فعالیت هسته‌ای بی‌سر و صدای عربستان با حمایت چین، آمریکا و اسرائیل در حال پیشروی است
رقیب‌تراشی اتمی در حاشیه خلیج‌فارس
فرشاد گلزاری
زمانی که در مورد رقابت هسته‌ای میان کشورهای مختلف جهان سخن می‌گوییم، عمدة اذهان و افکار عمومی به سمت جنگ سرد و تقابل تمام قد شوروی و آمریکا معطوف می‌شود. آن دوران را باید بدون تردید مبدا رقابت‌های هسته‌ای دانست؛ چراکه تمام آنچه امروز به عنوان فعالیت‌های هسته‌ای و اتمی در دنیا شناخته می‌شود، در آن زمان پایه‌ریزی شد و تا به امروز هم این مدل از رقابت‌ها ادامه دارد. نکته‌ای که در مورد رقابت‌های هسته‌ای باید مورد توجه قرار بگیرد این است که اگر امروز شما پای صحبت کسانی مانند چامسکی یا گورباچف بنشینید، با صدای بلند و محکم می‌گویند که توسعه تسلیحات هسته‌ای و کشتار جمعی به نفع امنیت بین‌الملل نیست و حتی آن را نهی می‌کنند.
بارها طی ماه‌های اخیر و زمانی که توافق منع گسترش تسلیحات و استفاده از موشک‌های کوتاه‌برد میان آمریکا و روسیه منقضی شد، شاهد بودیم که گورباچف با بسیاری از خبرگزاری‌ها به خصوص اینترفکسِ روسیه مصاحبه کرد و با توپِ پُر و قیافه‌ای حق به جانب اعلام کرد که عدم امضا و تمدید توافق کنترل تسلیحات میان مسکو و واشنگتن می‌تواند به فاجعه‌ای جهانی بینجامد. در طرف مقابل هم آمریکایی‌ها توپ را به زمین کرملین انداختند و مدعی بودند که این روسیه است که توافق را تمدید نکرده است.
اینکه آیا ترامپ مقصر است یا پوتین، موضوع ما نیست، بلکه آنچه قابل تامل و البته غیرقابل هضم است، سخنان کسانی مانند گورباچف است که حالا خودشان را از معرکه هسته‌ای کنار کشیده و تنها به یک آمر و ناهی تبدیل شده‌اند. همه می‌دانند که بلوای هسته‌ای در روسیه را گورباچف هدایت می‌کرد و امروز هم کسانی دیگر در حال هدایت این پروژه هستند اما مساله این است که رقابل هسته‌ای و تسلیحاتی در دوران جنگ سرد با این همه هشدار و اخطار همچنان به قوت ادامه دارد. این دقیقاً همان دوگانه‌ای است که ما به دنبال کالبدشکافی آن هستیم.
اسرائیلی‌ها علاوه بر بحث عادی‌سازی روابط خود با کشورهای عربی منطقه؛ به دنبال آن هستند تا با «رقیب‌تراشی و دوقلوسازی هسته‌ای و تسلیحاتی» برای ایران، به زعم خود از خطر هسته‌ای ایران رهایی یابند و امنیت منطقه را تحت‌کنترل خود و متحدانشان درآورند
اگر امروز کسانی مانند گورباچف یا کیسینجر و چامسکی نسبت به این رقابت‌ها هشدار می‌دهند، صرفاً باید آن را یک اظهارنظر قلمداد کرد، نه چیز بیشتر! دلیلش هم این است که کشورهای این افراد همین حالا با وجود هشدارهایی که خودشان می‌دهند، در حال ساخت نیروگاه‌های اتمی برای کشورهای کوچکتر هستند که صرفه اقتصادی کلانی را برای آنها به همراه دارد. این دوگانگی صرفاً متوجه روسیه و آمریکا نیست، بلکه اسرائیل، فرانسه و حتی چین هم در حال اخذ مواضع نمایشی و پوسیده‌ای هستند که نشان می‌دهد آنها هم علیرغم فریادهای ضد اتمیِ خود، به دنبال کسب منافع مالی از صدور تکنولوژی هسته‌ای خود به سایر کشورهای دستِ‌پایین هستند.
به عنوان نمونه ما می‌بینیم که فرانسه به عنوان پلیس بد و ایالات متحده به عنوان طرفِ اصلیِ برجام در مقابل ایران قرار می‌گیرند و هر روز صبح در مذاکرات خود با تیم ایران به این نکته اشاره می‌کنند که فعالیت اتمی شما (تهران) غیرقانونی است اما همین چند هفته پیش بود که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در سفر خود به بغداد اعلام کرد که پاریس نیروگاه اتمی عراق را به زودی تکمیل می‌کند.
در سوی دیگر می‌بینیم که امارات متحده عربی اولین نیروگاه اتمی جهان عرب را با چراغ سبز ایالات متحده و همکاری مستقیم کره‌جنوبی می‌سازد و افتتاح می‌کند و جالب اینجاست که هیچ اعتراضی از سوی اسرائیل نسبت به این مساله صورت نمی‌گیرد. این مولفه‌ها برای آن مورد ذکر قرار گرفت که بدانیم اساساً در زمان حاضر، بحث ساخت نیروگاه‌های اتمی توسط قدرت‌های اتمیِ دنیا، مساله‌ای تبدیل شده که بخش اعظم آن به صرفه اقتصادی مربوط است و بخشی دیگر به نفوذ و محکم کردن جای پای این دولت‌ها در کشور مقصد بازمی‌گردد.
بر این اساس یکی از پرونده‌های جدیدی که در این عرصه به آرامی و بی سر و صدا در حال پیشروی است، «پروژه 80 میلیارد دلاری عربستان برای احداث نیروگاه‌های هسته‌ای» است.
واقعیت این است که پس از راه‌اندازی اولین نیروگاه هسته‌ای امارات در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ که با کمک متخصصان کره‌جنوبی به ثمر نشست و نام این کشور به عنوان اولین کشور عربی دارای نیروگاه هسته‌ای ثبت شد، حالا شتاب سعودی‌ها برای دستیابی به این فناوری بیشتر شده و خبرها حکایت از تلاش شبانه‌روزی ریاض برای دستیابی به فناوری هسته‌ای البته از نوع نظامی و غیرنظامی دارد. بر اساس اخبار منتشر شده، عربستان در آستانه تکمیل اولین رآکتور خود است که از آن به عنوان یک واحد کوچک تحقیقاتی ۳۰ کیلو واتی یاد می‌شود. این رآکتور در حالی با مشارکت یک شرکت دولتی آرژانتینی به نام «این.واپ.اس.سی» در دست تکمیل است که دولت آمریکا بر اساس گزارشی که مجلس نمایندگان این کشور منتشر کرد، درصدد تلاش برای تجهیز هرچه سریع‌تر عربستان به فناوری پیشرفته هسته‌ای است. بنابر اعلام ریاض، سعودی‌ها به دنبال ساخت ۱۶ نیروگاه اتمی تا ۲۰ سال آینده هستند و انجمن جهانی انرژی هسته‌ای، هزینه این کار را بیش از ۸۰ میلیارد دلار برآورد کرده است.
عربستان در آستانه تکمیل اولین رآکتور خود است که از آن به عنوان یک واحد کوچک تحقیقاتی ۳۰ کیلو واتی یاد می‌شود، اما سعودی‌ها به دنبال ساخت ۱۶ نیروگاه اتمی تا ۲۰ سال آینده هستند که انجمن جهانی انرژی هسته‌ای، هزینه آن را بیش از ۸۰ میلیارد دلار برآورد کرده است
موازنه هسته‌ای: ایران هدف اصلی است!
شکی وجود ندارد که یکی از دلایل اصلی ساخت نیروگاه‌های اتمی عربستان آن هم با چراغ سبز آمریکا، ساختنِ یک رقیب بزرگ برای ایران در منطقه است. برای تحلیل این موضوع لازم است به اظهارات ولیعهد سعودی در سال 2018 میلادی رجوع کنیم. محمد بن سلمان در آن سال و در جریان مصاحبه با «سی.بی.اس» مدعی شده بود که کشورش به دنبال دستیابی به بمب هسته‌ای نیست، اما اگر ایران چنین کاری کند، او نیز ابایی نخواهد داشت! همین یک جمله به خوبی نشان می‌دهد که ولیعهد سعودی برای آنکه آینده خود را تضمین کند و در سطح دنیا و داخلِ‌عربستان از خود یک چهرة توسعه‌گرا بسازد، قصد دارد تا به هر ترتیبی که شده چند نیروگاه اتمی برای کشورش افتتاح و تهدید ایران را به نوعی خنثی کند یا کاهش دهد. نکته مهمتر اما این است که برندة سیاسی و امنیتی این منازعه باز هم اسرائیل خواهد بود و آوردة اقتصادی آن به ایالات متحده آمریکا خواهد رسید. در این میان چین هم به عنوان یکی از قدرت‌های هسته‌ای به دنبال منافع خود است. طبق اسنادی که گاردین به تازگی منتشر کرده، محققان چینی ذخایر قابل استفاده اورانیوم عربستان را حدود ۹۰ هزار تُن ارزیابی کرده‌اند و همین مساله به خوبی نشان می‌دهد که چین در پشت پرده در حال هماهنگی با ریاض است و به همین دلیل برنامه هسته‌ای سعودی‌ها با وعده همکاری آژانس نظارتی سازمان ملل و مساعدت چین تقویت خواهد شد. این وضعیت به خوبی نشان می‌دهد که اسرائیلی‌ها علاوه بر بحث عادی‌سازی روابط خود با کشورهای عربی منطقه؛ به دنبال آن هستند تا با «رقیب‌تراشی و دوقلوسازی هسته‌ای و تسلیحاتی» برای ایران، به زعم خود از خطر هسته‌ای ایران رهایی یابند و امنیت منطقه را تحت‌کنترل خود و متحدانشان درآورند.
از سوی دیگر ادامه این روند می‌تواند رقابت هسته‌ای جدید در منطقه به راه بیندازد که بدون تردید آورده مالی بزرگی دارد و همچنین می‌تواند مشغولیت‌های جدید برای اعراب به بار بیاورد که بدون تردید امنیت منطقه و جهان را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.
دیدگاه تان را بنویسید