نگاهی به برگزاری پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین
تهران به دنبال وجه‌الضمان!
فرشاد گلزاری
پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان وزیر و مدیران سیاسی وزارت امور خارجه ایران و گروه 1+4، روز گذشته (چهارشنبه 7 اسفندماه) به ریاست مشترک «عباس عراقچی»، معاون وزیر امور خارجه کشورمان و «هلگا اشمید»، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در وین آغاز به کار کرد. اعضای این نشست حدود ساعت 10 و نیم صبح به وقت اروپای مرکزی در هتل کوبورگ وین با حضور نمایندگان 6 کشور ایران، آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین به عنوان اعضای باقی‌مانده در برجام و نماینده اتحادیه اروپا کار خود را آغاز کردند. هلگا اشمید، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دو روز قبل (سه‌شنبه 6 اسفندماه) در توئیتی اعلام کرد که برای تدارک «نخستین نشست کمیسیون مشترک برجام در سال 2020» در وین به‌سرمی‌برد. او هدف از برگزاری این نشست را ادامه نظارت بر اجرای این توافق توصیف کرده بود. وی تصریح کرد که همه به طور جمعی وظیفه داریم توافق هسته‌ای ایران را حفظ کنیم. اشمید در پیام دیگری نوشت: «هم اکنون رایزنی‌ها در کمیسیون مشترک برجام جریان دارد و گفتگوهای حیاتی با اعضای کمیسیون درخصوص حفظ برجام در جریان است.»
هلگا اشمید هدف از برگزاری پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام را ادامه نظارت بر اجرای برجام توصیف کرد، اما معتقد است که همه طرف‌ها به طور جمعی وظیفه دارند توافق هسته‌ای ایران را حفظ کنند؛ موضوعی که پس از خروج آمریکا تا حدودی غیرقابل باور است
در نشست کمیسیون مشترک برجام در وین، علاوه بر سیدعباس عراقچی و هلگا اشمید؛ «سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر امور خارجه روسیه به عنوان مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای این کشور نیز حضور داشت. از انگلیس هم «ریچارد مور»، مدیرکل سیاسی وزارت امور خارجه این کشور در نشست شرکت کرد. او معتقد است که سیاست فشار حداکثری آمریکا نتیجه نداده و باعث تضعیف اقتصاد و سوق دادن ایران به سمت اقتصاد مقاومتی می‌شود. به گفته این دیپلمات ارشد انگلیسی، سیاست آمریکا علیه ایران منطقی نیست، اما اینکه ایران هم خود را به مرزهای برجام نزدیک کند نتیجه موثری نخواهد داشت. مور اخیراً در گفت‌وگو با تلگراف اعلام کرده بود که معتقد است باید از طریق دیپلماسی، برجام را در وضعیتی که در آن قرار دارد حفظ کرد.
این در حالیست که ایران به دنبال خروج یکجانبه و برخلاف مقررات بین‌المللی آمریکا از برجام؛ تلاش کرد توافق هسته‌ای را به شرط عمل کردن دیگر طرف‌های این توافق به تعهداتشان، حفظ کند، اما با گذشت نزدیک به دو سال و ناتوانی طرف‌های اروپایی به تعهدات برجامی، با هدف حفظ بهره‌مندی اقتصادی ایران، گام‌های کاهش تعهدات خود را در بازه زمانی ۶۰ روزه آغاز کرد. بر این اساس، تهران ۱۵ دی‌ماه، با صدور بیانیه‌ای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات برجامی خود را اعلام کرد که طبق آن، تهران دیگر هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) نخواهد داشت و از این پس، برنامه هسته‌ای ایران فقط بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز طبق روال ادامه می‌یابد. تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) در واکنش به آخرین گام ایران و با نادیده گرفتن تعلل خود در اجرای کامل تعهداتشان در برجام، تلاش کردند تا با استفاده از سازوکار حل اختلاف (مکانیزم ماشه)، ایران را به اجرای کامل تعهداتش بازگردانند. آنها ۲۴ دی‌ماه سال جاری با صدور بیانیه‌ای تمایل خود را برای فعال کردن این سازوکار اعلام کردند. با این حال سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان تصریح کرد که اقدام سه کشور اروپایی یک اقدام کاملا انفعالی و از موضع ضعف است! وی توضیح داد که طرف‌های اروپایی، در مدت یک‌سال گذشته به رغم تعهداتی که هم در برجام داشتند و هم صریحا و به‌طور رسمی پس از خروج امریکا از برجام در جلسات کمیسیون مشترک برعهده گرفتند، نتوانستند اقدامی ملموس و جدی برای ایفای تعهدات خود صورت دهند و به همین سبب، کشورمان از مقررات پیش‌بینی شده در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام استفاده و اجرای بخشی از تعهدات هسته‌ای خود را طی پنج گام با فواصل زمانی قابل ملاحظه متوقف کرده است.
پرهیز از تحریک ایران!
در این میان و در اثنای برگزاری پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام، یکی از فضاهایی که توسط تمام خبرنگاران دنیا لحظه به لحظه رصد و پالایش می‌شود، توئیتر است. گویی تمام سیاستمداران و مهره‌هایی که در این نشست و ادوار گذشته آن حضور داشتند به دنبال آن هستند تا برای منافع ملی کشورشان (آن هم در شرایط فعلی که آمریکا همه چیز را به حال خود رها کرده و از برجام خارج شده است) به هر ترتیبی که هست کنشگری کنند. در این میان «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در توئیتر خود در مورد نشست روز گذشته نوشت: «نشست کمیسیون مشترک برجام در فضای بده-بستان متقابل اتفاق افتاد. اعضای کمیسیون مشترک در این نشست تعهد خود در قبال برجام را به عنوان رکنی در نظام منع گسترش هسته‌ای متذکر شدند و کارشناسان بیش‌تر در مورد موضوعات هسته‌ای توضیح دادند.»
بر اساس داده‌های موجود در پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام، ایده‌های جدی و متمرکزتری به ویژه از سوی کشورهای اروپایی برای تقویت ساز و کار اینستکس مطرح شد و به نظر می‌رسد این سازوکار تقریباً به مرحله عملیاتی رسیده است
این سخنان اولیانوف به خوبی نشان می‌دهد که طرفین همچنان در مورد تعهدات ایران نگران و به دنبال آن هستند تا بتوانند مجدداً تهران را در این محور با خود همراه کنند. در این میان سرگئی لاوروف، رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه روز سه‌شنبه در نشست در کنفرانس خلع سلاح در ژنو ابراز امیدواری کرد که نشست آتی برجام (پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک) باعث توقف روند تشدید تنش‌ها پیرامون این توافق بین‌المللی شود؛ چراکه به گفته او هنوز دیر نشده است. در این میان سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امو خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای روسیه نیز اعلام کرده که ایران و روسیه (بهار) درباره همکاری‌های هسته‌ای خود رایزنی می‌کنند. وی با بیان اینکه ما (روسیه و ایران) درباره ابعاد مختلف همکاری‌های هسته‌ای دو کشور رایزنی می‌کنیم، ادامه داد: زمان رایزنی آینده دو کشور در این عرصه، بطور مستقیم بین شرکت دولتی روس اتم و سازمان انرژی اتمی ایران مورد توافق قرار می‌گیرد. درست است که مسکو تا حد زیادی در این پرونده به سمیت ایران متمایل بوده و میوه خود را از این توافق چیده، اما واقعیت این است که تمام طرف‌ها همانند گذشته فقط به دنبال آن هستند تا ایران به تعهدات سابق خود پایبند باشد. اما مشکل اینجاست که اروپایی‌ها همچنان زیر بلیت ایالات متحده تصمیم می‌گیرند و با همان مهندسی آ نرا رسانه‌ای می‌کنند. ایران بارها تاکید کرده که در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع شدن از منافع برجام، آماده بازگشت به تعهدات برجامی خود است. بر اساس این نقشه راه، سید عباس عراقچی روز گذشته (چهارشنبه) پس از برگزاری پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور در جمع خبرنگاران اعلام کرد که درباره اینکه چطور می‌توان منافع ایران را از باقی مانده برجام تامین کرد، صحبت شده است. او اعلام کرد: همگان در این جلسه تاکید کردند که جنبه‌های مختلف اقتصادی ایران باید حفظ شود و همه اعضا در این جلسه بر اهمیت برجام تاکید کردند و اینکه برجام توافق مهم بین‌المللی است و باید حفظ شود. بر اساس داده‌های موجود در این جلسه ایده‌های جدی و متمرکزتری به ویژه از سوی کشورهای اروپایی برای تقویت سازوکار اینستکس مطرح شد و به نظر می‌رسد این سازوکار تقریباً به مرحله عملیاتی رسیده است و درباره اینکه چطور می‌شود آن را تقویت کرد، بحث شده است. بنابراین آنچه در این نشست بیش از هر چیز دیگر خودنمایی کرده محورهای اقتصادی بوده که ایران مجدداً این محورها را مورد تاکید قرار داده و حتی آنها را وجه‌الضمان اعلام کرده است.
دیدگاه تان را بنویسید