آنچه راجع به خوان گوایدو می‌دانیم؛
فرصت‌ها و تهدیدهای یک رئیس‌جمهور خودخوانده
سیدمحمد میرزامحمدزاده
با آشکار شدن نشانه‌های نظامی مادورو در خیابان، هر لحظه بیم آن می‌رود که دولت کنونی ونزوئلا برای سرکوب معترضان دست به دامن نیروهای نظامی شود. معترضان ونزوئلایی اما قصد کوتاه آمدن ندارند، گوایدو رهبر این مخالفان و رئیس‌جمهور خود خوانده این کشور گفته است حتی اگر دولت مادورو من را برباید، معترضان باید برای تغییر مادورو فشار بیاورند. آمریکا به‌عنوان حامی اصلی این معترضان، مادورو را تهدید کرده است که اگر معترضان را سرکوب کند و یا گوایدو آسیبی ببیند با واکنش شدید مواجه خواهد شد. اما آنچه جای سؤال دارد این است که گوایدو کیست. رهبر معترضان ونزوئلا چطور ناگهان برجسته شد و به این جایگاه دست یافت. چرا دولت‌های خارجی یک‌به‌یک او را به‌عنوان رئیس‌جمهور دولت موقت ونزوئلا به رسمیت می‌شناسند. رادیوی خصوصی ان‌پی‌آر آمریکا در مطلبی به بررسی پیشینه گوایدو پرداخته و دلایل قدرت گرفتن او را بررسی کرده است.
در کمتر از یک ماه، خوان خراردو گوایدو، از یک قانون‌گذار دون‌پایه به یک رئیس‌جمهور موقت خود خوانده ونزوئلا تبدیل شد و حالا بزرگ‌ترین تهدید جدی برای دولت استبدادگری نیکلاس مادورو به شمار می‌رود.
گوایدو که روز چهارشنبه هفته گذشته (سوم بهمن ماه) با سوگند خوردن برای ریاست‌جمهوری، مادورو را به مبارزه طلبید، مدعی رهبر دولتی انتقالی است که خواستار انتخابات آزاد و بازگشت دموکراسی به ونزوئلا است. این مرد 35 ساله به‌سرعت از سوی ایالات‌متحده، کانادا و بیشتر دولت‌های آمریکای لاتین به‌عنوان رهبر قانونی ونزوئلا به رسمیت شناخته شد و حمایت‌های گسترده کشور‌های اروپایی را نیز جلب کرد.
روز جمعه (پنجم بهمن ماه) او در جریان یک سخنرانی بیرون از یک مجتمع تجاری در کاراکاس، در میان شادی هواداران گفت: برادران و خواهران، ما از کابوس بیدار شده‌ایم.
مادورو که در طول دوره شش ساله ریاست‌جمهوری خود، ونزوئلا را به ورطه قحطی غذا، تورم بالا و سرکوب سیاسی کشاند، هیچ قصدی برای کناره‌گیری از قدرت ندارد. حزب سوسیالیت وی، کنترل تمامی نهادهای دولتی را به دست گرفته است. روز پنج‌شنبه، ولادیمیر پادرینو لوپز، وزیر دفاع مادورو، به‌صراحت اعلام کرد که نیروی‌های قدرتمند مسلح کشور، مادورو را به‌عنوان رئیس‌جمهور برحق ونزوئلا می‌شناسند. (بخش عمده‌ای از نیروهای مسلح ونزوئلا حامی دولت این کشور هستند)
اما حداقل تا اینجای کار، گوایدو جان تازه‌ای به جنبش مخالفان دولت بخشیده است. جنبشی که به‌واسطه چالش‌های قدرت‌های داخلی و سرکوب دولت سرکوب شده بود.
مایکل پنفولد، از مرکز بین‌المللی ویلسون وودرو فعال در واشنگتن دراین‌باره می‌گوید: سی روز قبل، مخالفان بی رهبر، ساقط و شکسته بودند؛ اما اوضاع پایدار نماند. گوایدو جرقه‌ای از امید است.
خاویر کورالس، کارشناس ونزوئلایی و استاد علوم سیاسی در دانشکده آمرست درباره گوایدو گفت: من فکر می‌کنم گوایدو دقیقاً همان چیزی را که مخالفان در این مقطع می‌خواهند، دنبال می‌کند؛ مسئولیتی برجسته و پرخطر. گوایدو، مهندس صنایع سرشار از جوانی، کار خود در سیاست را با تشکیل اعتراضات دانشجویی علیه هوگو چاوز مرحوم شروع کرد؛ در آن زمان چاوز طلیعه‌دار انقلاب سوسیالیست‌های ونزوئلا در دو دهه قبل بود. در سال 2013، چاوز در اثر سرطان مرد و مادورو جای وی را گرفت.
شاید گوایدو کنترلی بر وزرای دولت نداشته باشد، اما بیشتر از یک رئیس بی‌نفوذ است. تحلیل‌گران می‌گویند که افزایش حمایت‌های بین‌المللی از وی، در کنار انزوای دیپلماتیک مادورو به تقویت ادعای گوایدو برای ریاست‌جمهوری شده است
گوایدو در سال 2015 موفق به کسب آرا برای ورود به کمیته ملی (مجلس قانون‌گذاران) در قالب حزب پوپولار ویل شد، حزبی مخالف دولت که موفق به ورود به مجلس شد. اما این تکانه خیلی سریع متوقف شد.
پس از وتو شدن درخواست مردم برای برگزاری دوباره انتخابات ریاست‌جمهوری از سوی دولت، تظاهرات ضد دولتی به‌شدت از سوی نیروهای امنیتی سرکوب شد. کاریزماتیک‌ترین رهبران مخالفان بازداشت شدند و برخی وادار به تبعید و برخی دیگر از حقوق خود برای بودن در سمت‌های دولتی محروم شدند. سال گذشته، مادورو برنده انتخابات ریاست‌جمهوری برای دوره دوم شش ساله شد، انتخاباتی که از سوی ناظران بین‌المللی یک شرمساری برای وی بود.
بااین‌حال مخالفان مصمم به چالش کشیدن قدرت مادورو بودند. این مخالفت با یک برنامه بزرگ همزمان با آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری مادورو که به عقیده بسیاری غیرقانونی بود، آغاز شد؛ گوایدو رهبر این برنامه شد.
ازآنجایی‌که بیشتر سیاست‌مداران برجسته به حاشیه رفتند، انجمن ملی (مجلس نمایندگان)، اوایل ماه ژانویه (اواسط دی ماه)، گوایدو را به‌عنوان رئیس خود انتخاب کردند.
قانون اساسی ونزوئلا می‌گوید رئیس انجمن ملی باید جایگاه ریاست‌جمهوری را در صورت ادعای مخالفان، خالی کند.
بر اساس گزارش اسوشیتدپرس، معترضان بعد از مشورت با مقامات ایالات‌متحده و آمریکای لاتین، تظاهرات سراسری را چهارشنبه هفته گذشته (سوم بهمن ماه) ترتیب دادند و بعدازآن گوایدو با برگزاری مراسم تحلیف خیابانی، برای ریاست‌جمهوری سوگند یاد کرد و دولت موازی تشکیل داد.
مادورو که در طول دوره شش ساله ریاست‌جمهوری خود، ونزوئلا را به ورطه قحطی غذا، تورم بالا و سرکوب سیاسی کشاند، هیچ قصدی برای کناره‌گیری از قدرت ندارد. حزب سوسیالیت وی، کنترل تمامی نهادهای دولتی را به دست گرفته است
گوایدو در سخنرانی که خودش آن را سخنرانی تحلیف خواند از مقامات ارتش خواست که دست از حمایت مادورو بردارند.
گوایدو خطاب به حامیان خود در جریان این سخنرانی گفت: این مردم ونزوئلا، نیروهای مسلح و جوامع بین‌المللی هستند که باید به ما اجازه دهند قدرت را در دست بگیریم، قدرتی که ما اجازه از دست رفتنش را نمی‌دهیم.
حداقل یک مقام بالا رتبه با نام کلونل خوزه لوییس سیلوا، کسی که وابسته نظامی سفارت ونزوئلا در واشنگتن بود، به درخواست گوایدو لبیک گفت و در مصاحبه‌ای با روزنامه نوئوو هرالد افزود: به‌عنوان وابسته دفاعی ونزوئلا در ایالات‌متحده، من نیکلاس مادورو را به‌عنوان رئیس‌جمهور ونزوئلا نمی‌شناسم.
شاید گوایدو کنترلی بر وزرای دولت نداشته باشد، اما بیشتر از یک رئیس بی نفوذ است. تحلیل‌گران می‌گویند که افزایش حمایت‌های بین‌المللی از وی، در کنار انزوای دیپلماتیک مادورو به تقویت ادعای گوایدو برای ریاست‌جمهوری شده است.
فرانک مورا، رئیس مرکز آمریکای لاتین و کارائیب در دانشگاه بین‌المللی فلوریدا، گفت: مراسم سوگند گوایدو می‌تواند لحظه‌ای درخشان باشد، همچون سال 2010 برای تونس، زمانی که یک فروشنده میوه خودش را به آتش کشید و جرقه بهار عربی را شعله‌ور کرد.
رهبری جانشین در کاراکاس همچنین راه را برای دولت ترامپ باز گذاشت تا جریان دلارهای نفتی به دولت مادورو را متوقف کند، دلارهایی که 95 درصد از درآمد‌های صادراتی کشور را تشکیل می‌داد.
فرانسیسکو رودریگز، یک مشاور سابق اقتصادی انجمن ملی ونزوئلا گفت: این گزینه می‌تواند فرایند‌های خرید نفت ونزوئلا را به حساب‌های خارجی انتقال دهد که این حساب‌ها می‌تواند از سوی تیم دولت گوایدو مدیریت شوند. هدایت درآمد‌های نفتی به سمت گوایدو تأثیر عمیقی بر اقتصاد ونزوئلا می‌گذارد و فشار را بر مادورو برای ترک قدرت تقویت می‌کند.
بنجامین شاریفکر، فعال مخالف دولت ونزوئلا و دانشمند برجسته دراین‌باره گفت: قطعات پازل برای یک انتقال قدرت صلح‌آمیز کنار هم می‌نشینند.
بااین‌حال مخاطراتی پیش روی گوایدو قرار دارد.
اوایل ماه جاری میلادی، وی از سوی نیروهای امنیتی به‌طور موقت بازداشت شد و ترس آن می‌رود که او دوباره بازداشت شود. در مراسم روز جمعه (پنجم بهمن ماه) وی به‌احتمال بازداشت خود اذعان کرد اما به حامیانش گفت که اگر حتی او را بربایند، آن‌ها باید با اعتراضات صلح‌آمیز خود همچنان فشار بیاورند.
دیدگاه تان را بنویسید