پامپئو؛ پیش‌قراول اسرائیل در منطقه

فرشاد گلزاری

دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی سه‌شنبه شب اعلام کرد که یک هیات رسمی از اسرائیل دوشنبه آینده به ابوظبی می‌رود. دفتر نتانیاهو اعلام کرد هدف این سفر که با همراهی معاونان دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا صورت می‌گیرد انجام مذاکرات با امارات است. در بیانیه دفتر نتانیاهو آمده که جارد کوشنر، مشاور ارشد و داماد ترامپ و آوی برکوویچ، فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه هیات اسرائیلی به رهبری مئیر بن شبات، مشاور امنیت داخلی این رژیم را همراهی خواهند کرد. شبکه تلویزیونی کان اسرائیل هم اعلام کرد که این هیات با هواپیمای اسرائیلی مستقیما از تل‌آویو به ابوظبی می‌رود. در این راستا رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که آمریکا اعلام کرده نخستین پرواز تجاری مستقیم میان تل‌آویو - ابوظبی ظرف هفته آتی انجام می‌شود. این فعل و انفعالات به خوبی نشان می‌دهد که ما شاهد یک «عجلة سیستماتیک» یا بهتر بگویم، «تعجیل راهبردیِ آشکار» در پرونده عادی‌سازی روابط امارات و اسرائیل هستیم. اینکه چرا در شرایط کنونی چنین بیانیه‌ای از دفتر نتانیاهو صادر شده، موضوعی است که بخشی از آن به اسرائیل و قسمتی دیگر به ایالات متحده مربوط می‌شود. در اسرائیل پس از آنکه دو هفته پیش امارات به صورت علنی از روابطش با اسرائیل پرده برداشت، دو اتفاق مهم رخ داد که به نظر بسیار مهم بود. نخست، دعوای میان نتانیاهو و بنی گانتس در درون کنست و دولت ائتلافی بود و دوم، میدان‌داری نتانیاهو در عرصه‌های سیاسی و رسانه‌ای مختلف. در موضع اول اختلاف میان نتانیاهو و رقیبش به حدی بالا گرفت که بسیاری بر این عقیده بودند که به زودی کنست منحل می‌شود که گویا این اتفاق با تاخیر انداختن زمان تعیین بودجه، فعلاً ملغی شد؛ اما مورد دوم، مساله‌ای است که بیشتر از هر چیز به مساله امارات و روابطش با تل‌آویو ربط دارد. نتانیاهو این روزها به دو موضوع فکر می‌کند که یکی گسترش روابط با امارات در فازهای مختلف است و دومی، قبض و بسط این صلح و عادی‌سازی با سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی آفریقا است. اگرچه این دو موضع برای اسرائیل بسیار مهم و حیاتی به حساب می‌آید، اما مساله اینجاست که این طرح و نقشه‌هایی که تل‌آویو و تیم نتانیاهو در سر دارند، باید یک مجری داشته باشد که در شرایط کنونی، ترامپ و تیمش عهده‌دار این موضوع هستند؛ چراکه عادی‌سازی روابط میان امارات و اسرائیل با واسطه‌گری ترامپ به امضا رسید و حالا هم او به دنبال آن است تا قبل از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 آمریکا، کشورهای بیشتری را به دامنه دوستانِ عربیِ اسرائیل اضافه کند. درست است که با امضای رسمی توافق صلح، امارات سومین کشور عربی خواهد بود که با رژیم صهیونیستی سازش می‌کند، اما مصر و اردن نیز به ترتیب در سال‌های ۱۹۷۹ و ۱۹۹۴ توافق صلح با تل‌آویو را امضا کردند و حالا نوبت سایرین است. به همین دلیل طی روزهای اخیر شاهد شروع سفرهای شش روزه مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده به اسرائیل، بحرین، امارات و سودان بودیم. او در اولین ایستگاه خود وارد تل‌آویو شد و علاوه بر نتانیاهو با گابی اشکنازی، وزیر خارجه اسرائیل و حتی رئیس موساد هم دیدار داشت. در این دیدارها علاوه بر تاخت و تاز اسرائیل و آمریکا علیه ایران و لزوم اجرایی شدن مکانیزم ماشه علیه تهران، یک مساله بسیار مهم مورد رایزنی و مذاکره قرار گرفته است. در این رابطه روزنامه یسرائیل هیوم به نقل از یک مقام بلندپایه اماراتی اعلام کرد که سفر مایک پامپئو به منطقه خاورمیانه با هدف برگزاری «کنفرانس صلح منطقه‌ای» در یکی از کشورهای عرب حوزه خلیج فارس تحت نظارت آمریکا و با مشارکت عربی و اسرائیلی صورت گرفته است. اینکه آیا تمام سفر پمپئو به این مساله اختصاص دارد یا خیر، پاسخش منفی است؛ چراکه مساله اصلی که پمپئو برای آن به منطقه آمده، توجیه و اعمال فشار بر کشورهای عربیِ خلیج فارس و آفریقا است تا در اولین فرصت و بدون فوت وقت، روابط خود را با اسرائیل از سر بگیرند. به همین دلیل پمپئو پس از اسرائیل به سرعت عازم سودان شد. اگرچه ده‌ها تن از طرفداران حزب آزادی‌بخش اسلامی سودان در مخالفت با عادی‌سازی روابط این کشور با اسرائیل و سفر مایک پامپئو به خارطوم تظاهرات کردند، اما داده‌های موجود به خوبی نشان می‌دهد سودان یکی از نقاط مورد نظر اسرائیل و آمریکا به حساب می‌آید که به زودی در معادلات منطقه نقش جدید را ایفا خواهد کرد. اگرچه سودان از سال 1993 میلادی تاکنون در فهرست تروریستی ایالات متحده قرار دارد، اما به نظر می‌رسد که واشنگتن به دنبال آن است تا با دریافت 330 میلیون غرامت از سودان و عادی‌سازی روابط با اسرائیل، خارطوم را از فهرست تروریستی خارج کند. این در حالیست که سودان اعلام کرده امکان عادی‌سازی روابط با اسرائیل را ندارد  ولی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی پیشرفت قابل توجه در روند گفت‌وگوها برای عادی‌سازی روابط میان خارطوم و تل‌آویو شده است.

درست است که با امضای رسمی توافق صلح، امارات سومین کشور عربی خواهد بود که با رژیم صهیونیستی سازش می‌کند، اما مصر و اردن نیز به ترتیب در سال‌های ۱۹۷۹ و ۱۹۹۴ توافق صلح با تل‌آویو را امضا کردند و حالا نوبت سایرین است

ایران، دستور کار پامپئو!

سومین مقصد وزیر خارجه ایالات متحده در تور شش روزه‌اش، بحرین بود. بنابر تخمین‌های زده شده، منامه دومین کشور پس از امارات خواهد بود که روابطش به اسرائیل را علنی خواهد کرد؛ کمااینکه این کشور از حدود دو سال پیش تاکنون به محل برگزاری نشست‌های اقتصادی و سیاسی با محوریت معامله قرن تبدیل شد و برای اولین بار شاهد آن بودیم که دو تن از فرستادگان تل‌آویو در جلسات مذکور شرکت داشتند. به این جهت هدف اول پامپئو از سفر به بحرین، آماده‌سازی این کشور برای پذیرش عادی‌سازی روابطش با تل‌آویو است اما دومین هدف او همانند گذشته، حمله به تهران و تهدید خواندن ایران از جغرافیای بحرین است. پامپئو در بدو ورودش به بحرین اعلام کرد که منطقه بیش از هر زمان دیگری به وحدت کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیاز دارد و خواستار اتحاد کشورهای خلیج فارس علیه ایران شد. او در دیدارش با مقامات منامه تاکید کرد که ما اکنون بیش از هر زمان دیگری برای مقابله با ایران و ایجاد صلح و شکوفایی پایدار به اتحاد خلیج فارس نیاز داریم.

برخی معتقدند که عجله اسرائیل در عادی‌سازی روابط با سایر کشورها به عدم احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات 2020 مربوط است؛ به‌گونه‌ای‌که اگر او انتخاب نشد، حداقل تیم نتانیاهو به اهدافی که در ذهنش بوده، دست پیدا کند

 کمی بعد از آن، پامپئو وارد ابوظبی شد و به این ترتیب وارد جغرافیایی شد که قرار است مقامات کشورش هفته آینده به همراه تیم اسرائیلی به بحث و تبادل نظر بپردازند. بر این اساس مشخص است که پامپئو در حال رایزنی با کشورهای مذکور برای عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل است اما مساله اصلی اینجاست که عجله آنها تا حد زیادی به انتخابات ریاست‌جمهوری  آمریکا ربط دارد. تیم ترامپ به دنبال آن است تا به هر ترتیبی که شده دولت‌های منطقه را با اسرائیل همسو کند اما برخی‌ معتقدند که این عجله به احتمال عدم پیروزی ترامپ در انتخابات 2020 مربوط است؛ به گونه‌ای که اسرائیل معتقد است اگر او انتخاب نشد، حداقل تیم نتانیاهو به اهدافی که در ذهنش بوده، دست پیدا کند تا در نهایت به افکار عمومی خود بفهماند که او بیشترین دستاورد را در تشکیل سرزمین یهود داشته است. این نشان می‌دهد که پامپئو تا دم انتخابات نقش «پیش قراول» را برای اسرائیل بازی خواهد کرد.