مریم علامه‌زاده

پلیس برزیل روز سه‌شنبه پنج نفر شامل سه کارمند غول معدنی این کشور، واله را برای انجام تحقیقات در مورد شکست سد که حداقل 84 مرده و 276 مفقود در پی داشت، دستگیر کرد.

به گزارش نیویورک‌تایمز، این سد که مملو از ضایعات و نخاله‌های معدنی بود، روز جمعه (پنجم بهمن ماه) منفجر شد و موجی از گل خانه‌های مردم در برومادینو در جنوب شرق برزیل را دربرگرفت. این حجم گل، ساختمان‌های اداری ازجمله کافه‌تریای این شرکت را نیز غرق کرد.

دو فرد دیگر دستگیر شده مهندسانی بودند که برای شعب برزیل شرکت آزمون صنایع آلمانی TUV Sud فعالیت می‌کردند و فعالیت‌های بازرسی سد برمادینو را سال گذشته انجام داده بودند. بر اساس اعلام شرکت واله و TUV، آخرین بررسی در ماه سپتامبر (شهریور – مهر) انجام شده بود. بیانیه این دو شرکت عنوان کرده است که شعبه TUV Sud در برزیل، بازرسی امنیت سد را در ماه سپتامبر انجام داده است. درحالی‌که هیچ اطلاعات بیشتری در این بیانیه ارائه نشده، عنوان می‌کند که تحقیقات بیشتر در حال انجام است.

دادستان‌های دولتی و ایالتی برزیل در خبری که منتشر شد، عنوان کردند که این پنج حکم بازداشت بعلاوه هفت حکم بازجویی، باهدف تحقیق مسئولیت‌ جرائم شکست سد صادر شده‌اند. این بازداشت‌ها بر اشخاصی تمرکز داشتند که در بررسی‌های زیست‌محیطی و امنیتی اخیر دست داشتند، بررسی‌هایی که عنوان کرده بود، سد از هر لحاظ ایمن است. بر اساس حکم، این پنج نفر برای یک مرحله 30 روزه در بازداشت خواهند بود و ممکن است به اتهام مشارکت در قتل‌عام ادعای اشتباه و جرائم زیست‌محیطی محکوم شوند. مدارک و تلفن‌های این افراد مصادره شده است.

به گفته دادستان‌ها کارکنان سد واله بازداشت شده، به‌طور مستقیم در شرکت معدنی و مجوز‌های آن دخیل بوده‌اند و دو نفر دیگر به دلیل شهادت در مورد مقاومت سد در تازه‌ترین گزارش خود بازداشت شده‌اند.

در برزیل بازرسان مستقل امنیت سدها را در بازرسی‌های دوره‌ای و تحلیل اسناد ثبتی بررسی می‌کنند؛ اما به گفته کارشناسان فرآایند ارائه مجوز ناقص است چراکه شرکت‌های معدنی خود بازرسان را انتخاب می‌کنند و به آن‌ها حقوق پرداخت می‌کنند و این کار احتمال منازعات و منافع افراد را تقویت می‌کند، ضمن آنکه این اطلاعات بعدها در روند دادرسی استناد می‌شود.

حکم بازدداشت به هیچ‌ شاهدی فرای مجوز مقاومت ریزش خود سد اشاره نمی‌کند و می‌افزاید اینکه سدی به این عظمت که از سوی یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌ها معدنی در دنیا راهبری می‌شود،‌ نمی‌تواند بدون هیچ نشانه‌ای از آسیب ناگهان فروبریزد.

در یک کنفرانس خبری که اواخر روز سه‌شنبه (نهم بهمن ماه) برگزار شد،‌ فابیو شوارتسمن، مدیر اجرایی واله گفت که این شرکت تصمیم دارد 10 سد دیگری که همچون سد برمادینو ساخته شده‌اند را تعطیل کند و عملیات تمامی مجتمع‌های معدنی در کنار آن‌ها متوقف می‌شود. چنین سد‌های بالادستی که با استفاده از ضایعات معدنی برای مخزن سد استفاده می‌شوند،‌ ارزان‌تر از سد‌هایی هستند که در میان دو کوه ساخته می‌شوند، بااین‌حال امنیت آن‌ها کمتر است.

شوارتسمن گفت: این یک اقدام بی‌سابقه از سوی یک شرکت معدنی است و این واکنش در پی چنین تراژدی برای کشور باید انجام شود. وی افزود فرآیند ساقط کردن این معادن و سد‌ها بین یک تا سه سال زمان می‌برد.

شرکت واله در بیانیه‌ای که در توئیتر منتشر کرد گفت: این شرکت به همکاری خود با بازرسان برای درک کامل همه حقایق کمک می‌کند؛‌ علاوه بر این حمایات بی‌قید و شرط برای خانواده‌های برمادینو تداوم دارد.

از زمانی که آمار کشته‌ها رو به افزایش گذاشته و مردم دریافته‌اند که تلاش نیروهای نجات صرفاً‌ برای یافتن اجساد در بین گل و لای و ضایعات است، خشم آن‌ها نسبت به شرکت رو به افزایش گذاشته است. این شرکت همچنین به‌صورت مشترک یک سد بالادست دیگر در 75 مایلی همین سد در نزدیکی شهر ماریانا را راهبری می‌کرد، سدی که سه سال پیش منفجر شد و 19 کشته برجای گذاشت و یکی از فجایع بزرگ زیست‌محیطی در تاریخ برزیل را رقم زد.

لیوسیانو سیانی، مدیر مالی شرکت واله اعلام کرد که شرکت به خانواده‌های کشته‌شدگان بابت هر نفر 26 هزار 800 دلار غرامت پرداخت می‌کند. دادگاه به شرکت دستور داده است که 2.9 میلیارد دلار برای بازپرداخت خسارت این حادثه کنار بگذارد.