فرانسیس، «لیبرال‌ترین پاپ تاریخ» درگذشت

پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، در ۸۸ سالگی در واتیکان درگذشت. او که نام اصلی‌اش «خورخه ماریو برگولیو» بود، در ۱۷ دسامبر ۱۹۳۶ در بوئنوس آیرس، پایتخت آرژانتین، به دنیا آمد. خانواده‌اش از مهاجران ایتالیایی بودند که به آرژانتین نقل مکان کرده بودند. پاپ که برخی او را «هیپی‌ترین رهبر مذهبی جهان» و «لیبرال‌ترین پاپ تاریخ» می‌خواندند در آمریکای لاتین بزرگ شد و اولین «پاپ غیراروپایی» واتیکان محسوب می‌شد. به چند زبان زنده دنیا یا صحبت می کرد یا با آنها آشنا بود. تحصیل‌کرده رشته شیمی و سپس الهیات بود. پاپ فرانسیس در سال ۱۹۵۸ به جامعه «یسوعی» که خود را سربازان سپاه دیانت می‌خواندند پیوست و در سال ۱۹۶۹ به مقام کشیشی رسید. او در سال ۱۹۹۸ به‌عنوان سراسقف بوئنوس آیرس منصوب شد و در سال ۲۰۰۱ توسط پاپ ژان پل دوم به مقام کاردینالی نائل آمد. در ۱۳ مارس ۲۰۱۳، پس از کناره‌گیری پاپ بندیکت شانزدهم، به‌عنوان پاپ انتخاب شد و نام فرانسیس را برای خود برگزید. 

پاپ در کودکی بخشی از ریه‌اش را از دست داده بود در روزهای پایانی عمرش به ذات‌الریه مبتلا شده بود. روحانی بی‌پیرایه‌ای بود و مثل اسلافش تشریفاتی نبود و می‌گفت که خود را شایسته مقام پاپی نمی‌داند. معتقد بود که تئوری انفجار بزرگ، منشاء آفرینش تضادی با تعالیم دین ندارد. می‌گفت که خداوند را نباید در هیات جادوگری دیدی که با عصای جادویی قادر به انجام هر کاری است و شیطان را هوشمندتر از بشر می‌خواند. 

اورشلیم (بیت‌المقدس) محل تلاقی سه دین توحیدی می‌خواند و خواهان دو کشور مستقل اسرائیل و فلسطین برای برقراری صلح بود. واتیکان تحت رهبری او کشور مستقل فلسطین را به رسمیت شناخت. به کشورهایی سفر کرد که اسلافش فکرش را هم نمی‌کردند، برای مثال به سودان جنوبی، کشور جنگ زده فراموش شده رفت و در آنجا پای طرفین درگیر در جنگ را بوسید، کاری که در ایتالیا نیز کرد و پای نوجوانان محبوس را شست و خشک کرد و بوسید. 

به کشورهای مسلمان نیز سفر کرد از جمله به اندونزی، پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان جهان و به عراق، جایی که در دیدار با آیت‌الله سیستانی، از مراجع تقلید پرنفوذ شیعه، بر اهمیت همزیستی مسالمت‌آمیز تأکید کرد. او در موصل هدف طرح حمله انتحاری از سوی زنی افراط‌گرا بود. پاپ فرانسیس با جوامع مختلف همدردی می‌کرد و نسبت به بحران‌ها واکنش نشان می‌داد. برای مثال او با ایغورهای مسلمان چین و روهینگیای میانمار و ایزدی‌های عراق یا ارامنه ابراز همدردی کرد. دشوارترین کار در کارنامه‌اش همانا زدودن پدیده پدوفیلی از کلیسا بود. او اگرچه اسقف‌هایی را که متهم به سوء استفاده جنسی از کودکان بودند، خلع لباس کرد اما در ریشه‌کنی این معضل تاریخی کلیسا، همانند پیشینیان خود آنگونه که باید دگرگونی عمده ای را باعث نشد. او در حوزه مالی کلیسا، دریافت هدایای بیش از ۴۰ یورویی از سوی مجموعه تحت رهبری خود در واتیکان را ممنوع و حقوق کاردینال‌ها را کم کرد. بحران مهاجرت را واقعیت زمان می خواند و حفظ کرامت پناهجویان را واجب می‌دانست. گاه گاهی هم بذله‌گو و بازیگوش می‌شد. با مرد عنکبوتی دیدار کرد و به شوخی در ملاقاتش با «راکی»، سیلوستر استالونه، تمارض به بوکس بازی با او کرد.

مناقشه تهران و واشنگتن را نیز از نظر دور نداشت و هر دو را به خویشتنداری دعوت کرد. نسبت به جنگی هسته‌ای هشدار می‌داد، خواهان پایان جنگ در یمن بود و از این که آمریکا «مادر بمب‌ها» را به افغانستان انداخت ابراز تاسف کرد و گفت که دلش را به درد آورده است. پاپ جنگ اوکراین و هر جنگ دیگری را شکست و فاجعه‌ای برای بشریت می‌خواند. اکنون، بنا به سنت همیشگی در واتیکان، انگشتر مخصوص از دست پاپ فقید خارج و درب آپارتمان او پلمپ شده است. پس از مراسم تشییع و دفن پاپ فرانسیس، کلیسای «سیستین» در واتیکان، شاهد مراسمی دیگر خواهد بود که در آن پاپ جدید انتخاب خواهد شد. در رای‌گیری روحانیان کاتولیک، اگر دود سیاه از دودکش شومینه کلسیای سیستین بلند شود نشانه این خواهد بود که هنوز پاپ جدیدی انتخاب نشده است و اگر دود سفید از آن بلند شود نشان این خواهد بود که پاپ جدید صندلی خالی پاپ فرانسیس را پر کرده است.