سقوط آودیوکا، خدشه بر هژمونی واشنگتن

فرشاد گلزاری

«در میان ما، کسی نیست که جنگ جاری در اروپا برایش خطری ایجاد نکند و بر همین اساس لطفاً از اوکراین نپرسید که جنگ چه زمانی به پایان می رسد اما از خود بپرسید چرا پوتین هنوز هم می‌تواند آنرا ادامه دهد». ین عبارت بخشی از سخنان ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین در اجلاس امنیتی مونیخ است که چند روز پیش و دقیقاً ساعاتی پس از عقب‌نشینی نظامیان کشورش از شهر آودیوکا واقع در شرق اوکراین از زبان وی جاری شد. روز شنبه ارتش اوکراین اعلام کرد نیروهای خود را از شهر کوچک اما استراتژیک آودیوکا که در شمال دونتسک قرار دارد عقب کشیده است؛ چراکه از چند ماه پیش اوکراینی‌ها در این منطقه از چند جهت تحت محاصره نیروهای روسیه قرار داشتند. این عقب‌نشینی پس از آن انجام شد که روسیه حملاتش را علیه آودیوکا در هفته‌های اخیر تشدید کرده و حملات هوایی به همراه حملات توپخانه‌ای و حضور نیروهای زمینی مجهز به خودروهای زرهی و سربازان بیشتر را روانه این منطقه کرده بود. در همین راستا اولکساندر تارناوسکی، فرماندهی نیروهای جنوبی ارتش اوکراین در پستی تلگرامی با بیان اینکه چند تن از نیروهای این کشور در جریان عقب‎نشینی اسیر شده‌اند گفت که این عقب‌نشینی تنها راه حل درست بود. وی در این راستا اعلام کرده در شرایطی که نیروهای روسیه با استفاده از شلیک‌های مستقیم و بمباران مداوم، نیروها و سربازان اوکراینی را از پای در می‌آورند، عقب‌نشینی تنها راه حل مناسب و درست بود؛ چراکه داده‌ها نشان داد سربازان روسی از نظر پرسنل، تجهیزات توپخانه‌ای و هوابرد برتری دارند. بر اساس آنچه راشاتودی اعلام کرده، نیروهای مسکو ۲۰ حمله هوایی و بیش از ۱۵۰ حمله توپخانه‌ای در منطقه طی ۲۴ ساعت انجام داده‌اند و در مقابل مقامات ارتش اوکراین در مواضع خود اعلام کرده بودند که روس‌ها می‌خواهند این شهر را از نقشه زمین محو کنند! به موازات این اظهارات، زلنسکی هم مواضع فرمانده جدید نیروهای مسلح اوکراین را به گونه‌ای دیگر تکرار کرد. او اظهار کرد که با هدف اجتناب از محاصره شدن تصمیم گرفتیم به محورهای دیگر عقب‌نشینی کنیم، چراکه نمی‌خواستیم تعداد بیشتری از سربازانمان کشته شوند. در این میان باید توجه داشت که شهر آودیوکا از سال ۲۰۱۴ که جدایی‌طلبان مورد حمایت روسیه بخش‌های بزرگی از مناطق دونتسک و لوهانسک را گرفتند صحنه نبرد بوده است. و اساساً این منطقه نه تنها برای اوکراین بلکه برای روس‌ها از ارزش بسیار بالایی از حیث نظامی برخوردار است. ارزش این شهر برای مسکو به حدی زیاد است که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه پس از تصرف شهر راهبردی آودیوکا در شرق اوکراین، این «پیروزی مهم» را به نیروهای مسلح این کشور تبریک گفت. آنچه در مورد نگاه روسیه به پرونده تصرف شهر آودیوکا و عملیات مذکور باید مورد نظر قرار بگیرد این است که اساساً پوتین در آستانه انتخابات ریاست جمهوری روسیه به دنبال آن بوده تا بتواند یک دستاورد سیاسی برآمده از رویداد میدانی را به نفع خود رقم بزند که البته در این میان بسیاری از تحلیلگران اعلام کرده‌اند که این پیرزی به آن اندازه‌ای روس‌ها می‌گویند بزرگ نبوده و صرفاً مصرف سیاسی در مسکو دارد و برخی دیگر هم معتقدند که این موضوع تا حدودی توانسته است روحیه ارتش اوکراین و حتی برخی از فرماندهان رده میانی این کشور را تخریب کند که در این راستا رسانه‌های روسیه نقش مهمی بر عده داشته و دارند. 

زلنسکی از ماه‌ها قبل ایالات متحده و اتحادیه اروپا را از وضعیت وخیم تسلیحات در اوکراین با خبر کرده بود و به دنبال آن بود تا بتواند به هر ترتیب که شده بایدن و تیم او بعلاوه کشورهای اصلی اروپا را مجاب کند که به اوکراین تسلیحات ارائه دهند تا بتوانند روسیه را مهار کنند اما این مهم محقق نشد

دعوای حزبی در واشنگتن

با نگاهی به اظهارات و رویدادها حول پرونده سقوط آودیوکا باید گفت که حالا این موضوع موجب شده تا زلنسکی و بایدن به نوک پیکان انتقادها بدل شوند؛ هرچند کاخ‌سفید این موضوع را نتیجه اهمال‌کاری محافظه‌کاران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌دانند

اگر بخواهیم سقوط آودیوکا را از داخل اوکراین بررسی و تحلیل کنیم باید بگوییم که اقدام روسیه علیه کی‌یف باعث شده تا زلنسکی هم بتواند از این طریق غرب را زیر فشار قرار دهد. اینکه او در کنفرانس امنیتی مونیخ صراحتاً اعلام می‌کند که غرب باید از خود بپرسد چرا پوتین همچنان می‌تواند به اوکراین حمله کند و امنیت اروپا را به مخاطره بیندازد، در حقیقت نوعی تهدید غرب به حساب می‌آید. زلنسکی از ماه‌ها قبل و به صورت نوبه‌ای، ایالات متحده و اتحادیه اروپا را از وضعیت وخیم تسلیحات در اوکراین با خبر کرده بود و مدام به دنبال آن بود تا بتواند به هر ترتیب که شده بایدن و تیم او بعلاوه کشورهای اصلی اروپا مانند آلمان، بریتانیا و فرانسه را مجاب کند که باید بیش از گذشته به اوکراین تسلیحات ارائه دهند تا بتوانند روسیه را مهار کنند. درست است که مِته فردریکسون، نخست وزیر دانمارک روز یکشنبه)در کنفرانس امنیتی مونیخ با اشاره به درخواست شرکای خود برای افزایش عرضه تسلیحات به کی‌یف اعلام کرده که دانمارک تصمیم گرفته تمام انبارهای توپخانه خود را به اوکراین بدهد تا این کشور بتواند با روسیه مقابله کند، اما واقعیت این است که سقوط آودیوکا در داخل اوکراین چندان به نفع زلنسکی و تیم وی نبوده و نیست و اساساً این کمک بسیار دیرتر از آنچه که نیاز است به کی‌یف ارائه شد. اما آنچه در این میان بیش از هر موضوع دیگر مورد توجه قرار گرفته، نزاع حزبی در ایالات متحده بر سر سقوط آودیوکا است. جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا روز شنبه و در جریان رایزنی تلفنی با ولودیمیر زلنسکی همتای اوکراینی خود، عقب‌نشینی نیروهای این کشور از شهر آودیوکا را به عدم توانایی کنگره آمریکا در تصویب بسته کمک مالی و تسلیحاتی برای کی‌یف مرتبط کرد. در بیانیه کاخ سفید درباره این گفت‌وگو آمده است که صبح شنبه ارتش اوکراین پس از اینکه سربازان آن به دلیل «در اختیار نداشتن تجهیزات کافی در نتیجه عدم اقدام کنگره»، مجبور به جیره‌بندی مهمات خود شده بودند، مجبور به عقب‌نشینی از آودیوکا شدند و این اولین پیروزی قابل توجه روسیه در چندین ماه گذشته به حساب می‌آید. این در حالیست که سناتور لیندسی گراهام از حزب جمهوریخواه که مدت‌ها از تخصیص کمک به اوکراین حمایت کرده بود، نظر خود را تغییر داده و روز گذشته (دوشنبه) به لایحه ۶۰ میلیارد دلاری کمک به کی‌یف رأی منفی داد. او که به عنوان چهره شاخص در حزب جمهوریخواه مطرح است و از نزدیکان دونالد ترامپ به حساب می‌آید با اشاره به بدهی 4 تریلیون دلاری آمریکا گفته است که حمایت از اوکراین در این بازه زمانی توجیه ندارد. با نگاهی به این اظهارات و رویدادها باید گفت که حالا سقوط آودیوکا موجب شده تا زلنسکی و بایدن به نوک پیکان انتقادها بدل شوند؛ هرچند کاخ‌سفید این موضوع را نتیجه اهمال‌کاری محافظه‌کاران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌دانند.