اجماع بر سر حذف خلیفه دوم

فرشاد گلزاری

 خبر بسیار کوتاه، اما مهم بود: «ابوابراهیم الهاشمی القرشی»، دومین رهبر داعش کشته شد. این خبر شامگاه پنجشنبه توسط جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا اعلام شد و بدون تردید بسیاری از شنیدن آن خوشحال شدند و بخش دیگری هم ناراحت. آن دسته که از اعلام این خبر احساس شادمانی کردند، کسانی نبودند جز مادرها و پدرهایی که در عراق، سوریه، افغانستان و قلب آفریقا فرزندانشان توسط داعش کشته شدند و هر روز با فکر انتقام از این ماشین ترورِ قرن بیست‌ویکم به خواب فرو می‌رفتند. کمااینکه در بسیاری از کشورهای اروپایی مانند فرانسه، هلند، بلژیک و حتی سوئد که داعش در آنجا عملیات انجام داده بود هم این شادمانی قابل لمس است. اما سوال این است که چه کسانی از کشته شدن رهبر داعش یا به عبارتی دیگر جانشین ابوبکر البغدادی، ناراحت هستند؟ پاسخ کاملاً مشخص است؛ آنها کسانی نیستند جز عناصر بومی و خارجی داعش که حالا بدون سرزمین شده‌اند و به دنبال جایی برای استقرار و اعلام موجودیت هستند. همین چند روز پیش در 21 ژانویه بود که داعش به زندان غویران در حسکه حمله و بسیاری از زندانیان خود را آزاد کرد. خروجی این «عملیاتِ رهاسازی» درگیری چند روزه در حسکه بود که به کشته شدن 350 نفر از عناصر داعش و ده‌ها نفر از کردهای سوریه منجر شد و به نوعی این عملیات نشان داد که داعش همچنان زنده است. توجه داشته باشید که یک نکته بسار مهم در این میان وجود دارد و آن هم هراس جامعه ملل از تحرکات داعش است. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل در فوریه ۲۰۲۱ ، حدود ۱۰ هزار نفر از عناصر داعش در سوریه و عراق فعالیت دارند که علاوه بر این نیز تعدادی از آنها در آفریقا، افغانستان، لیبی، سومالی و جنوب شرق آسیا پراکنده هستند. بگذارید با یک مثال نه چندان قدیمی میزان ترس از داعش را اثبات کنیم. در کشور افغانستان که نیروهایی آمریکایی در اواسط آگست ۲۰۲۱ از آن خارج شدند، گروهک داعش تنها در سال ۲۰۲۱ حدود ۳۷۰ عملیات انجام داد که منجر به کشته شدن ۲۲۱۰ نفر شد و مهمترین آنها حمله انتحاری در نزدیکی فرودگاه کابل بود که طی آن ۱۳ سرباز آمریکایی و ۱۷۰ شهروند افغان کشته شدند. به گفته منابع خبری نزدیک به این گروهک تروریستی، داعش در سال ۲۰۲۱ در تمام مناطقی که در آنها فعالیت دارد ۲۷۴۸ عملیات مسلحانه، انتحاری و غیره انجام داده است که طی آن ها ۸۱۴۷ نفر کشته شدند. براساس این آمارها، تعداد ۱۱۲۷ عملیات در عراق (۲۰۸۳ کشته)، ۳۷۰ عملیات در سوریه، ۴۱۵ عملیات در نیجریه، ۳۷۲ عملیات در افغانستان و عملیات‌های دیگری در پاکستان، مصر، لیبی، سومالی، فیلیپین، اندونزی و کشورهای دیگر بوده است. تمام این آمارها نشان می‌دهد که اوضاع آنگونه که می‌گویند آرام نبوده و نیست و شاید حالا بتوان فهمید که چرا ایالات متحده مجدداً دست به یک عملیات جدید علیه خلیفه دوم داعش زد و او را همانند بغدادی به هلاکت رساند.

عملیات حذف دومین سرکرده داعش ساعت 01:05 دقیقه بامداد پنجشنبه انجام شد و پس از اتمام ماموریت، چهار بار ساختمانی که القرشی در آن ساکن بوده را بمباران کردند که نشان می‌دهد احتمالا اسناد یا تجهیزات خاصی در این ساختمان وجود داشته است

حذف القرشی: دروازه‌های دوزخ بسته شد؟

سازمان ملل در فوریه ۲۰۲۱ هشدار داده بود که حدود ۱۰ هزار نفر از عناصر داعش در سوریه و عراق فعالیت دارند و این موضوع را یک تهدید مهم به حساب می‌آورد و حالا با عملیاتی که علیه رهبر داعش انجام شد، تهدید مذکور بیش از گذشته برجسته شد

داعش در پی از دست دادن آخرین پایگاه‌های خود در منطقه باغوز واقع در حومه شرقی دیرالزور در مرزهای سوریه و عراق در مارس ۲۰۱۹ و با توجه به تغییرات بوجود آمده از جمله از دست دادن بسیاری از رهبران و مبارزان، محدود شدن توانایی‌های مالی، از دست دادن تجهیزات سنگین و کاهش توانایی جذب عناصر جدید برای جبران خسارت‌های انسانی، استراتژی‌های جنگی خود را تغییر داد. حذف بغدادی در باریشا هم ضربه نهایی را (به ظاهر) به این تشکیلات تروریستی وارد آورد اما این تمام ماجرا نبود. داعش در طول این مدت تلاش کرد که بیایان‌های شام واقع در غرب فرات در حومه دیرالزور را به عنوان مرکزی برای سازماندهی عناصر خود قرار دهد. دلیل این موضوع هم بهم‌ریختگی در سوریه و جنگ داخلی موجود در این کشور بود که باعث شد لایه‌های امنیتی زیادی در این میان سد راه داعش نباشد. این مساله بزرگ باعث جای‌گیری جدید داعش در سوریه شد و جان کربی، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا هم کمتر از دو هفته پیش در این مورد هشدار داده بود. گویا هشدار او درست بود؛ چراکه بنا بر اعلام مقامات نظامی آمریکا، برنامه‌ریزی برای این عملیات از چند ماه پیش صورت گرفته بود و از یک ماه پیش بایدن در جریان این برنامه حمله قرار داشت. پنتاگون اعلام کرده که عملیات حذف القرشی از طریق هلی برن نیرو و با مشارکت پهپادها و بالگردها انجام شده است. مسئولان آمریکایی مدعی هستند که تلفات غیر نظامی این عملیات به خاطر این بوده که رهبر داعش پیش از دستگیری توسط آمریکایی‌ها، جلیقه انتحاری همراه خود را منفجر کرد که این امر به کشته شدن افرادی از خانواده وی از جمله زنان و کودکان شده است و دست‌کم سه زن و هفت کودک از بین رفته‌اند. این عملیات آنگونه که منابع محلی گفته‌اند ساعت ۱:۵ دقیقه بامداد پنجشنبه انجام شد و پس از اتمام ماموریت، چهار بار ساختمانی که القرشی در آن ساکن بوده را بمباران کردند که در تصاویر این موضوع کاملاً مشخص است. اما نکته‌ای که در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد، ادعای برخی از دولت‌ها در مورد مشارکت در این عملیات است. به عنوان مثال کانال ۱۳ تلویزیون اسرائیل مدعی شد که تل‌آویو با ارائه داده‌های اطلاعاتی به آمریکا در ردیابی مکان ابو ابراهیم القرشی، رهبر داعش کمک کرد که احتمالاً این کمک‌ها به دلیل نظارت القرشی بر پرونده اسرائیل در داعش قبل از به دست گرفتن رهبری این سازمان در پایان اکتبر ۲۰۱۹ بوده است. سرلشکر یحیی رسول، سخنگوی نیروهای مسلح عراق هم اعلام کرد که عملیات کشتن «ابی عبدالله القرداش» ملقب به ابوابراهیم الهاشمی القرشی، رهبر داعش بعد از اطلاعاتی صورت گرفت که سازمان اطلاعات عراق در اختیار ائتلاف بین‌المللی تحت امر آمریکا قرار داد. مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق هم این موضوع را تایید کرد. ترکیه هم چنین ادعاهایی را مطرح کرده و در مقابل روسیه ضمن حمایت از این اقدام آمریکایی‌ها، خواستار تحقیقات در مورد کشته شدن غیرنظامیان در این عملیات شد که به نوعی نشان می‌دهد مسکو احتمالاً در ادلب و محیط عملیاتِ مذکور منابعی داشته که نگران کشته شدن آنها است. بدون تردید نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) و پیشمرگه‌های کردستان عراق در این عملیات همانند عملیات ترور البغدادی نقش بسزایی را به عنوان متحدین استراتژیک ایالات متحده در منطقه داشتند ولی آنچه که باید مورد اشاره قرار بگیرد ترس کشورهای منطقه از قدرت گرفتن داعش است. همه می‌دانند ایدئولوژی یا هرآنچه که از ذهن می‌آید و به عمل تبدیل می‌شود، بدون شک به اهرمِ ساختِ یک بحران تبدیل خواهد شد و داعش همانند همین موضوع است. بر این اساس کشورهای منطقه اول از سر  ترس و دوم از سرِ الزام به دنبال نابودی این تشکیلات تروریستی هستند، ولی بحث اینجاست که چرا هنوز شهر ادلب پاکسازی نشده و قرار است چه زمانی بازی با تروریست‌های ساکن این شهر تمام شود؟!