عواقب خروج روسیه از سوریه از منظر طرف‌های درگیر
تداوم ناموازنه و افزایش تنش در دمشق
فرشاد گلزاری
جنگ اوکراین این روزها صرفاً یک فتحِ نظامی از جانب روسیه را به خود دید که آن هم به قول روس‌ها تصرف کامل بندر ماریوپل و البته پاکسازی کارخانه فولاد آزوفستال بود. این پیشروی میدانی به نوعی برای روسیه یک «بُرد استراتژیک» به شمار می‌آید؛ چراکه ارتش روسیه برای تصاحب این کارخانه فولاد هفته‌ها جنگ را در ابعاد مختلف و با تاکتیک‌های متفاوت به ورطه اجرا گذاشت و بالاخره توانست این منطقه را تصرف کند. بر همین اساس روس‌ها در پوست خود نمی‌گنجند و سعی دارند همین روند پیشروی نظامی را در سایر نقاط شرقی و جنوب شرقی اوکراین هم اجرایی کنند. در این میان اما سلسله رخدادهایی در حال وقوع است که نشان می‌دهد طرف مقابل یعنی ایالات متحده و شرکای اروپایی و آسیایی آن به دنبال آن هستند تا سناریوهای دیگری را هم برای ضربه به روسیه در دستور کار بگذارند. این روند حالا به عرصه ورزش هم کشیده شده است و تا جایی پیش رفته که تیم ملی بسکتبال روسیه هم تحریم شده و قرار نیست در رقابت‌های جهانی حضور داشته باشد. به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، این اقدامات حاشیه‌ای چندان دارای اهمیت نیست بلکه آنچه در این بین می‌تواند به عنوان یک اهرم جدی روسیه را مجبور به واکنش کند، تحریک اقتصادی و سپس نظامی مسکو از سوی غرب است. واقعیت غیرقابل انکار این است که روسیه حتی در زمان جنگ دوم جهانی هم تا به این حد تحت فشارهای پی در پی نبوده است. این کشور هر روز با یک رویکرد جدید از سوی غرب روبرو می‌شود که بخشی از آنها بسته‌های چندلایه تحریم است و بخشی دیگر به ائتلاف‌سازی‌ها بازمی‌گردد که حالا عضویت فنلاند و سوئد در ناتو داغ‌ترین بحث این روزهاست. اینکه قرار است هلسینکی به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی بپیوندد موضوعی است که اگر برای سوئد رخ ندهد بدون شک برای فنلاند رخ می‌دهد که تا همین حالا نیم بیشتری از راه پیموده شده است. در این مسیر سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه با اشاره به تنش‌های ادامه‌دار در منطقه و لزوم تقویت منطقه نظامی غربی این کشور به دلیل عضویت احتمالی فنلاند و سوئد در ناتو اعلام کرد که قرار است ۱۲ یگان نظامی و متعلقات آن تا پایان سال جاری میلادی در منطقه نظامی غربی روسیه ایجاد شوند. این همان سناریویی است که دولت بایدن برای اتحادیه اروپا نوشت که باید آن را «مین‌گذاری علیه روسیه» دانست. اما در این میان یک اتفاق دیگری هم در حال رخ دادن است که به نوعی نشان می‌دهد پرونده اوکراین (به خصوص در وضعیت نظامی فعلی و با توجه به عضویت فنلاند و سوئد در ناتو) برای روسیه بسیار اهمیت دارد و آن خبرهای گاه و بیگاهی است که در مورد خروج روسیه از سوریه منتشر می‌شود؛ اخباری که کسی در داخل کشورمان نه آنها را تایید می‌کند و نه تکذیب!
تل‌آویو با توجه به وضعیت فعلی بحران اوکراین دیگر نمی‌تواند بر ملاحظات استراتژیک روسیه در قبال سوریه تاثیر بگذارد و استراتژیست‌های این رژیم همین موضوع را تهدید دوچندان ایران برای اسرائیل تلقی می‌کنند
خروج حساب شده مسکو؟
پادشاه اردن معتقد است عدم حضور روسیه در سوریه می‌تواند در مرزهای جنوبی این کشور که منتهی به اردن می‌شود مشکلاتی را از حیث امنیتی به وجود بیاورد و در این راستا صریحا به ایران و بازوهای منطقه‌ای آن در سوریه مانند حزب‌الله لبنان اشاره کرده است
چهارشنبه هفته گذشته ملک عبدالله، پادشاه اردن طی سخنانی در موسسه هوور وابسته به دانشگاه استنفورد ایالات متحده، یکباره به موضوع خروج فوری ارتش روسیه از سوریه اشاره کرد. او در لابه‌لای سخنانش این موضوع را مطرح کرد که عدم حضور روسیه در سوریه می‌تواند در مرزهای جنوبی این کشور که منتهی به اردن است مشکلاتی را از حیث امنیتی به وجود بیاورد و صریحا به ایران و بازوهای منطقه‌ای آن در سوریه مانند حزب‌الله لبنان اشاره کرد. پادشاه اردن در ادامه اظهارات خود اعلام کرد که کشورش طی هفته‌های گذشته با حملات و ناامنی‌های مرزی مواجه بوده و می‌داند چه کسی پشت این حملات است. اشاره به ایران و پرونده سوریه پس از خروج روس‌ها از این کشور صرفاً به اردن ختم نمی‌شود، بلکه اسرائیلی‌ها هم در این میان و به خصوص از طریق رسانه‌های خود در حال برجسته کردن این موضوع هستند. به عنوان مثال تایمز اسرائیل در روز هشتم ماه مه گزارشی را منتشر و به صورت کاملاً مشهود به این موضوع اشاره کرد که کوچ کردن ارتش روسیه از سوریه به اوکراین می‌تواند ایران را در دمشق تقویت کند. نکته جالبی که در این میان باید مورد اشاره قرار بگیرد این است که تقریباً تمام منابع خبری رژیم صهیونیستی و حتی سایر رسانه‌های غربی و عربی منبع خبر خود در مورد خروج نظامیان روسیه از سوریه را یک روزنامه مستقل با نام «مسکو تایمز» معرفی کرده‌اند که دفتر آن در هلند واقع شده است. بر اساس آنچه که ایهود یاری، کارشناس خاورمیانه در مصاحبه با تایمز اسرائیل اعلام کرده، تل‌آویو با توجه به وضعیت فعلی بحران اوکراین دیگر نمی‌تواند بر ملاحظات استراتژیک روسیه در قبال سوریه تاثیر بگذارد و همین موضوع باعث می‌شود که تهدید ایران برای اسرائیل دوچندان شود. این کارشناس مسائل خاورمیانه معتقد است که روسیه حتی در زمان همکاری با ایران در سوریه؛ همواره به دنبال محدود کردن و کوچک کردن جای پای تهران در آنجا و عمق نفوذ ایران در سوریه بوده است ولی حالا دیگر اینگونه نخواهد بود. در همین راستا یک پایگاه تحلیلی با نام Syria Direct در گزارش خود که چهارم می 2022 توسط ولید النوفَل منتشر شده اعلام کرده که در هفته‌های اخیر نیروهای روسی در سوریه از برخی مواضع خود عقب‌نشینی کرده و در سایر نقاط این کشور از جمله در پایگاه هوایی حمیمیم و فرودگاه‌های قامشلی، دیرالزور و T4 (تی.4) تجدید قوا کردند، اما مشخص نیست که آیا عقب‌نشینی از سوریه به روسیه صورت گرفته یا به اوکراین! در این گزارش همچنین آمده که نیروهای روسیه در اوایل آوریل انبار نظامی در شرق حمص را که یکی از بزرگترین زاغه‌‌های تسلیحات در سوریه با 25 انبار مجهز است را به ایران و یا حزب‌الله تحویل دادند. اینکه مولفه‌های مورد اشاره و جزئیات این نقل و انتقال تا چه حد صحیح است، هنوز مشخص نیست اما مساله‌ای که در این میان باید مطرح شود این است که خروج روسیه از سوریه در زمانی رخ می‌دهد که این کشور به دنبال تقویت مرزهای خود با فنلاند و همچنین تقویت جناح درگیر با اوکراین است؛ چراکه سی.ان.ان هم گزارش داده که آمریکا 100 هزار سرباز در اروپا مستقر کرده است. اما در این میان نمی‌توان رزمایش مشترک آمریکا و اسرائیل با محوریت حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را نادیده گرفت. از سوی دیگر طی هفته‌های اخیر هم حملات رژیم صهیونیستی به حومه دمشق افزایش پیدا کرده است؛ تا جایی که خبرگزاری سانا (خبرگزاری رسمی سوریه) جمعه شب از حمله هوایی رژیم صهیونیستی به مواضع ایران در جنوب دمشق و شنیده شدن صدای انفجار در این منطقه خبر داد و حالا باید دید که با خروج روس‌ها از سوریه، ایران چه جایگاهی در این کشور خواهد داشت؟
دیدگاه تان را بنویسید