیش نمایندگان مجلس با افزایش ۳۰درصدی مستمری مددجویان دو نهاد حمایتی در کشور (کمیته امداد و سازمان بهزیستی) موافقت کردند تا حداکثر دریافتی یک خانواده ۴ نفره با یارانه‌ای که می‌گیرند، به ۳ میلیون تومان برسد. این در حالی‌ست که آمارها نشان می‌دهد خط فقر در کشور از ۱۸میلیون تومان فراتر رفته است. البته گفته می‌شود خط فقر در نقاط مختلف کشور، متفاوت است و هزینه‌های زندگی یک خانواده ۴ نفره در تهران، به مراتب بیشتر از هزینه‌های زندگی در مناطق محروم و دورافتاده است.
به گزارش خبرگزاری مهر، «فرامرز توفیقی» رئیس کمیته دستمزد کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور ماه گذشته اعلام کرد که سبد معیشت حداقلی کارگران به بیش از ۱۸میلیون و ۲۰۰هزار تومان رسیده و بیش از نیمی از جمعیت کشور به دلیل انباشت تورم و کاهش یافتن قدرت خرید، معیشت سختی دارند.
حال در چنین شرایطی که شاهد افزایش هزینه‌های زندگی هستیم، این سوال مطرح می‌شود که مددجویان تحت حمایت کمیته امداد و سازمان بهزیستی چگونه زندگی می‌کنند.
براساس تازه‌ترین تصمیم مجلس، از مهر ماه ۳۰درصد به میزان مستمری دریافتی مددجویان دو نهاد حمایتی کمیته امداد و سازمان بهزیستی افزوده شد و دریافتی ماهانه یک مددجو با ۳۰درصد افزایش، به ۵۵۰هزار تومان رسیده است. این میزان برای دو نفره به ۷۸۰هزار تومان، سه نفره یک میلیون و ۹۰هزار تومان، ۴ نفره به یک میلیون و ۴۰۰هزار تومان و خانواده ۵ نفره نیز به یک میلیون و ۷۲۰هزار تومان افزایش یافته است. همچنین براساس تصمیم دولت، دهک‌های پایین جامعه از یارانه ۴۰۰هزار تومانی به ازای هر نفر برخوردار می‌شوند. یعنی یک مددجو با احتساب یارانه‌ای که دولت می‌دهد، هر ماه ۹۵۰هزار تومان دریافتی دارد. به همین صورت، خانواده دو نفره حدود ۱.۶میلیون تومان، سه نفره حدود ۲.۴میلیون تومان، ۴ نفره ۳ میلیون تومان و ۵ نفره ۳ میلیون و ۷۲۰هزار تومان دریافتی دارند. همچنین براساس مصوبه مجلس، مددجویان دو نهاد حمایتی، از تخفیف و معافیت در پرداخت هزینه‌های آب، برق و گاز برخوردار می‌شوند.
موسوی‌چلک: آب‌باریکه‌هایی که از سوی دولت به عنوان مستمری برای مددجویان در نظر گرفته می‌شود باعث چسبندگی خانواده‌ها به نهادهای حمایتی می‌شود و باعث می‌شود هر سال سازمان‌های اجتماعی بزرگ‌تر شوند
4میلیون و 250هزار خانوار تحت پوشش نهادهای حمایتی هستند
طبق آمار، بیش از ۲ میلیون و ۲۵۰هزار خانوار با جمعیتی بالغ بر ۵ میلیون نفر تحت پوشش کمیته امداد و بیش از دو میلیون نفر نیز تحت پوشش بهزیستی بوده و مستمری دریافت می‌کنند.
«حسین خدرویسی» معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد با اشاره به موضوع معافیت مددجویان از پرداخت هزینه آب، برق و گاز گفت: معافیت مددجویان از پرداخت هزینه آب، برق و گاز شامل تمامی مددجویان کمیته امداد نمی‌شود بلکه مددجویانی که کم‌مصرف هستند در قالب این طرح قرار می‌گیرند.
وی افزود: تعدادی از مددجویان ما نزد فرزندان خود زندگی می‌کنند و تعدادی دیگر از آنها در روستاها زندگی می‌کنند که تحت پوشش شبکه آب و فاضلاب نیستند یا گازکشی در آن مناطق صورت نگرفته و برخی دیگر در اماکن عمومی مانند کارخانجات، حسینه‌ها، درمانگاه و... زندگی می‌کنند که نمی‌توانند از این معافیت برخوردار باشند. برخی دیگر از مددجویان ما نیز در واحدهای بزرگ و مجتمع‌هایی مستأجر هستند که انشعابات آب و برق و گاز آنها به صورت مشاع است. در هر حال تمام مددجویان ما از این معافیت برخوردار نیستند.
برق و آبی که چندان هم مجانی نیستند
براساس آمارهای موجود، ۸۷۵هزار خانوار تحت پوشش کمیته امداد، از طرح معافیت از پرداخت گاز استفاده کرده‌اند. حدود ۱۰۵هزار خانوار نیز از معافیت آب و حدود ۶۵۶هزار خانوار نیز در سامانه‌های شرکت برق شناسایی شده‌اند. اگر فرض کنیم که مددجویان نهادهای حمایتی، بابت مصرف آب، برق و گاز، هزینه‌ای نمی‌دهند که البته این طور نیست، موجودی یک خانوار ۴ نفره ۳ میلیون تومان است که باید بابت خوراک و سایر هزینه‌های جاری زندگی، در نظر گرفته شود. حالا با یک حساب سرانگشتی می‌توان تکلیف دخل و خرج زندگی ماهانه مددجویان را مشخص کرد.
فرض کنیم یک مددجو در ماه ۶۰ عدد نان لواش بخورد. هر روز ۲ عدد نان. روزی ۱۰۰ گرم گوشت قرمز مصرف کند که می‌شود ۳ کیلو در ماه، هر ماه ۶ کیلو مرغ که حدود ۳ عدد مرغ متوسط می‌شود و ۱۰ عدد تخم‌مرغ مصرف کند. باید به سایر اقلام خوراکی مثل لبنیات، رب، روغن، ماست، شیر، دوغ، میوه و سبزیجات نیز گوشه چشمی داشته باشیم تا هزینه‌های ماهانه زندگی یک مددجو را محاسبه کنیم. به طور میانگین، هزینه ماهانه یک مددجو فقط بابت خورد و خوراک، حداقل ۲.۵ میلیون تومان می‌شود، با این فرض که نخواهد بیشتر از ۱۰۰ گرم گوشت قرمز بخورد یا اینکه تعداد ۱۰ تخم‌مرغ سهمیه یک ماه را به ۱۵ عدد افزایش ندهد.
در کنار هزینه‌های خوردنی، باید به پوشاک و سلامت نیز نیم نگاهی داشته باشیم. این مددجو نباید به سفر و مسافرت فکر کند و اینکه در رفت و آمدهای روزانه باید فقط از اتوبوس استفاده کند. با این تفاسیر، میانگین هزینه یک زندگی حداقلی برای یک مددجو حدود ۵ میلیون تومان می‌شود. این عدد برای خانواده ۴ نفره، ۲۰ میلیون تومان می‌شود که اگر بخواهیم آن را با خط فقر و مستمری ماهانه آنها مقایسه کنیم، با ۱۵ میلیون زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
خدرویسی: معافیت مددجویان از پرداخت هزینه آب، برق و گاز شامل تمامی مددجویان کمیته امداد نمی‌شود بلکه مددجویانی که کم‌مصرف هستند در قالب این طرح قرار می‌گیرند
وابستگی نیازمندان به نهادهای اجتماعی را بیشتر می‌کنیم
«سیدحسن موسوی‌چلک» جامعه‌شناس و رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به اینکه افزایش مستمری‌ها باید متناسب با تورم باشد، گفت: علاوه بر اینکه هر سال مستمری مددجویان نهادهای حمایتی باید متناسب با افزایش هزینه‌های زندگی زیاد شوند، همچنین باید طوری باشد که جبران عقب‌ماندگی‌های ۴ دهه گذشته را نیز بکند در حالی‌که تاکنون این اتفاق رخ نداده است.
وی افزود: در سال جاری دو مرحله مستمری‌ها افزایش یافت و در مجموع به ۵۰درصد رسید اما باز هم مبلغی که به مددجویان اختصاص می‌یابد، بسیار ناچیز است و انتظار این است که دولت در اصلاحیه مستمری‌ها این موضوع را مدنظر قرار دهد ضمن اینکه در قوانین قبلی نیز تأکید شده بود افزایش مستمری‌ها باید متناسب با تورم باشد. در حالی که سال گذشته، تورم ۳۸درصد اعلام شد، مستمری‌ها فقط ۲۰درصد زیاد شد و این‌گونه همچنان وابستگی نیازمندان به نهادهای حمایتی و اجتماعی زیاد می‌شود.
موسوی‌چلک گفت: اگر می‌خواهیم مددجویان را توانمند کنیم باید یک بار برای همیشه موضوع مستمری‌ها را حل کنیم اما اگر بخواهیم همچنان وابستگی وجود داشته باشد، سالانه چندین درصد به میزان مستمری اضافه شود و با این میزان حمایت چیزی جز چسبندگی اتفاق نمی‌افتد.
نظام چندلایه تأمین اجتماعی، راه برون‌رفت از مشکلات نیازمندان
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، تنها راه برون‌رفت از این مشکل را اجرای نظام چندلایه تأمین اجتماعی دانست و تصریح کرد: دولت به جای اینکه هر سال درصدی به میزان مستمری‌ها اضافه کند باید یک بار برای همیشه با اجرای نظام چندلایه این مشکل را حل کند.
به گفته وی، در ماده ۵۷ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه، دولت موظف شد بسته‌های حمایتی، بیمه‌های اجتماعی و... را تهیه کند اما این اتفاق رخ نداد. همچنین در قانون ساختار نظام رفاه نیز قوانینی در برنامه توسعه برای رفع مشکلات نیازمندان و اقشار خاص آمده و در سال جاری نیز با ابلاغ سیاست‌های کلی تأمین اجتماعی در بند اول به اجرای نظام چندلایه تأمین اجتماعی و توجه ویژه به اقشار نیازمند تأکید شده است. بنابراین می‌بینیم که قوانین زیادی در خصوص حمایت از نیازمندان داریم اما تاکنون به درستی اجرایی نشده است.
موسوی‌چلک اظهار داشت: افزایش درصد ثابت برای همه نیازمندان به معنی عدالت نیست و عدالت باید متناسب با نیاز افراد باشد. به همین دلیل آب‌باریکه‌هایی که از سوی دولت به عنوان مستمری برای این افراد در نظر گرفته می‌شود باعث چسبندگی خانواده‌ها به نهادهای حمایتی می‌شود و باعث می‌شود هر سال سازمان‌های اجتماعی بزرگ‌تر شوند مگر اینکه به سمت اجرای نظام چندلایه برویم که این موضوع نیز نیازمند بازنگری ساختار اجتماعی، تجمیع منابع، نیروی انسانی، مدیریت واحد و پنجره واحد هستیم در غیر این صورت همچنان باید روند افزایش درصد اندک مستمری ادامه پیدا کند.
مستمری‌ها کفاف زندگی را نمی‌دهد
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران افزود: در حال حاضر یک خانواده یک نفره ۴۲۰هزار تومان مستمری می‌گیرند و این مبلغ در هیچ جای ایران برای زندگی یک نفر کافی نیست. هرچقدر هم که کمک موردی از سوی نهادها صورت گیرد باز هم کفاف زندگی را نمی‌دهد. وی ادامه داد: بهبود زندگی معیشت خانواده‌های تحت پوشش نهادهای حمایتی، نیازمند نگاه ویژه حاکمیت و دولت است و این موضوع در قوانین اسلامی نیز آمده است.
موسوی‌چلک تأکید کرد: با این میزان حمایت و آب‌باریکه‌ای که به مددجویان پرداخت می‌شود، وابستگی به نظام‌های حمایتی- اجتماعی بیشتر و طولانی‌تر می‌شود و زمان را از دست می‌دهیم. بنابراین تنها راه برون‌رفت از این شرایط، اجرایی شدن نظام چندلایه تأمین اجتماعی است.
دیدگاه تان را بنویسید