چین و معضل مواجهه با خیزش گسترده هنگ‌کنگ

سیدمحمد میرزامحمدزاده

همچنان که هنگ‌کنگ گیج ضربه التهابات ظاهرا بی‌پایان اعتراضات مردمی است، گزینه‌های پیش‌روی شی‌ جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، برای حل این منازعه، چندان چشمگیر نیستند.

رویکرد نرم در مقابل معترضان و توجه به مواضع دموکرات‌گونه می‌تواند به منتقدان در سرزمین اصلی (چین) این مطلب را القا کند که خیزش گسترده می‌تواند منجر به تغییرات سیاسی شود،‌ مسئله‌ای که ممکن است قدرت حزب کمونیست را زیر سوال ببرد. در همین حال اعزام سربازان چینی به‌منظور بازگرداندن نظم به هنگ‌کنگ می‌تواند تبعات بین‌المللی را به‌دنبال داشته باشد که شاید ضربه جبران‌ناپذیری را به اقتصاد هنگ‌کنگ وارد آورد، ضمن آنکه تضمینی برای پیروزی چنین رویکردی وجود ندارد.

خبرگزاری بلومبرگ با اشاره به تداوم تنش‌های هنگ‌کنگ به بررسی رویکردهایی پرداخته که چین می‌تواند نسبت به این موضوع داشته باشد. این خبرگزاری با این مقدمه می‌نویسد: با توجه به چنین دو راهی نمی‌توان هیچ پایانی را برای اعتراضات هنگ‌کنگ که در ماه ژوئن (خرداد ماه) در اعتراض به لایحه استرداد مجرمان به چین آغاز شد، متصور بود. روز دوشنبه، پلیس دوباره نسبت به شلیک گاز اشک‌آور برای پراکنده کردن مردم پس از اعتصابات عمومی اقدام کرد، اعتصاباتی که فعالیت‌های روزمره را مختل کرده بود و منجر به تعلیق بیش از 100 پرواز شد و یکی از پرهزینه‌ترین روزها را در طول نه هفته اعتراضات رقم زد.

ایوان کوی، تحلیلگر سیاسی در دانشگاه چینی هنگ‌کنگ با اشاره به اینکه دولت شی جین‌پینگ احتمالا با درخواست از گروهی از شهروندان ساکن هنگ‌کنگ برای ارائه پیشنهاد، به دنبال خرید زمان است،‌ گفت: مشخص نیست که آیا آن‌ها برای اتخاذ رویکرد خود تصمیمی گرفته‌اند یا خیر. یکی از مسائلی که مقامات پکن به شدت خواهان آن هستند، بازگرداندن نظم اجتماعی است؛ پس از آن ممکن است که این مقامات برخی تعدیل سیاست‌ها را مورد بررسی قرار دهند.

عدم تصمیم در مورد مسیر مشخص از سوی چین منجر به آن شده که پکن به‌طور محکم از کری لم، رئیس اجرایی هنگ‌کنگ حمایت کند؛ کسی که در جریان کنفرانس خبری روز دوشنبه همچنان از کناره‌گیری از سمتش امتناع کرد و تظاهرکنندگان را متهم به تلاش برای تخریب هنگ‌کنگ کرد. او به پلیس دستور داد تا زمانی که دولت وی به دنبال پیروزی بر افکار عمومی است، به‌صورت روزانه نسبت به برگزاری کنفرانس خبری اقدام کنند؛ هرچند که تاکنون رسانه‌ها همسوی با افکار عمومی بوده‌اند و مواضع دولت تضعیف شده است.

مقامات هنگ‌کنگ و دفتر امور ماکائو در چین روز سه‌شنبه در مقابل رسانه‌ها قرار گرفتند تا موضوع جدیدی را مطرح کنند. اگرچه چنین اتفاقی رخ نداد و روزنامه دولتی صبح جنوب چین به نقل از مقامات حرف‌های تکراری را در رابطه با این موضوع بیان کرد و جزئیات بیشتری ارائه نکرد. در یکی از ستون‌های این روزنامه روز دوشنبه دوباره بر حمایت تام پکن از کری لام تأکید شد و نسبت به خطرناک‌ترین مرحله شرایط موجود هشدار داد.

اعتصابات روز دوشنبه افزایش هزینه‌های شهری که قدرت اقتصادی‌اش را در ارتباط با سرزمین اصلی تقلیل یافته می‌داند، پر رنگ‌تر کرد، این در حالی است که رشد اقتصادی چین در چند دهه مثبت بوده است. تنها در یکی از شاخص‌های کلیدی موسوم به HIS Markit PMI هنگ‌کنگ به کمترین قیمت خود از ماه مارس 2009 (اسفند - فروردین) رسید. در آن زمان پس از بحران اقتصاد جهانی همچنان‌ موج‌های بحران به اقتصاد هنگ‌کنگ لطمه می‌زد.

یکی از مسائلی که مقامات پکن به شدت خواهان آن هستند، بازگرداندن نظم اجتماعی است؛ پس از آن ممکن است که این مقامات برخی تعدیل سیاست‌ها را مورد بررسی قرار دهند

به گفته وانگ هوییائو، یکی از مشاوران کابینه چین مستقر در پکن و موسس مرکز چین و جهانی‌سازی، چین امیدوار است با برجسته‌تر کردن خسارت‌های اقتصادی در کنار اعمال اتهامات علیه معترضان خشن، اوضاع را به نفع خود تغییر دهد.

اما این رویکرد هنوز نتوانسته معترضان تحریک شده به واسطه دانشجویانی که آینده اقتصادی برای این شهر متصور نیستند را متوقف کند.

گزینه‌ نظامی

استیو تسانگ، مدیر انستیتو چین در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی گفت: از منظر بیشتر تظاهرکنندگان، این آخرین فرصت آن‌ها برای جنگیدن است. این آخرین سنگر است و چنین تفکری به بیشتر مردم هنگ‌کنگ انگیزه ادامه راه می‌دهد.

در حالی که معترضان احتمالا به حضور در خیابان‌ها و تقابل با پلیس به‌وسیله سنگ و دیگر تسلیحات ادامه می‌دهند، تسانگ می‌گوید چین تنها در صورتی نسبت به اعزام نیرو و پلیس ضدشورش اقدام می‌کند که تظاهرکنندگان نسبت به حمله یا تجاوز به دفتر ارتباطی پکن در هنگ‌کنگ اقدام کنند. در هفته‌های اخیر رسانه‌های دولتی چین شدیداً‌ از پلیس هنگ‌کنگ برای بازگرداندن نظم به این شهر حمایت کرده‌اند.

هرگونه اعزام نیروهای ارتش آزادی خلق و یا پلیس مسلح خلق برای مواجهه با التهابات خانگی هنگ‌کنگ، به معنای تخریب وجهه هنگ‌کنگ در پیش چشم جهانیان است. این موضوع مشمول شرکت‌های خارجی و نیز کشورهای غربی همچون ایالات‌متحده نیز می‌شود که در این صورت آن‌ها می‌توانند با ابطال وضعیت ویژه تجاری هنگ‌کنگ که آن را از جنگ تجاری بین آمریکا و چین مصون نگاه داشته است، به مشکلات اقتصادی این منطقه دامن بزنند.

مصلحت‌اندیشی

با این حال زمانی که صحبت از حاکمیت چین به میان می‌آید، نمی‌توان از هیچ‌ گزینه‌ای چشم‌پوشی کرد. چین بارها و بارها آمریکا را عامل ایجاد ناآرامی دانسته است، مسئله‌ای که از دید کارشناسان زمینه‌سازی برای مداخله پکن به‌شمار می‌رود.

هرگونه اعزام نیروهای ارتش آزادی خلق و یا پلیس مسلح خلق برای مواجهه با التهابات خانگی هنگ‌کنگ، به معنای تخریب وجهه هنگ‌کنگ در پیش چشم جهانیان است

بونی گلیزر، مشاور ارشد آسیا در مرکز مطالعات استراتژیک بین‌الملل در این رابطه گفت: صبر پکن شاید لبریز شده باشد، شاید چین بر کری لم فشار آورده باشد که تعداد بسیاری از معترضان را دستگیر کند. آن‌ها بدون تردید در مورد ارسال سربازان ارتش آزادی خلق برای بازگرداندن نظم صحبت کرده‌اند.

با این حال اعزام نیرو به‌ منطقه به هر ترتیب می‌تواند به راحتی نتیجه معکوس به همراه داشته باشد.

تیم سامرز، مشاور ارشد همکار چتم هاوس لندن در هنگ‌کنگ گفت: با توجه به حرکت چراغ خاموش پکن، احتمالاً  آن‌ها با مصلحت‌اندیشی گام بر می‌دارند. حرکت چراغ خاموش نسبی چین نه تنها به دلیل نظارت بین‌المللی بلکه به دلیل محاسبه هزینه‌های سختی است که ممکن است شرایط را از حالت کنونی بدتر کند.