دولت بایدن به‌رغم میل طالبان، توافق دوحه را بازبینی می‌کند
احتمال بازگشت به دوران وحشت
فرشاد گلزاری
با استقرار دموکرات‌ها در هرم قدرت آمریکا، به صورت روزانه شاهد انتشار تحلیل‌های مختلف در حوزه مسائل ایالات متحده هستیم. این تحلیل‌ها بر اساس ادبیات و سنت سیاسی عموماً دو موضوع سیاست داخلی و سیاست خارجی ایالات متحده را مورد نظر قرار می‌دهد. در عرصه داخلی آنچه اندیشکده‌های آمریکایی مانند کارنگی یا بنگاه خبری بلومبرگ بدان اشاره کرده‌اند، حدود چهار چالش وجود دارد. نخست بحث کرونا و تاثیرات اجتماعی آن است که از سوءمدیریت دوران ترامپ رنج می‌برد و موضوع دوم آثار اقتصادی این ویروس قرن بیست و یکم است. غاطبه تحلیلگران امنیت ملی آمریکا معتقدند که پیامدهای اقتصادی کرونا نه تنها می‌تواند اقتصاد ایالات متحده را به مرز فروپاشی بکشاند، بلکه اعتقاد دارند ادامه این بحران مالی می‌تواند در کوتاه و میان مدت بر روسی سیاست خارجی بایدن هم تاثیرگذار باشد که در ادامه به اهمیت آن اشاره خواهد شد. چالش سوم دموکرات‌ها در داخل بحث بهم‌ریختگی اجتماعی - سیاسی است که ترامپ آنرا از خود به ارث گذاشت که دموکرات‌ها و نهادهای امنیتی آمریکا آنرا «تروریسم داخلی» می‌نامند. در همین رابطه جن ساکی، دبیر مطبوعاتی کاخ سفید، رشد «افراط‌گرایی و خشونت‌طلبی داخلی» را یک تهدید جدی و رو به رشد برای امنیت ملی توصیف و اعلام کرد که دولت بایدن با منابع و اراده کافی با این تهدید مقابله خواهد کرد.
ابقای خلیلزاد در سمتش به نوعی با احتمال افزایش سربازان آمریکا در افغانستان توسط دموکرات‌ها رابطه مستقیم دارد؛ چراکه تیم بایدن نگران آن است که طالبان بازنگری آمریکا در مورد توافق دوحه را برنتابد و فاز جدید درگیری‌ها را کلید بزند
چالش چهارم هم بحث شکاف‌ها سیاسی در جامعه آمریکا است که می‌تواند مانع از مدیریت نژادها، قومیت‌ها،مذاهب و جریان‌های رنگارنگِ حاضر در ایالات متحده شود. براین اساس باید که کابینه خود را از نژادهای گوناگون تشکیل داده باید بتواند این چالش را هم مدیریت کند که احتمال دارد او همانند اوباما بحث تنظیم لایحه جدید در مورد کنترلِ فروش و استفاده تسلیحات را مطرح کند. فارغ از این چالش‌های داخلی، اگر نیم نگاهی به چالش‌های سیاست خارجی بایدن بیاندازیم به خوبی درمی‌یابیم که او راه بسیار دشواری را در پیش دارد. در ابتدای این متون به تبعات اقتصادی کرونا بر عرصه سیاست خارجی اشاره‌‌ای گذرا شد ولی در تکمیل آن باید بگوییم که اگر این روند نزولی در عرصه اقتصاد آمریکا ادامه داشته باشد بدون تردید تئوری دموکرات‌ها در حوزه نظامی‌گری در منطقه و سایر جغرافیای جهان با چالش‌ها جدی روبرو می‌شود. به عنوان مثال از گوشه و کنار به صورت جسته و گریخته اعلام می‌شود که کاخ‌سفید به دنبال بازتعریف و بازبینی قرارداد امنیتی بغداد - واشنگتن است. این حرف و حدیث‌ها پس از آن بالا گرفت که روز پنجشنبه دو عامل انتحاری داعش در بغداد خودشان را منفجر کردند و حدود 32 کشته و 110 زخمی بر جای ماند. چندی بعد هم حمله راکتی به پایگاه نظامی آمریکا در فرودگاه بغداد که به «پایگاه ویکتوریا» معروف است صورت گرفت. همین دو مساله را اگر در کنار راهبردهای برون‌گرای دموکرات‌ها در عرصه سیاست خارجی قرار دهیم به خوبی می‌فهمیم که آنها به دنبال برگرداندن تعدادی از نظامیان خود به عراق هستند. حال اگر اقتصاد آمریکا که از پاندمی کرونا و سیاست‌های یکجانبه ترامپ ضربه سنگین خورده، نتواند خود را بازسازی کند بدون تردید این طرح‌ها هم با مشکلات زیادی روبرو می‌شود.
محمد نعیم، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر یک روز پیش از مراسم ادای سوگند جو بایدن به طرفیت از طالبان از او خواست به توافقنامه دوجانبه صلح احترام بگذارد و تمام نیروهای آمریکایی را تا ماه مه از افغانستان خارج کند
افغانستان و بازگشت به نقطه اول
در این میان یکی از پرونده‌هایی که همه نگران آن هستند و حتی احتمال وقوع یک به‌هم‌ریختگی جدید در آن پس از آمدن دموکرات‌ها را می‌دهند، «افغانستان و توافق با طالبان» است. در همین راستا محمد نعیم، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر یک روز پیش از مراسم ادای سوگند جو بایدن به طرفیت از طالبان از او خواست به توافقنامه دوجانبه صلح احترام بگذارد و تمام نیروهای آمریکایی را تا ماه مه از افغانستان خارج کند. اگرچه ابتدای بیانیه طالبان با لحنی آرام شروع شده بود اما تمام این بیانیه به این آرامی نوشته نشده بود. در جای از این بیانیه آمده است که «باید گام‌هایی برای پایان جنگ برداشته شود نه اینکه جنگ طولانی شود و این توافقنامه در همین راستا تدوین شد». نعیم همچنین هشدار داده است که عدم اجرای کامل توافقنامه صلح دوحه، می‌تواند روند جاری مذاکرات صلح را متاثر کند. سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در جای دیگر اعلام کرده که «امارت اسلامی» بر این باور است که پیمان دوحه، نسخه خوبی برای حل مشکلات هر دو سوی مذاکره است، بنابراین ما خود را به تعهدات پذیرفته شده در پیمان متعهد می‌دانیم و از طرف مقابل هم چنین تعهدی را خواستار هستیم. اینکه طالبان از لفظ امارت اسلامی استفاده کرده به خوبی به ما می‌گوید که آنها همچنان به دنبال کسب حداکثر منافع خود در قالب مشارکت در قدرت هستند که با نگاهی به سخنان روز گذشته جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی دولت بایدن به نظر می‌رسد این درخواست آنها تا حد زیادی با چالش‌های گوناگون روبرو خواهد شد؛ چراکه بر اساس بیانیه کاخ سفید، سالیوان در گفتگویی تلفنی با همتای افغان خود اعلام کرده که ایالات متحده توافق صلحی را که سال گذشته با طالبان حاصل شده بازنگری خواهد کرد. سالیوان همچنین به حمدلله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان گفته است که بازنگری توافق صلح حول این مساله است که که آیا طالبان به تعهداتش در قبال قطع روابط با گروه‌های تروریستی (خصوصاً القاعده)، کاهش خشونت در افغانستان و حضور در مذاکرات معنادار با دولت کابل و سایر طرف‌های دخیل پای بند است یا خیر. این سخنان بدان معنی است که ایالات متحده از فرایند صلح بر پایه تلاش مستحکم و منطقه‌ای حمایت خواهد کرد و هدف آن این است که دو طرف به توافق عادلانه و پایدار و آتش‌بس دائمی دست یابند.
این اظهارات در حال صورت می‌گیرد که هفته گذشته، تعداد نیروهای آمریکایی مستقر در افغانستان به ۲۵۰۰ تن کاهش یافت که پایین‌ترین سطح این نیروها در افغانستان از ۲۰۰۱ محسوب می‌شود! اینکه گفته آمریکایی‌ها به دنبال بازبینی در مورد توافق دوحه هستند، بدون تردید بر مسائلی مانند مدل مشارکت طالبان در قدرت هم تاثیرگذار خواهد بود؛ چراکه حملات اخیر و شدت ترورها در افغانستان، بعلاوه استناد واشنگتن به اسنادی که به قول آنها نشان از ادامه ارتباط طالبان با القاعده دارد مشارکت حداکثری طالبان در قدرت را از سوی دموکرات‌ها دستخوش تغییر خواهد کرد. از سوی دیگر وزنامه ۸صبح افغانستان دیروز (شنبه) به نقل از سی.ان.ان نوشت که دولت جدید آمریکا زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه دولت دونالد ترامپ در امور صلح افغانستان را همچنان در سمتش حفظ خواهد کرد. بدون تردید ابقای خلیلزاد در سمتش به نوعی با احتمال افزایش سربازان آمریکا در افغانستان توسط دموکرات‌ها رابطه مستقیم دارد؛ چراکه تیم امنیتی و سیاست خارجی بایدن نگران آن هستند که طالبان بازنگری آمریکا در مورد توافق دوحه را برنتابد و فاز جدید درگیری‌ها را کلید بزند.
دیدگاه تان را بنویسید