ائتلاف دفاعی علیه ترکیه

رامین پرتو

رابطه اسرائیل و ترکیه به اذعان بسیاری از مقامات دو طرف، یک رابطه عمیق و استراتژیک به‌شمارمی‌رود و دلیل آن درهم تندیگی و سطح قابل توجه مناسبات اقتصادی و امنیتی است. اگر به روابط این دو توجه کنیم به وضوح می‌بینیم که اسرائیل حتی در زمان حملات خود به غزه و کشتار خونین در این منطقه، باز هم روابط اقتصادی‌اش را با ترکیه ادامه داد و ترکیه هم در مقابل از صادرات انواع و اقسام محصولات و اقلام خود به تل‌آویو در این مدت و علیرغم مواضع اردوغان چشم‌پوشی نکرده است. توجه داشته باشید که در مقاطعی اردوغان با تند و تیز کردن لبه انتقادهای خود علیه تل‌آویو تلاش کرد تا بتواند به هر صورت که شده خود را منتقد اسرائیل و نتانیاهو به مردم و به خصوص مسلمانان و اعراب جهان معرفی کند، اما در این میان برخی‌ها حتی در داخل ترکیه اعتقاد دارند که کشورشان همچنان با اسرائیل رابطه خوبی از حیث امنیتی و اقتصادی دارد. در برهه‌های مختلفی هم اردوغان دستور داد تا برای ساکت کردن مخالفانش در داخل و خارج از ترکیه، برای مدتی صادرات برخی از اقلام مانند محصولات ساختمانی که در ساخت و ساز شهرک‌های صهیونیست‌نشین مصرف می‌شدند را تعلیق کند و همین موضوع باعث شد تا اسرائیل هم اقداماتی را علیه آنکارا در پیش بگیرد که به نظر می‌رسد این موضوع همین حالا عملیاتی شده است. 

ترکیه تقویت روابط یونان و اسرائیل را تهدیدی مستقیم برای خود می‌داند و آنکارا حتی یونان و اسرائیل را به عنوان یک تهدید مشترک امنیتی می‌بیند و «گنبد آهنین آتن» برای اردوغان و تیم وی بسیار نگران کننده شده است

در این خصوص رویترز اعلام کرد که به دنبال فشارهای سیاسی درونی و بیرونی نسبت به سیاست‌های ترکیه در قبال جنایات اسرائیل، نهایتا این کشور تصمیم گرفت تا روابط اقتصادی و تجاری خود با اسرائیل را قطع کند و یا به حالت تعلیق درآورد. وزارت بازرگانی ترکیه نیز تایید کرد که این کشور تجارت با اسرائیل را به طور کامل به حالت تعلیق درآورده است و این تصمیم تا زمانی که از ارسال بی‌وقفه کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه اطمینان حاصل نشود، لازم الاجرا خواهد بود.

 در همین راستا، روزنامه معاریو در گزارشی از اقداماتی که اسرائیل برای انتقام از ترکیه در دستور کار قرار داده، پرده برداشته است. در این گزارش آمده است که الی کوهن، وزیر انرژی اسرائیل در سفری کوتاه وارد یونان شد و با همتای یونانی خود قراردادی را برای گسترش همکاری‌های میان دوطرف در زمینه انرژی به طور کلی و گاز طبیعی به طور خاص امضا خواهد کرد. 

کوهن در اینباره اعلام کرده که «انرژی اسرائیل یک نیروی سیاسی است و اکنون برای یک سفر کوتاه هفت ساعته وارد یونان شده‌ام تا روابط دو طرف را در زمینه انرژی به طور کلی و گاز به طور خاص تقویت کنم. گاز منبع راهبردی برای اسرائیل است که موقعیت ما را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای در زمینه انرژی تقویت  و به اقتصاد اسرائیل کمک می‌کند». وی تصریح کرده که «در پس‌زمینه این سفر، تنش‌ها میان یونان و ترکیه به‌ویژه با توجه به پیشرفت همکاری‌های امنیتی میان یونان و اسرائیل ادامه دارد. همانطور که مشخص است، نیکوس دندیاس، وزیر دفاع یونان ماه گذشته در پارلمان این کشور یک طرح جامع را برای ایجاد یک سیستم دفاع هوایی ارائه کرد که تمام خاک یونان را پوشش می‌دهد». 

معاریو در اینباره گزارش داده که این طرح که با همکاری اسرائیل اجرا می‌شود، شامل سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد یورویی و توسعه سامانه‌های ضد پهپاد و پدافند هوایی است، علاوه بر این، طرحی گسترده برای اصلاح نیروهای مسلح یونان وجود دارد که پیش‌بینی می‌شود شامل بسته شدن پایگاه‌های نظامی ناکارآمد و بهبود قابلیت‌های دفاعی است. در این خصوص تحلیلگران معتقدند که ترکیه تقویت روابط یونان و اسرائیل را تهدیدی مستقیم برای خود می‌داند. ترکیه، یونان و اسرائیل را به عنوان یک تهدید مشترک امنیتی می‌بیند و «گنبد آهنین یونان» برای آنکارا بسیار نگران کننده شده است. 

انتقاد شدید آنکارا   از تل‌آویو

بر اساس گزارش‌های منتشر شده پاسخ‌های ترکیه به این همکاری کاملاً نمایان شده است و رسانه‌های ترکیه از این اقدام انتقاد کرده‌اند. به عنوان مثال روزنامه «تقویم» این طرح را «ائتلاف دفاعی علیه ترکیه» توصیف کرده و همزمان روزنامه «ینی شفق» نیز در این باره نوشته است که دولت یونان به دلیل ترس از قدرت‌گیری ترکیه در تلاش است تا توانایی‌های خود را بهبود بخشد. 

آمریکا، اسرائیل و اروپا در بلند مدت به ترکیه به چشم یک تهدید اصلی و علنی در سوریه نگاه می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود که اسرائیل هم نگران تحرکات و رفتارهای ترکیه و شخص اردوغان در سوریه شود

روزنامه «صباح» ترکیه نیز به طور ویژه به پوشش طرح‌های سازماندهی مجدد نیروهای مسلح یونان پرداخته و به اظهارات اردوغان اشاره کرد که قبلاً هشدار داده بود «اسرائیل پس از فلسطین و لبنان به سمت خاک ترکیه حرکت خواهد کرد». 

الی کوهن در اینباره گفته است توافقنامه گسترش همکاری با یونان برای هر دو طرف از اهمیت راهبردی برخوردار است، ما توافق کردیم که کابل برق زیردریایی را که اسرائیل را به شبکه برق اروپا متصل می‌کند، تسریع کنیم و درباره تقویت گذرگاه‌های صادرات و زیرساخت‌های انرژی صحبت کردیم که آسیا را از طریق کشورهای حوزه خلیج فارس و یونان به اروپا متصل می‌کند. وی افزود: این همکاری منابع انرژی در اروپا را متنوع می‌کند، به ثبات و رفاه در خاورمیانه کمک می‌کند، امنیت انرژی ما را افزایش می‌دهد، اسرائیل را به پلی میان شرق و غرب تبدیل می‌کند و موقعیت ما را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای در زمینه انرژی تقویت می‌کند. 

در همین راستا، «تئودوروس اسکایلاکیس» وزیر انرژی یونان نیز اعلام کرده که این توافق نقطه عطف مهمی در همکاری میان یونان و اسرائیل در زمینه انرژی است و آینده امیدوارکننده‌ای را برای دوطرف در مواجهه با چالش‌ها به همراه دارد. به همین دلیل، پروژه ایجاد کریدور برق سبز از اسرائیل به اتحادیه اروپا از طریق یونان، یک پروژه راهبردی مهم برای ما و همه کشورهای منطقه است. 

اینکه چرا ترکیه از این رویداد سیاسی تا به این اندازه برآشفته شده ریشه در دو پرونده بسیار مهم از نگاه آنکارا دارد. پرونده نخست، عضویت و نفوذ ترکیه در اتحادیه اروپا است. ترکیه از دهه‌ها قبل به دنبال آن است تا به هر ترتیب و تقدیر بتواند در اتحادیه اروپا عضو شود؛ فارغ از اینکه این کشور از نظر بروکسل مولفه‌های حقوق‌بشری را برای عضویت در اتحادیه اروپا ندارد، اما باید توجه کرد که ترکیه عضو ناتو است و در این پیمان با کشورهای غربی هم پیاله است. بر همین اساس توافق میان آتن و تل‌آویو می‌تواند به صورت روشن موجب کنار رفتن ترکیه به عنوان هاب انرژی برای صادرات آن به اروپا از خاک این کشور شود و بر این اساس همین موضوع می‌تواند نفوذ آنکارا در قاره سبز را با مشکلات زیادی روبرو کند و حتی موجب بی‌ارزش شدن ترکیه از حیث ژئوپلیتیکی برای اروپایی‌ها شود. 

اما دومین دلیل موضوع سوریه و وضعیت فعلی این کشور است. واقعیت غیرقابل کتمان این است که ترکیه در پرونده فعلی سوریه بازیگر اصلی به حسابی می‌آید اما مساله اینجاست که آمریکا، اسرائیل و اروپا در بلند مدت به ترکیه به چشم یک تهدید اصلی و علنی در سوریه نگاه می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود که اسرائیل هم نگران تحرکات و رفتارهای ترکیه و شخص اردوغان در سوریه شود. نه تنها اسرائیل بلکه عربستان و امارات به خوبی می‌دانند که ارتباط ترکیه با جریان‌ اخوان‌المسلمین می‌تواند برای منافع آنها خطرناک باشد و بر همین اساس تل‌آویو حالا پیش قدم شده و در حال انتقام گرفتن از ترکیه است.