چین؛ و اینک اتحادیه اروپا...!

فرشاد گلزاری

مساله تایوان و بحث چسبندگی این کشور به ایالات متحده، بدون شک موضوعی است که چینی‌ها آن را در این روزها اولویت و تهدید برای خود می‌دانند و به هر ترتیبی که شده خواهان مقابله با آن هستند. زمانی که نانسی پلوسی، رئیس پیشین مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان سفر کرد، چینی‌ها از هیچ تهدید لفظی و واقعی علیه واشنگتن دریغ نکردند.

دیپلمات‌های پکن در آن روزها سخنرانی‌های متعددی علیه سفر پلوسی ترتیب دادند و همزمان نیروی دریایی و هوایی چین نه تنها به حالت آماده‌باش 100 درصدی درآمد، بلکه ناوچه‌های عملیاتی پکن وارد آب‌های تایوان شدند و در سوی دیگر جنگنده‌ها و هواپیماهای چینی حریم هوایی تایوان را نقض کردند.

این اقدامات به نوعی برای مخابره پیام هشدار به تایپه از سوی چینی‌ها صورت گرفت تا نه‌تنها به رئیس‌جمهوری تایوان، بلکه به جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده هم تفهیم کند که پکن به هیچ‌وجه از مواضع خود در قبال این جزیره عقب نخواهد نشست.

بدون شک سفر پلوسی به تایوان را باید آغازگر یک بدعتِ ضد چینی دانست؛ چراکه پس از اقدام وی، نه تنها سایر مقامات ایالات متحده بلکه متحدان آسیایی این کشور و بسیاری از مقامات کشورهای اروپایی هم به تایوان سفر کردند و همین موضوع باعث شد تا چین به رصد ائتلافی بپردازد که علیه منافعش در تایوان با محوریت ایالات متحده تشکیل شده است.

بر همین اساس چینی‌ها نه تنها  در فاز سیاسی بلکه حالا در حوزه نظامی هم به دنبال آن هستند تا از هر جهت یک برنامه جدید علیه محور آمریکایی- اروپایی مذکور که به دنبال استقلال تایوان هستند، تبیین کنند. اینکه پکن به دنبال تدوین چه راهبردی خواهد بود تا حدودی مشخص است و آثار این تصمیم‌گیری را می‌توان در اسنادی که اخیراً منتشر شده و مربوط به پنتاگون بوده، رویت کرد. روزنامه واشنگتن‌پست در اینباره نوشته است که ارتش چین قصد دارد به زودی یک واحد پهپادی جاسوسی با ارتفاع بالا را مستقر کند که حداقل سه برابر صوت سرعت خواهد داشت و تمام این پهپادها در پایگاه هوایی ارتش چین در 350 مایلی از جزیره شانگهای مستقر خواهند شد.

آمریکا به‌عنوان بزرگترین تامین‌کننده تسلیحات تایوان بارها اعلام کرده که در صورت حمله چین، از این جزیره خودگردان حمایت خواهد کرد اما واشنگتن همانند پرونده اوکراین می‌خواهد تا اروپایی‌ها علیه چین و در حمایت از تایپه در کنار ایالات متحده گام بردارند

ارزیابی پنتاگون می‌گوید که ارتش خلق چین تقریباً به طور قطع اولین واحد هواپیمای بدون سرنشین خود را در این پایگاه ایجاد کرده که زیر نظر فرماندهی شرقی ارتش که شاخه ارتش چین برای نظارت بر ادعای حاکمیت این کشور بر «تایوان» است، اداره می‌شود. با این تفسیر، به صورت واضح چینی‌ها در حال تغییر راهبردهای نظامی خود در تنگه تایوان هستند و به نوعی می‌خواهند این پیام را به آمریکایی‌ها مخابره کننده که پکن در حال طرح‌ریزی جدید در آب‌های تایوان است.

اینکه آیا ایالات متحده این تهدیدها و پیام‌های غیرمستقیم را جدی می‌گیرد یا خیر، بدون شک پاسخش مثبت است اما مساله اینجاست که واشنگتن در سوی دیگر مشغول مدیریت صحنه اوکراین علیه روسیه است.

بروکسل آغازگر تنش نظامی با چین؟

آنچه در مورد پرونده تایوان باید موردنظر و اشاره قرار بگیرد این است که اساساً نمی‌توان این موضوع را صرفاً یک درگیری مشخص میان آمریکا و چین دانست؛ چراکه هر کدام از طرفین شرکایی دارند که در این پرونده به نوعی دخیل هستند.

به عنوان مثال روز گذشته (یکشنبه) کین گانگ، وزیر خارجه چین در سفر به فیلیپین علاوه بر دیدار با همتای خود در این کشور اعلام کرد که پکن به‌هیچ‌وجه از مواضع خود عقب‌نشینی نخواهد کرد.

چینی‌ها نه تنها  در فاز سیاسی بلکه حالا در حوزه نظامی هم به دنبال آن هستند تا از هر جهت یک برنامه جدید علیه محور آمریکایی - اروپایی که به دنبال استقلال تایوان هستند، تبیین کنند

در این میان انریکه مانالو، وزیر خارجه فیلیپین هم به صورت واضح گفت که کشورش به هیچ وجه به آمریکا اجازه نمی‌دهد که از پایگاه‌های این کشور علیه تایوان استفاده کند. در مقابل اما پایگاه خبری فوکوس تایوان اعلام کرد که آلخاندرو جیاماتی، رئیس‌جمهوری گواتمالا قرار است امروز (دوشنبه) در سفری چهار روزه به تایوان سفر کند که این اقدام را باید در راستای راهبردهای ایالات متحده برای تقویت تایپه دانست.

اما آنچه در این میان به بمب خبری تبدیل شد، اظهارات جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپاست. او روز گذشته (یکشنبه 23 آوریل) اعلام کرد که نیروهای دریایی کشورهای عضو  اتحادیه اروپا باید در تنگه مورد مناقشه تایوان به گشت‌زنی بپردازند تا تعهد اروپا به آزادی آمد و شد در این منطقه حساس نشان داده شود.

بورل در جایی از سخنان خود گفته است که تایوان از منظر اقتصادی، تجاری و فناوری دغدغه اروپا به شمار می‌آید. بورل که در پارلمان اروپا سخن می‌گفت تصریح کرد که تایوان بخشی از محیط ژئواستراتژیک ما برای تضمین صلح است و ما نه تنها به دلیل اخلاقی، بلکه از منظر اقتصادی هم باید هر نوع حمله‌ای به تایوان را مردود بدانیم؛ زیرا تایوان در تولید پیشرفته‌ترین نیمه‌هادی‌ها (نیمه رساناها) نقشی استراتژیک دارد.

اینکه شخصی مانند بورل به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چنین درخواستی را مطرح می‌کند، به نوعی نشان می‌دهد که کشورهای قاره سبز باید خود را برای شروع یک منازعه جدید آماده کنند؛ چراکه بدون شک این سخنان بورل را باید هدف قرار دادن منافع چین در تنگه تایوان دانست.

آنچه در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد این است که ما در شرایط کنونی شاهد دو دستگی در اتحادیه اروپا بر سر پرونده تایوان هستیم. چندی پیش امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه به همراه اورزلا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا به چین رفت و در پکن تصریح کرد که نباید اروپا در قضیه تایوان در کنار ایالات متحده قرار بگیرد، بلکه باید یک قطب سوم در این بازی تلقی شود.

این مواضع اگرچه ایالات متحده را عصبانی کرد اما به خوبی نشان داد که در اتحادیه اروپا هم یک همگرایی جمعی برای مقابله با چین بر سر پرونده تایوان وجود ندارد.

آمریکا به‌عنوان بزرگترین تامین‌کننده تسلیحات تایوان بارها به روش‌های مختلف اعلام کرده که در صورت حمله چین، به نحوی از این جزیره خودگردان حمایت خواهد کرد اما واشنگتن همانند پرونده اوکراین می‌خواهد تا اروپایی‌ها علیه چین و در حمایت از تایپه در کنار واشنگتن گام بردارند که به نظر می‌رسد خروجی آن تا چندی دیگر مشخص خواهد شد.