توزیع درآمدهای مالیاتی در کشور، ناعادلانه و تبعیض‌آمیز است
بخشش مالیات به پزشکان و سخت‌گیری برای کارگران
نسرین هزاره مقدم
شنبه چهاردهم اسفند، یک خبر فوری سرتیتر رسانه‌ها شد: «معافیت مالیاتی گروه‌های خاص ازجمله پزشکان» که نشان می‌داد باز هم به نفع خواص و پردرآمدها، تصمیم‌سازی شده و در شرایط تحریمی و انقباض اقتصادی، باز قرار نیست پزشکان که بخش عمده‌ای از آنها «نجومی‌بگیر» هستند، سهمی به بیت‌المال بپردازند.
نمایندگان در نشست علنی چهاردهم اسفندماه مجلس و در جریان بررسی بخش درآمدی لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور بازگشتی از کمیسیون تلفیق لایحه بودجه با اصلاح جزء الحاقی۱ تبصره ۱۲ ماده واحده این لایحه موافقت کردند. براساس جزء الحاقی ۱ تبصره ۱۲ ماده واحده لایحه بودجه ۱۴۰۱ کل کشور «پزشکان عمومی، متخصص و فوق‌تخصص، فرهنگیان، آموزگاران، دبیران، مشاوران و مربیان تربیتی شاغل در مناطق کمتر توسعه‌یافته، محروم، صعب‌العبور و مناطق کوهستانی از پرداخت مالیات سالانه تا سقف دو میلیارد و 400میلیون ریال معاف هستند».
طبق این تصمیم پزشکان متخصص، فوق‌تخصص و عمومی و همچنین معلمان و آموزگاران (البته آنهایی که در مناطق محروم کشور شاغل هستند) تا سقف درآمد سالیانه ۲۴۰میلیون تومان از پرداخت مالیات به دولت معاف هستند (ماهی 20میلیون تومان). این در حالی‌ست که قاطبه مزدبگیران و ازجمله کارگران، اگر بیشتر از ۶۷میلیون و ۲۰۰هزار تومان در سال (ماهی حدود 5.5میلیون تومان) درآمد داشته باشند، باید مالیات بدهند. این سقف معافیت مالیاتی سالانه به معنای این است که کارگری با درآمد ماهانه بیشتر از ۵ میلیون و ۶۰۰هزار تومان باید مالیات بپردازد. البته برای درآمد مازاد ۵ میلیون و ۶۰۰هزار تومان تا ۱۵ میلیون تومان، پرداخت مالیات 10درصد است و برای بالاتر از آن، تصاعدی افزایش می‌یابد.البته دولت برای سال ۱۴۰۱ پیش‌بینی کرده بود سقف معافیت مالیات بر درآمد، ۶۰ میلیون تومان باشد ولی کمیسیون تلفیق این رقم را به ۶۷میلیون و ۲۰۰هزار تومان افزایش داد. در واقع کمیسیون تلفیق، سقف معافیت مالیات بر درآمد مزدبگیران کشور را ۷ میلیون و ۲۰۰هزار تومان افزایش داد در حالی‌که درآمد ماهانه پزشکان تا سقف ۲۰میلیون تومان، از پرداخت مالیات معاف شد.
سهم مالیات مزدبگیران دو برابر مالیات بر ثروت
درآمدهای مالیاتی در لایحه بودجه سال آینده قرار است ۶۲درصد رشد داشته و به ۵۲۷هزار میلیارد تومان برسد که با تعدیل تورمی این رقم به ۱۶درصد کاهش می‌یابد.
طبق ریز درآمدهای مالیاتی در لایحه بودجه، مالیات بر شرکت‌ها ۱۲۷هزار میلیارد تومان، مالیات بر دستمزد کارمندان دولت ۲۴هزار میلیارد تومان، مالیات دستمزد کارکنان بخش خصوصی ۲۳هزار میلیارد تومان، مالیات مشاغل و اصناف ۳۳هزار میلیارد تومان، سایر مالیات‌های بر درآمد 4هزار میلیارد تومان، مالیات بر ثروت ۲۷هزار میلیارد تومان، مالیات بر واردات ۷۸هزار میلیارد تومان، مالیات ارزش‌افزوده ۱۴۹هزار میلیارد تومان، مالیات ارزش افزوده برای بهداشت و درمان ۳۷هزار میلیارد تومان و سایر مالیات کالا و خدمات از قبیل مالیات سیگار، عوارض خروج، نقل و انتقال خودرو و... ۱۸هزار میلیارد تومان می‌شود.
نگاهی به نمودار مالیاتی فوق نشان می‌دهد که دولت باز هم روی اخذ مالیات از حقوق‌بگیران عموماً زیر خط فقر، حساب زیادی باز کرده است. درآمد مالیاتی دولت از محل دستمزد کارگران قرار است ۲۳هزار میلیارد تومان باشد در حالی‌که مالیات بر ثروت (در صورت موفقیت در اخذ و جلوگیری از فرارهای متداول مالیاتی) فقط قرار است ۲۷هزار میلیارد تومان باشد و اگر مالیات مزدبگیران در دو بخش دولتی و خصوصی را با هم در نظر بگیریم، مجموعاً ۴۷هزار میلیارد تومان می‌شود یعنی تقریباً دو برابر مالیات بر ثروت.
سهم قابل توجهی از مالیات‌های سالانه را مالیات بر درآمد تشکیل می‌دهد (غالباً بیش از ۵۰ یا ۶۰درصد درآمد مالیاتی دولت) اما مساله اینجاست که در شرایطی که پزشکان پردرآمد از پرداخت مالیات معاف شده‌اند، چرا کارگران حداقل‌بگیر و زیر خط فقر باید به دولت مالیات بپردازند؟
با مصوبه مالیاتی مجلس، کارگر حداقلبگیری که مثلاً ۶ میلیون تومان در هر ماه درآمد دارد، باید برای مازاد ۵ میلیون و ۶۰۰هزار تومان، 10درصد مالیات بدهد یعنی ماهی ۴۰هزار تومان
مالیاتی که بیشتر از یارانه شده است
بعد از پایان کار جلسات رسمی شورای عالی کار در نوزدهم اسفند ماه، حداقل دستمزد کارگران شاغل ۵۷.۴درصد افزایش یافت. با این وصف، دریافتی کارگران حداقل‌بگیر بدون سابقه و بدون فرزند، به حدود ۵میلیون و ۸۰۰هزار تومان رسید و اگر کارگر حداقلبگیری، یک فرزند داشته باشد، دریافتی او حدود ۶میلیون و ۲۰۰هزار تومان است. با مصوبه مالیاتی مجلس، کارگر حداقلبگیری که مثلاً ۶ میلیون تومان در هر ماه درآمد دارد، باید برای مازاد ۵ میلیون و ۶۰۰هزار تومان، 10درصد مالیات بدهد یعنی ماهی ۴۰هزار تومان! به همین ترتیب، کارگر حداقل‌بگیر و پدر یک فرزند که ماهی ۶ میلیون و ۲۰۰هزار تومان درآمد دارد، باید هر ماه 10درصد ۶۰۰هزار تومان را مالیات بدهد یعنی ۶۰هزار تومان. این مبلغ از یارانه یک فرزند خانواده بیشتر است.
این همه در حالی اتفاق خواهد افتاد که در میانه زمستان سال جاری و در نشست رسمی شورای عالی کار، سبد معیشت خانوارهای کارگری یا همان کمینه هزینه‌های زندگی، ۸ میلیون و ۹۷۹هزار تومان تعیین شد. با این حساب، خط فقر بسیار حداقلی در سال ۱۴۰۱، برابر با ۸ میلیون و ۹۷۹هزار تومان یا به عبارت ساده‌تر، ۹میلیون تومان است. سوال اینجاست مجلسی که پزشکان نجومی‌بگیر را ظاهراً به خاطر خدمت بسیاری که به خلق‌الله می‌کنند، از پرداخت مالیات معاف کرده، چرا حاضر نشده بخشودگی مالیاتی کارگران را لااقل تا خط فقر ۹میلیون تومانی بسط دهد؟
نمایندگان مجلس، پزشکان را از پرداخت مالیات معاف کرده‌اند اما سقف معافیت مالیاتی کارگران را فقط ۵ میلیون و ۶۰۰هزار تومان در نظر گرفته‌اند و حاضر نشده‌اند کارگران زیر خط فقر را از مالیات معاف کنند
سقف معافیت مالیات بر درآمد باید افزایش یابد
این تضاد در سیاست‌گذاری و نگاه دوقطبی در دریافت مالیات، مورد انتقال فعالان کارگری است. «نادر مرادی» عضو کانون شوراهای اسلامی کار استان تهران با اشاره به جزء الحاقی ۱ تبصره ۱۲ بودجه می‌گوید: براساس تصمیم نمایندگان مجلس، پزشکان تا سقف ۲۰ میلیون تومان درآمد ماهانه از پرداخت مالیات معاف هستند یعنی پزشکی که ۱۸ یا ۱۹ میلیون تومان حقوق می‌گیرد، ریالی مالیات نمی‌پردازد. ضمنا برای بالاتر از ۲۰ میلیون تومان نیز پزشکان، قضات و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها بدون توجه به درآمد ماهانه‌شان، فقط 10درصد مالیات می‌دهند یعنی پزشکی با ۲۵میلیون تومان درآمد ماهانه، برای مازاد ۲۰ میلیون تومان یعنی برای ۵ میلیون تومان، فقط 10درصد یا به عبارتی ماهی فقط ۵۰۰هزار تومان می‌دهد در حالی‌که یک کارگر با همین درآمد باید لااقل 15 تا 20درصد مالیات بدهد!
او ادامه می‌دهد: نمایندگان مجلس، پزشکان پردرآمد را از پرداخت مالیات معاف کرده‌اند اما سقف معافیت مالیاتی کارگران را فقط ۵ میلیون و ۶۰۰هزار تومان در نظر گرفته‌اند و حتی حاضر نشده‌اند کارگرانی که زیر خط فقر درآمد دارند را از مالیات معاف کنند و سقف بخشودگی را تا ۹ میلیون تومان بالاتر ببرند. این میزان تبعیض و ناعدالتی بسیار آزاردهنده است.
مرادی از شورای نگهبان و از نمایندگان مجلس درخواست دارد در آخرین بازبینی‌های لایحه بودجه ۱۴۰۱ و قبل از اینکه این لایحه تبدیل به قانون شده و به دولت ابلاغ شود، سقف معافیت مالیات بر درآمد را تا خط فقر و سبد معیشت افزایش دهند. او اضافه می‌کند: باید در نظر گرفت این خط فقر ۸میلیون و ۹۷۹هزار تومانی براساس آمارهای دی ماه امسال است. بودجه برای سال آینده است و سال آینده قرار است کارگران مالیات بپردازند. تا آن زمان خط فقر 11 یا حتی 12میلیون تومان را نیز پشت سر گذاشته است.
عدالت در شعار، تبعیض در عمل
دولت و نمایندگان مجلس امسال با شعار افزایش درآمدهای مالیاتی اعلام کردند این درآمدها ۶۲درصد افزایش یافته اما بدون تردید در توزیع این درآمدهای مالیاتی، عدالت رعایت نشده است. یک پزشک با ۲۰ میلیون تومان درآمد ماهانه مالیات نمی‌دهد. هر فردی که یک شرکت حتی صوری در مناطق محروم کشور دایر کند، مالیات نمی‌دهد. نهادهای خیریه و بسیاری از نهادهای خصولتی و وابسته به بازوهای قدرت، مالیات نمی‌دهند، آن وقت کارگری که پای کوره ذوب ایستاده یا در یک معدن زیرزمینی ذغال‌سنگ با سر و صورت سیاه از دوده، عرق می‌ریزد برای حداقل دستمزد ۶ میلیون تومانی باید به دولت مالیات بپردازد!
دیدگاه تان را بنویسید