کابوس زلزله در کرمانشاه

مهدی ابراهیمی

 این بار باز هم زمین غرید و باز هم خواب آرام کرمانشاهی ها را آشفته کرد!زلزله این بار تلفات جانی نداشت اما باز وحشت به جان مردمانی انداخت که از آبان ماه سال گذشته تاکنون دیگر زندگی عادی‌ای ندارند و هر دقیقه و ثانیه و شاید کمتر زیرپایشان می لرزد.

پاییز خاطرات تلخی را به جان کرمانشاهی ها انداخته است!وداع‌هایی تلخ،آوارگی و چادر نشینی آن هم در چشم بر هم زدنی که سرپناه ها ویران شدند و ساکنانش در آشفتگی روزهای نخست امداد رسانی گرسنه و تشنه در سرمای کشنده شب های پاییزی اشک ریزان داغدار عزیزانشان شدند.

تکرار زلزله

زلزله کرمانشاه در سال گذشته یک فاجعه بود و تکرارش شاید فاجعه ای دیگر به بار می آورد اما وقتی ساعت 20 و هفت دقیقه شامگاه یکشنبه 4 آذرماه امسال زمین سرپل ذهاب و قصر شیرین و روستاهای زلزله زده باز هم تکان شدیدی خورد همه به وحشت افتادند بوی فاجعه ای دیگر و آوارگی های تلخ در همه جا پیچید اما اخبار امیدوار کننده بود و هیچکس در خاک ایران در این زلزله بزرگ جان نباخته بود.

ارتش نخستین گروه

اتفاق شایسته دیگر اینکه در زلزله 4 آذرماه مدیریت میدان قویتر بود مثل همیشه ارتشی ها نخستین گروهی بودند که از پادگان ابوذر که بزرگترین پادگان غرب کشور است خود را به سرپل ذهاب و قصرشیرین رساندند تا امنیت منطقه را حفظ کنند و همزمان زنگ آماده باش در همه ارگان ها به صدا درآمد و نیروهای هلال احمر و اورژانس در قالب تیم های منظم و سازمان یافته وارد عمل شدند و اتاق های فرماندهی در تهران و ستاد های بحران در مناطق زلزله زده تشکیل شدند.

بررسی های میدانی

نخستین وظیفه هلال احمری ها بررسی های میدانی برای برآورد عمق حادثه و عملیات نجات در آوارماندگان بود و اورژانسی ها هم مستقر بودند تا مصدومان را به مراکز پزشکی انتقال دهند. تیم های هلال احمر که به همراه ارتشی ها و سپاهی ها و نیروهای بسیج منطقه به منطقه را تحت بررسی میدانی قرار داده بودند خیلی زود به این نتیجه رسیدند که شدت آسیب زیاد نبوده و به جز بخش هایی از ساختمان‌های دولتی و برخی از منازل مسکونی هیچ ساختمانی تخریب صد درصدی نداشته است.

برق بازگشت

این اقدامات درحالی بود که برق مناطق زلزله زده قطع شده بود و نمی‌شد برآورد دقیقی از میزان خسارات داشت تا اینکه با اقدامات متخصصان بخش نیرو خیلی زود و در کمتر از یک ساعت برق وصل شد اما ساکنان مناطق زلزله زده که از ترس به خیابان ها ریخته بودند در بازگشت به ساختمان هایشان متوجه شدند که آب لوله کشی قطع است.

توزیع آب و چادر

مردم که می ترسیدند در خانه‌هایشان بمانند و پس لرزه ها مرتب وحشت به جانشان می انداخت بلافاصله تحت حمایت ارگان های مسئول قرار گرفتند و این بار با تجربه‌ای که در زلزله سال گذشته در اختیار امدادرسانان بود چادر و آب معدنی به همراه آب آشامیدنی با تانکر در مناطق زلزله زده توزیع شد و این درحالی بود که ماموران پلیس نظم خاصی به وضعیت زلزله زدگان و ترافیک خیابان‌ها داده بودند.

اقدام جالب ورزشی

اقدام جالب دیگر اینکه با دستور فوری وزیر ورزش در همه سالن های ورزشی برای اسکان امن زلزله زدگان باز شد تا در سرمای پاییزی کمک حال آنان باشد. هر ساعت از زلزله می گذشت اخبار خوبی می رسید تعداد کمی از مردم مصدوم شده بودند که البته دلیل آن هم آوار و ریزش ساختمان ها نبود و همه مصدومان کسانی بودند که هنگام فرار از خانه زیر دست و پا مانده بودند.

تعداد مصدومان

بیشتر مصدومان که تعدادشان 780 نفر بود  با انتقال به مراکز درمانی مناطق زلزله زده به صورت سرپایی یا بستری های کوتاه مدت درمان شدند و تنها در حدود 20 مصدوم برای درمان های تخصصی تر به بیمارستان های کرمانشاه انتقال یافتند.

دو کشته در عراق

درحالی که بررسی های تیم های هلال احمر در همه روستاها و شهرهای زلزله‌زده در خاک ایران نشان می داد هیچ کشته ای وجود نداشته است و دهدارها و بخشدارها در گزارشات خود اعلام می داشتند خسارت جانی‌ای وجود نداشته و تنها برخی از ساختمان‌ها ترک خورده یا سنگ‌های نمای آنها ریخته است از عراق گزارش رسید که زلزله خط مرزی باعث مرگ دو عراقی و مصدومیت 52 نفر شده است و زلزله برخی از خانه ها را در خاک عراق ویران کرده است.

بزرگترین پس لرزه

مؤسسۀ ژئوفیزیک دانشگاه تهران پس از زلزله 4 آذرماه در کرمانشاه  بزرگی این زلزله را ۶.۴ ریشتر و  محل وقوع آن را استان کرمانشاه - حوالی سر پل ذهاب در عمق ۷ کیلومتری زمین اعلام کرد. متخصصان این مرکز تاکید کردند که این زلزله درواقع بزرگترین پس لرزه زلزله فاجعه بار آبان ماه سال گذشته بود و باید شاهد پس لرزه های خفیف‌تر دیگر بود.

وحشت استان های همجوار

مردم استان های ایلام ، همدان و شهرهای همجوار دیگر استان کرمانشاه که متاثر از زلزله سرپل ذهاب شده بودند نیز شب 4 آدرماه به خیابان‌ها ریختند و ساعات زیادی را خارج از خانه هایشان سپری کردند.

شایعه مرگ 7 کرمانشاهی

دقایقی از زلزله سرپل ذهاب نگذشته بود که شایعه مرگ 7 کرمانشاهی در فضای مجازی انتشار یافت و دهان به دهان چرخید.

نرگس کلباسی که با حمایت ایران از مجازات در هندوستان نجات یافته و از زلزله سال گذشته در سرپل ذهاب زحمات زیادی برای زلزله زدگان کشیده است یکی از کسانی بود که در صفحه پرطرفدارش اعلام کرد تاکنون 7 کرمانشاهی جان باخته اند.

پس از این گزارش بود که همه ارگان های مسئول از هلال احمر گرفته تا اورژانس و پلیس قاطعانه عنوان کردند که هیچکس در زلزله جان نباخته و تنها گروهی زیر 20 مصدوم که حالشان وخیم تر بود به بیمارستان‌هایی در خارج از مناطق زلزله زده انتقال یافته اند.

همین اطلاع رسانی خوب و به‌موقع کافی بود تا نه تنها فضای این شایعه‌سازی از بین برود بلکه نگار کلباسی که در حال حاضر یکی از سلبریتی‌های فرهنگی ایران است با حذف پست خود اعلام کند که هنوز آمار دقیقی از کشته ها وجود ندارد.

بازگشت آرامش

پس از ساعاتی که وحشت در کرمانشاه سایه انداخته بود و درحالی‌که همه شاخه های عملیاتی نشان می‌داد این بار زلزله بزرگ قربانی‌ای نداشته و خانه های نوساز روستایی بعد از زلزله سال گذشته ایمن بوده اند و صدمه‌ای ندیده اند آرامش به این مناطق بازگشت و این درحالی بود که عملیات سالم‌سازی آب‌های کدر هم درحال انجام بود.

سخنی با مسئولان

زلزله این بار کرمانشاه باز هم آزمونی برای مسئولان بود که البته این بار مانند سال گذشته فاجعه رخ نداد اما به نظر می رسد برای فرایند مدیریت بحران هنوز با مشکلاتی مواجه هستیم.

در همه جای دنیا البته در کشورهایی با فرهنگ و توسعه یافته ای مانند ایران در اتفاقات مشابه همیشه یک فرمانده میدان و یک سخنگو وجود دارد که به نظر می رسد مسئولان ایرانی هنوز از فاجعه زلزله سال گذشته درس نگرفته اند چرا که از همان دقایق اولیه زلزله 4 آذرماه کرمانشاه شاهد بودیم رییس جمعیت هلال احمر که وظیفه دارد ثانیه به ثانیه با حساسیت بسیار به فرماندهی بحران بپردازد مرتب جلوی دوربین شبکه تلویزیونی نشسته و توضیحات را مرتب تکرار می کرد.

از سوی دیگر فرماندار، رییس اورژانس ، سخنگوی ارتش، فرمانده سپاه و ... مرتب در حال مصاحبه بودند و این درحالی است که علم بحران می‌گوید همه این مسئولان باید اطلاعات خود را به ستاد مدیریت بحران ارایه داده و سخنگوی این ستاد فقط اطلاع‌رسانی کند. اتفاق دیگر اینکه مسئولانی مانند وزیرورزش و وزیر کشور در صفحات توئیتری خود از دستوراتی خوب اما غیرضروری شان خبر دادند که بیشتر جنبه تبلیغاتی و فیگورهای انساندوستانه داشت چرا که اگر برنامه‌ریزی واحدی برای مدیریت چنین بلایای طبیعی صورت بگیرد دیگر نیازی به این نوع دستورات نیست و ارگان ها خودشان باید از قبل بدانند که درچنین بحران هایی دیگر نیاز به دستور مافوق نیست و وظایف از پیش تعیین شده خود را باید انجام دهند.

به نظر می رسد باید به خود آییم تا در یک اتحاد ارگانی آمار خسارات را به کمترین حد برسانیم و بیشتر علاج واقعه قبل از وقوع را مدنظر قرار دهیم نه دستورات آنی که خالی از لطف است.