مذاکرات طالبان و کابل بدون نتیجه پایان یافت؛
دوحه در آرزوی آتش‌بس!
فرشاد گلزاری
افغانستان این روزها حامل خبرهای خوب و بد است. طی روزهای اخیر اخباری که از سوی رسانه‌های این کشور منتشر می‌شود نشان‌دهنده آن است که برخی از ولایات و ولسوالی‌هایی که به دست طالبان افتاده بود، با پیشروی اردوی ملی و نیروهای خیزش مردمی افغانستان بازپس گرفته شده و برخی از حملات طالبان در جای جای افغانستان ناکام مانده است. این اخبار باعث شده تا شهروندان افغانستان آلام و آوارگی خود را تاحدودی فراموش کنند. در مقابل اما بسیاری از مناطق افغانستان همچنان یکی پس از دیگری به دست طالبان سقوط می‌کنند و همین موضوع نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. به این دلیل است که می‌گوییم تحولات افغانستان حامل پیام‌های امیدبخش و ناامیدکننده است. در این میان اما کشورهای منطقه و حتی دولت‌هایی که فرسنگ‌ها دورتر از آسیای میانه و جنوب‌شرق آسیا در حال رصد لحظه‌ای افغانستان هستند، به هیچ وجه به رویدادهایی که در افغانستان جریان دارد به دید مثبت نگاه نمی‌کنند. این منفی‌گرایی البته بخشی از پروژه کشورهایی است که یا به صورت مستقیم و یا به صورت غیرمستقیم طی 20 سال گذشته در تحولات افغانستان دخیل بوده‌اند. به عنوان مثال روز گذشته (دوشنبه) ژنرال دیوید پترائوس، یکی از فرماندهای نظامی سابق آمریکا در افغانستان که مدتی هم ریاست سازمان سیا را به عهده داشت در مصاحبه‌ای با برنامه جی.پی.اس فرید زکریا در شبکه خبری سی.ان.ان اعلام کرد که وضعیت در این کشور جنگ‌زده حتی پیش از تکمیل خروج نظامیان ایالات متحده از آن، در حال فروپاشی است. این ژنرال چهار ستاره ارتش آمریکا صریحا اعلام کرده که وضعیت میدانی در افغانستان هر هفته وخیم‌تر می‌شود، اما می‌ترسم به عقب نگاه کنیم و از تصمیم به خروجمان از افغانستان متاسف شویم. او در بخشی از سخنانش می‌گوید که «متاسفانه ممکن است ما زودتر از آنچه فکرش را می‌کردیم و بعد از آنکه تصمیم خروج اعلام شد، متاسف شویم که آنموقع بسیار دیر و هزینه‌ساز خواهد بود». این سخنان پترائوس به نوعی نشان می‌دهد که در درون آمریکا همچنان کسانی وجود دارند که با تصمیم دولت جو بایدن برای خروج از افغانستان مخالف هستند یا حداقل آن را نقد می‌کنند؛ اما این پایان نگرانی‌ها نیست و نخواهد بود. در این میان از چند روز پیش تاکنون دولت هند به صورت غیرمستقیم پیام‌هایی را در پشت پرده به دولت افغانستان ارسال کرده‌اند که این پیام‌ها حامل نگرانی‌هایی است که دهلی از پیشروی‌های طالبان در اقصی نقاط افغانستان دارد. روس‌ها هم این نگرانی را با ذکاوت کامل رصد کرده‌اند اما به نظر می‌رسد که با اجرای یک سناریوی جدید به دنبال آن هستند تا دولت هند را مقابل طالبان قرار دهند. در این راستا رومان بابوشکین، معاون سفیر روسیه در هند روز گذشته (دوشنبه) با تاکید بر اینکه طالبان یک طرف مذاکرات صلح افغانستان است، از دهلی نو خواست مانند تعامل با تمام بخش‌های جامعه افغانستان، با طالبان نیز ارتباط برقرار کند. این اقدام روس‌ها به نظر به مذاق دهلی خوش نیامده است؛ چراکه هندی‌ها اساساً به دلیل اختلافات و رقابت‌های عمیقی که با دولت پاکستان دارند به دنبال آن بودند تا با کابل وارد مذاکره و در نهایت به طالبان نزدیک شوند و حالا روس‌ها با آشکارسازی این موضوع سعی می‌کنند تا به این وضعیت سرعت بیشتری دهند و دهلی را به کانال گفت‌وگو با طالبان سوق دهند تا بتوانند زمینه‌های آزارِ غیرمستقیم پاکستانی‌ها را فراهم کنند.
در دوحه هیچ توافقی میان دو طرف در مورد آزادی 7هزار زندانی طالبان صورت نگرفت و به همین دلیل طالبان هم از اجرای آتش‌بس در روز عید قربان و پس از آن سر باز زد. بر این اساس طی روزها و هفته‌های آینده باز هم شاهد درگیری میان طالبان و نیروهای دولتی خواهیم بود
آتش‌بسی که به محاق رفت!
در میانه این نبردهای سیاسیِ علنی و پنهان، دوحه میزبان مذاکرات میان هیات عالی‌رتبه سیاسی افغانستان با گروه طالبان بود. مذاکراتی که چشم امید مردم افغانستان به آن بود؛ چراکه قبل از آن شایعاتی از سوی طالبان و دولت افغانستان مبنی بر اجرای آتش‌بس کوتاه مدت از روز عید قربان در فضای مجازی و رسانه‌ها منتشر شد که متاسفانه به محاق رفت. براساس آنچه رویترز گزارش کرده، پس از دو روز مذاکره فشرده، تنها نتیجه‌ای که دیدار هیات عالی‌رتبه سیاسی افغانستان با گروه طالبان در پی داشت، امید به ادامه مذاکرات دو طرف در آینده نزدیک بود. این گفت‌وگوهای دو روزه در قطر با حضور هیئت جدیدی از سیاستمداران افغان به رهبری عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان از روز شنبه در دوحه آغاز شد و یکشنبه‌شب با برگزاری یک نشست خبری به کار خود پایان داد و تنها خروجی مهم این نشست، تاکید بر ادامه گفت‌وگوها میان دو طرف بود. در بیانیه پایانی این نشست اعلام شده که دو طرف برای ارائه کمک‌های انساندوستانه در سراسر افغانستان تلاش خواهند کرد. همچنین مرقوم شده که هیات‌های نمایندگان دولت افغانستان و طالبان توافق کرده‌اند تا اجازه به دسترسی ایمن مردم به واکسن در سراسر افغانستان داده شود و امنیت کارکنان حوزه پزشکی که تزریق واکسن انجام می‌دهند را تضمین کنند.
در پی ربوده شدن دختر سفیر افغانستان در پاکستان، دولت کابل تمام دیپلمات‌های خود را از اسلام‌آباد خارج کرد و در مقابل بعدازظهر گذشته (دوشنبه) هم منصور احمد خان، سفیر پاکستان در افغانستان با یک پرواز اختصاصی کابل را به مدت نامعلوم به مقصد اسلام آباد ترک کرد
دو طرف همچنین توافق کردند که زیرساخت‌های غیرنظامی نباید آسیب ببینند. آنها همچنین بر سر لزوم اجتناب از تلفات غیرنظامی و تضمین تحویل کمک‌های انساندوستانه به همه مناطق کشور توافق کردند اما مساله اصلی این است که هیچ توافقی میان دو طرف در مورد آزادی 7هزار زندانی طالبان صورت نگرفت و به همین دلیل طالبان هم از اجرای آتش‌بس در روز عید قربان و پس از آن سر باز زد.
بر این اساس باید گفت که طی روزها و هفته‌های آینده باز هم شاهد درگیری‌ها میان طالبان و نیروهای دولتی خواهیم بود. خروجی نشست دوحه به حدی غیرقابل باور بود که روز گذشته (دوشنبه) 15 نهاد دیپلماتیک (متعلق به استرالیا، کانادا، جمهوری چک، دانمارک، هیات اتحادیه اروپا، فنلاند، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، کره، هلند، اسپانیا، سوئد، بریتانیا و ایالات متحده و نماینده غیرنظامی ارشد ناتو) که در کابل مستقر هستند خواستار پایان فوری تهاجمات شدند. اما موضوع مهمتر این است که در پی ربوده و شکنجه شدن دختر سفیر افغانستان در پاکستان، دولت کابل به دستور اشرف غنی تمام دیپلمات‌های خود را از اسلام‌آباد خارج کرد. در مقابل بعدازظهر گذشته (دوشنبه) هم منصور احمد خان، سفیر پاکستان در افغانستان با یک پرواز اختصاصی کابل را به مدت نامعلوم به مقصد اسلام‌آباد ترک کرد.
اینکه کدام دست‌ها در پشت پرده ربایش دختر سفیر افغانستان حضور داشتند، مهم نیست؛ بلکه آنچه در این میان اهمیت ویژه‌ای دارد این است که روابط کابل و اسلام‌آباد در شرایطی به مدت نامشخص قطع شد که این کشور در حال درگیری با جریانی به اسم طالبان است که تمام‌قد از سوی پاکستان رهبری و هدایت می‌شود. این مولفه‌ها نه تنها می‌تواند آتش‌بس را به فراموشی بسپارد، بلکه حالا باید منتظر تنش‌های بیشتر در حوزه میدانی و سیاسی افغانستان باشیم و حتی ممکن است بن‌بست در مذاکرات از سوی اسلام‌آباد به طالبان دیکته شود.
دیدگاه تان را بنویسید