اصرار بر ادامه تقابل کنترل شده با مسکو!

فرشاد گلزاری

هنوز صدای شلیک توپخانه‌های ارتش روسیه علیه مواضع و زیرساخت‌های اوکراین به صورت منقطع به گوش می‌رسد. مردم همچنان آواره هستند و شهروندان شهرهای مورد حمله روسیه به یک سمتی گریخته‌اند. روس‌ها با یک دست پس می‌زنند و با یک دست پیش می‌کشند و به گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی هم می‌خواهند به جنگ پایان دهند و هم  می‌خواهند اوضاع را به سمت تثبیت مواضع و در نهایت مذاکره پیش ببرند. شاید «هنری کیسینجر» که اخیراً تولد 99 سالگی‌اش را جشن گرفت درست می‌گوید. او کمی پس از حمله روسیه به اوکراین، گفت که جهان به مکان دیگری تبدیل شده است! کیسینجر در این اظهارنظر صریح و درست، به صورت غیرمستقیم به این نکته اشاره کرد که پس از 24 فوریه 2022 میلادی قطب‌بندی‌ها در دنیا به چند مدل جدید تقسیم خواهد شد که دقیقاً همین اتفاق افتاد اما آنچه در این میان باید توجه کرد دو محور اصلی است. محور اول چین و ضربه غیرمستقیم آمریکا به این کشور است. دیگر در ایالات متحده نمی‌شنویم که بگویند تهدید اول و آخر واشنگتن، القاعده یا داعش است؛ بلکه این جریان‌های رادیکال در فاز دوم و سطح زیرین تهدیدهای امنیت ملی هستند و حالا نام چین و سپس روسیه در صدر فهرست تهدیدات آمریکا قرار دارد. این روند به نوعی نشان داده که آمریکایی‌ها مدام به دنبال آن هستند تا بتوانند اوضاع را به نفع خود و ضد چینی‌ها تشدید کنند اما سوال این است که اوکراین در این بین چرا باید قربانی می‌شد؟ محور دوم دقیقاً همین مساله است. اینکه اوکراین چرا در شرایط کنونی به این وضعیت افتاده، دقیقاً همان موضوعی است که ما باید در موردش ماه‌ها بحث کنیم اما خروجی این بحث صرفاً یک مساله مهم است و آن هم «تضعیف روسیه و عبرت گرفتن چین» از این پرونده است! آمریکایی‌ها با کمی اختلاف و خطا، می‌دانستند که چه زمانی قرار است روس‌ها به اوکراین یورش ببرند و به همین جهت تمام اطلاعات خود را در این باره و در قالب رسانه‌ منتشر کردند تا در نهایت بتوانند اوضاع را به نفع خود رقم بزنند که موفق به تحریک روسیه شدند و شد آنچه که ملاحظه می‌کنید. اما نکته مهم این است که چه اهرم‌هایی در این پرونده باعث می‌شود که آمریکایی‌ها بتوانند اوضاع را به نفع خود سوق دهند و هزینه‌ها را کم کنند؟ پاسخ بدون تردید اروپاست! اوکراین در حقیقت در این منازعه‌ای که میان سه قدرت (آمریکا، چین و روسیه) صورت گرفته، قربانی شد و ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری حاکم بر کی‌یف هم این موضوع را به خوبی می‌داند. او درک کرده که حکم یک اهرم فشار بر روسیه را دارد و اگر همین فردا مذاکرات مسکو - واشنگتن بر سر اوکراین به نتیجه برسد، او درنهای چند ماه در کی‌یف خواهد بود و پس از مدتی باید کناره‌گیری کند؛ چراکه تاریخ را فاتحان، و قانون را حاکمان می‌نویسند. بر همین اساس حالا باز هم شاهد میدان‌داری اروپایی‌ها در این مسیر هستیم که باید آن را تکرار مکررات دانست!

کمیسیون اروپا با درخواست اوکراین برای پیوستن به 27 کشور عضو اتحادیه اروپا موافقت کرده است؛ ولی این موافقت صرفاً به معنای نامزدی کی‌یف برای عضویت در اتحادیه اروپا است و معنی پیوستن قطعی به این نهاد اروپایی را نمی‌دهد

تاکید بر حمایت از کی‌یف

چندی پیش نخست‌وزیر بریتانیا به اوکراین سفر کرد و پشت سر آن نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا و بسیاری از سناتورهای کمیته روابط خارجی مجلس سنا به کی‌یف آمدند و سپس مقامات پارلمان اروپا راهی این کشور شدند. حالا هم یک اتفاق تقریباً نادر رخ داد؛ چراکه امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، اولاف شولتس، صدراعظم آلمان و ماریو دراگی، نخست‌وزیر ایتالیا پنجشنبه وارد اوکراین شدند و با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین دیدار کردند. این سه رئیس‌جمهور به همراه کلاوس یوهانیس، رئیس‌جمهور رومانی از مرکز شهر کی‌یف، پایتخت اوکراین بازدید کردند و تصاویر منتشر شده از آنها با کت و شلوارهای اتو خورده در میان تلی از آوار و ویرانه‌ها به سرعت در خروجی رسانه‌ها قرار گرفت. آنچه در این میان مهم به نظر می‌رسد و به نوعی نگاه منتقدان به اروپا را بیش از گذشته منفی جلوه می‌دهد، اظهارات امانوئل ماکرون است. او در جریان این سفر به زلنسکی اعلام کرد که «اوکراین از یک توافق غیررسمی صحبت می‌کند، اما این موضع تقریباً رسمی شرکای ناتو است و ما به اوکراین کمک می‌کنیم تا از خود دفاع کند، اما وارد جنگ با روسیه نمی‌شویم». این پیام خیلی صریح و شفاف بود و به نظر می‌رسد که در طول چهار ماه اخیر چنین پیامی با این صراحت از سوی اروپا به زلنسکی و تمام دنیا صادر نشده بود.

زلنسکی درک کرده که حکم یک اهرم فشار بر روسیه را دارد و همین فردا اگر مذاکرات مسکو - واشنگتن بر سر اوکراین به نتیجه برسد، او درنهایت چند ماه در کی‌یف خواهد بود و پس از مدتی باید کناره‌گیری کند

 ماکرون در جای دیگر اعلام کرد توافق شده که تسلیحات ویژه‌ای مانند هواپیماهای جنگی یا تانک‌ها عرضه نشود و زلنسکی از این توافق آگاه است اما فرانسه قصد دارد سامانه‌های هویتزر پیشرفته بیشتری موسوم به قیصر را به اوکراین بدهد. این سخنان به نوعی تیر خلاص بر تمام تحلیل‌ها بود و به خوبی نشان داد که غرب به هیچ وجه نمی‌خواهد محدوده درگیری در شرق اروپا را گسترش داده یا به نوعی روسیه را مجبور به واکنش سلبی تندتر کند و به همین دلیل است که آنها نمی‌خواهند تسلیحات و تجهیزات سنگین به کی‌یف ارائه دهند. سفر این سه رهبر اروپایی به اوکراین در حالی انجام شد که درگیری‌های شدید در دونباس برای تسلط بر سورودونسک، شهر کلیدی استان لوهانسک سازمان ملل متحد و جامعه بین‌المللی را به شدت نگران کرده است. از سوی دیگر باید متوجه بود که انتقادها به ماکرون با این سفر بیشتر از گذشته شده است؛ چراکه او در حالی وارد اوکراین شده که چندی پیش از زلنسکی خواسته بود تا در مذاکرات با روسیه  و برای پایان بخشیدن به نزاع،‌ بخشی از اراضی خود را به مسکو دهد. آنچه در این میان و در خلال این سفر مهم جلوه کرده این است که کمیسیون اروپا عصر روز گذشته (جمعه) با درخواست اوکراین برای پیوستن به 27 کشور عضو اتحادیه اروپا موافقت کرد ولی بحث اینجاست که این موافقت صرفاً به معنای نامزدی اوکراین برای عضویت در اتحادیه اروپا است و به معنی پیوستن قطعی این کشور به نهاد اروپایی مذکور نیست و نخواهد بود. بر این اساس و با توجه به اینکه اروپایی‌ها در حال آماده شدن برای تدوین بسته هفتم تحریمی علیه روسیه هستند، به نظر می‌رسد که این سفرها صرفاً برای قوت قلب دادن به زلنسکی و اوکراینی‌ها است؛ چراکه کی‌یف هنوز در حال هزینه دادن است و عملاً بازنده اصلی در این نزاع قدرت به حساب می‌آید.