آپارتایدِ آمریکایی!

فرشاد گلزاری

 نژادپرستی در آمریکا نه تنها تمام نشده بلکه در قرن بیست و یکم در حال مشاهدة ابعاد جدیدی از آن هستیم. همگان فکر می‌کنند که این موضوع یک بحث قدیمی است و به طور کلی دیگر خبری از نژادپرستی یا جدایی نژادی در ایالات متحده وجود ندارد؛ اما باید توجه داشته باشید که این مقوله در آمریکا از بدو تاسیس این کشور که گفته می‌شود در سال 1776 و در پی جدایی از بریتانیا صورت گرفت، تاکنون در انواع و اقسام مختلف وجود داشته است. به عنوان مثال در بازه‌ای از زمان شاهد آن بودیم که سرخپوستانی از سیبری به شمال قاره آمریکا مهاجرت کردند و پس از مدتی همین طیف، توسط آمریکایی‌ها به فجیع‌ترین حالت کشته شدند. اسناد زیادی در مورد برتری‌خواهی‌ نژادی در آمریکا (اعم از متن و تصویر) وجود دارد که به خوبی نشان می‌دهد ایالات متحدة امروز، در مساله برده‌داری، صدر جدول را به خود اختصاص داده است و این مساله هیچگاه از تاریخ پاک نمی‌شود. اگر به متن تاریخ مراجعه کنیم به خوبی می‌بینیم که در دوران برده‌داری خرید و فروش انسان‌هایی که رنگ پوست آن سفید نبوده، یک عرف و بخشی از افتخارات و فرهنگ آمریکای نوپا را تشکیل می‌داده است. عملی که اگر همین امروز در گوشه‌ای از جهان سوم اتفاق بیافتد، واشنگتن و متحدان اروپایی آنها صد بار کشور مورد نظر را به شدیدترین نحو از طُرُق سیاسی و حتی از کانال شورای امنیت سازمان ملل مورد بازخواست قرار می‌دهند. در سده 17 و 19 میلادی این عمل توسط بریتانیا به اجرا گذاشتنه شده بود اما زمانی که اعلامیه استقلال ایالات متحده به صورت رسمی اعلام شد، شاهد بودیم که این فرهنگِ ضدِ بشری توسط این کشور ادامه داشت. در طول سال‌های گذشته فیلم‌ها، کتب و حتی مقالات و سمینارهای بسیاری در ردِ این اقدام ساخته و منتشر شده است و حتی بسیاری از خوانندگان و موزیسین‌های آمریکا (خصوصاً سیاهپوستان) در این مورد بارها و بارها قطعات کوبنده و اعتراضی خود را به سمع و نظر عموم رسانده‌اند؛ اما باز هم بذر کینه علیه غیر سفیدپوست‌ها خشکانده نشد. به یاد داریم که در دهه 60 میلادی شاهد اوجِ مبارزات مدنی در آمریکا علیه تبعیض‌نژادی و خشونت علیه سیاه‌پوستان بودیم؛ به گونه‌ای که «مالکوم ایکس» و پس از آن «مارتین لوتر کینگ» به عنوان پرچمداران جنبش‌های مدنی آمریکا توانستند جماعت زیادی را گرد هم جمع کنند و عاقبت هر دو آنها به ترتیب در سال 1965 و 1968 توسط تندروهای سفیدپوست، ترور شدند.

ترامپ متصل به جریان افراطیِ «کوکلاس کلان‌ها» در آمریکاست که روزی سیاهپوستان را به درخت می‌بستند و به آتش می‌کشیدند و حتی اسناد آن از سوی فعالان ضد تبعیض‌نژادی به کمیته اطلاعاتی سنا ارائه شد که البته هم‌حزبی‌های او هیچ اقدامی علیه او صورت ندادند

اوباما و ترامپ:

دوگانه فرصت و تهدید

 فارغ از بالا و پایین رفت در منحنی نژادپرستیِ آمریکا باید متوجه بود که انتخاب باراک اوباما به عنوان اولین رئیس‌جمهوری سیاه‌پوست ایالات متحده باعث شد تا همه به این فکر بیافتند که دیگر دوره برده‌داری و تَحَکُم بر سیاه‌پوستان به پایان رسیده است. در سال 2009 و زمانی که اوبامای دموکرات وارد کاخ‌سفید شد بسیاری از تحلیلگران فوراً دست به قلم شدند و با کنار هم قرار دادن کلمات قصار به این نتیجه رسیدند که انتخاب اوباما به معنای خط بطلان بر تاریخ نژاد‌پرستی در آمریکا خواهد بود؛ اما کمی طول نکشید که اوضاع دقیقاً 180 درجه برعکسِ تحلیل آن حضرات شد؛ چراکه تیراندازی‌های متعدد علیه دانش‌آموزان سیاه‌پوست و حتی درگیری‌ها و تسویه‌حساب‌های خیابانی، رخ عیان کرد و کمی بعد آمار فروش سلاح افزایش یافت. این روند به حدی برای اوباما گران تمام شد که سیاهپوستانی که به او رای داده بودند و او را از خودشان می‌دانستند، دست به انتقادهای تند علیه وی‌ زدند. روند مذکور تا جایی ادامه پیدا کرد که اوباما علناً چندین بار خواهان ممنوعیت فروش سلاح در آمریکا شد اما خودش هم به خوبی می‌دانست که سلاح جزئی از قانون اساسی آمریکا (متمم دوم) به حساب می‌آید و نمی‌تواند در این خصوص موفق عمل کند. در نهایت اوباما در مقابل لابی اسلحه در آمریکا زانو زد و تنها توانست خرید و فروش برخی از مسلسل‌های دستی تمام اتوماتیک را ممنوع کند!

در زمان ترامپ هم این روند وجود داشته و دارد. حتی به صورت کاملاً مشخص شاهد آن هستیم که لابی اسلحه در کنگره آمریکا به دلیل گره‌های تجاری و اقتصادی‌اش با اندیشه ترامپ بیش از حد فعال شده است. در گزارشی که از سوی روزنامه یو اس ای تودی و دانشگاه نورث ایسترن در ایالت ماساچوست آمریکا منتشر شده آمده است که میزان کشتار بر اثر تیراندازی در سال 2019 با کل تاریخ امریکا برابری می‌کند. به عنوان مثال در سال 2017 در شهر لاس وگاس تیراندازی جمعی باعث شد تا 224 نفر کشته شوند که در تاریخ مدرن آمریکا رکورد زد. این میزان اما در جایی دیگر قابل‌تامل است و آن هم هدف گرفتن غیر سفیدپوست‌ها است. همین دو روز پیش در ویرجینیا یک نوجوان سیاهپوست توسط یک پدر و پسر سفید پوست به ضرب حدود 8 گلوله کشته شد و جالب آنجاست که فیلم کشتن او چند دقیقه بعد در فضای مجازی قرار گرفت که موج جدید اعتراض‌ها علیه دادستان و فرماندار ویرجینیا را به راه انداخت و البته ترامپ هم از سیل دشنام‌های مردم در ‌امان نماند. چندی قبل هم روزنامه دیلی میل در گزارش تحقیق اعلام کرد که در پی شیوع کرونا در آمریکا، حضور بی‌خانمان‌ها در سانفرانسیسکو 300 درصد افزایش پیدا کرده که بخش عظیمی از آنها سیاه‌پوست هستند. در ادامه این گزارش آمده بود که دولت ترامپ هیچگونه کمکی به این اشخاص نمی‌کند و بسیاری از آنها در مهدِ تکنولوژی در حال جان دادن در کنار خیابان‌ها هستند.

اوباما علناً چندین بار خواهان ممنوعیت فروش سلاح در آمریکا شد اما خودش هم به خوبی می‌دانست که سلاح جزئی از قانون اساسی آمریکا (متمم دوم) به حساب می‌آید و نمی‌تواند در این خصوص موفق عمل کند و در نهایت مقابل لابی اسلحه در آمریکا زانو زد!

اینکه چرا اوباما نتوانست نژادپرستی را کنترل کند سوالی است که طرح آن فایدة خاصی ندارد و پیش‌تر به آن اشاره کردم اما سوال اصلی این است که چرا ترامپ و تیم او تا به این حد ضد جریان سیاه‌پوست‌ها در آمریکا و سایر اقلیت‌ها و همچنین رنگین پوست‌ها کار می‌کنند؟ اگر به تظاهرات در ایالت ویرجینای آمریکا که توسط «جریان ناسیونالیسم سفید» در سال 1396 سازمان‌دهی شده بود نگاه کنیم به خوبی می‌فهمیم که برای ترامپ این موضوع نه تنها ناخوشایند تلقی نمی‌شود، بلکه باعث تقویت جبهه او یعنی ناسیونالیست‌های رادیکال می‌شود. در آن تظاهرات که در واکنش  به برداشته شدن مجسمه ژنرال «ئی.لی» در ایالت ویرجینیا برگزار شد شاهد کشته و زخمی شدن دستکم 50 نفر بودیم که دلیل آن هم ورود یک خودرو با سرعت بسیار بالا به صفوف تظاهرکنندگان بود ولی باز هم ترامپ فقط اظهار تاسف کرد! این فقط بخش کوچکی از بی‌تفاوتی و سیاست‌های تند ترامپ بود؛ او در دی ماه سال 1396 اینبار مردم آفریقا را به باد تمسخر و انتقاد گرفت. اساساً او متصل به جریان افراطیِ «کوکلاس کلان‌ها» در آمریکا است که روزی سیاهپوستان را به درخت می‌بستند و به آتش می‌کشیدند و حتی اسناد آن از سوی فعالان ضد تبعیض نژادی به کمیته اطلاعاتی سنا ارائه شد که البته هم‌حزبی‌های او هیچ اقدامی علیه او صورت ندادند. در وضعیت کنونی هم که آمار فروش سلاح در آمریکا پس از شیوع کرونا سر به فلک کشده است، شاهد آن هستیم که باز هم سیاه‌پوستان مورد تعرض مسلحانه و حتی تمسخر‌های گاه و بی‌گاه قرار می‌گیرند. این همان آپارتاید به سبک آمریکایی است که طی هفته‌های آینده و با واریز اولین حقوق دولت به حساب شهروندان آمریکا ابعاد جدیدی به خود می‌گیرد.