چه بر سر خاشـقی آمده است؟

حمیدرضا پیشبهار

روز سه‌شنبه بود که روزنامه‌نگار کارکشته عربستانی برای حل یک مساله حقوقی به کنسول‌گری عربستان در استانبول مراجعه کرد و پس از آن ناپدید شد. جمال خاشقی، یکی از منتقدان صریح حکومت سعودی برای دریافت مدارکی که برای ازدواج وی ضروری بود، به کنسول‌گری عربستان در استامبول رفته بود اما به گفته نامزد وی و بسیاری از دوستان او، هرگز از کنسول‌گری خارج نشد.

این در حالی است مقامات عربستانی معتقدند که خاشقی عصر سه‌شنبه از کنسول‌گری خارج شده است. در مقابل مقامات ترکیه اعلام کرده‌اند که وی هیچ‌گاه از کنسول‌گری خارج نشده است. در نهایت نامزد جمال و دوستان وی در چند روز گذشته هیچ خبری از وی ندارند و خاشقی برای آنها همچنان ناپدید است.  نامزد خاشقی، حدیث که نام کامل خود را بنا به ملاحضات امنیتی افشا نکرده است، تا نیمه شب سه‌شنبه در جلوی کنسول‌گری عربستان منتظر خاشقی ماند و فردای آن شب، یعنی صبح چهارشنبه نیز به کنسول‌گری بازگشت اما اثری از وی پیدا نکرده است.

حدیث اعلام کرده است که از ظهر سه‌شنبه و پس از آنکه خاشقی به کنسول‌گری وارد شده است، هیچ خبری از وی دریافت نکرده است. او معتقد است که نامزدش توسط دولت عربستان بازداشت شده است. در مقابل دولت عربستان اعلام کرده است که گزارش‌هایی که مبنی بر «ناپدید شدن خاشقی در کنسول‌گری عربستان» است، به کلی دروغ و اشتباه است.

یکی از مقامات سعودی که بنا به ملاحضات دیپلماتیک هویت خود را فاش نکرده است در این مورد گفت: «آقای خاشقی برای درخواست کاغذبازی اداری مربوط به ازدواج خود به کنسول‌گری آمد و بلافاصله آنجا را ترک کرد». وی در نهایت گفت: «آقای خاشقی نه در کنسول‌گری است و نه توسط عربستان سعودی بازداشت شده است»

مفقود شدن خاشقی در استانبول مقامات ترک را با چالش دیپلماتیک حساسی روبه‌ور کرده است. رابطه بین دو کشور عربستان و ترکیه در یک سال اخیر چندان با ثبات نبوده است زیرا رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، در دعوای بین کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس، طرف قطر را گرفته است.

مشاور امنیت ملی و سخنگوی اردوغان، ابراهیم کالین روز چهارشنبه در کنفرانسی خبری اعلام کرد که مقامات ترک در حال کار بر روی این پرونده امنیتی هستند. وی در این باره گفت: «واحدهای مربوطه ما در حال پیگیری این موضوع هستند؛ بنا بر اطلاعاتی که به دست ما رسیده است، این فرد که شهروندی عربستانی است، کماکان هنوز در کنسول‌گری عربستان به سر می‌برد» از طرف دیگر وزارت امور خارجه آمریکا نیز اعلام کرده است که از نزدیک در حال پیگیری این پرونده و به دنبال اطلاعات مربوطه است.

بسیاری از خبرنگاران ترکیه‌ای و بین‌المللی روز چهارشنبه بیرون در ورودی کنسول‌گری عربستان در استامبول جمع شدند. این ساختمان که در منطقه تجاری استامبول قرار دارد توسط پلیس محافظت می‌شود. این نیروهای برای حفظ امنیت کنسول‌گری خیابان منتهی به آن را مسدود کرده‌اند.

نامزد خاشقی همچنان دو تلفن همراهی که جمال به وی سپرده است را در دست گرفته تا در صورت نیاز به آن پاسخ گوید. وی در مورد آخرین دیدار خود با خاشقی می‌گوید: «او به من چیزی نگفت اما نگران بود؛ مامور کنسول‌گری بسیار مودب بود اما جمال پس از اینکه فهمید برای دریافت مدارک باید به کنسول‌گری رود بسیار ناراحت و مضطرب شد»

خاشقی روز قبل از ناپدید شدن به یکی از دوستان خود گفته بود از این می‌ترسد که در صورت ورود به کنسول‌گری ممکن است وی را بازداشت کرده و به عربستان بازگردانند. اعضای انجمن رسانه‌ای عرب-ترک، که خاشقی یکی از اعضای آن بود، اعلام کردند که اطمینان دارند وی هنوز در ساختمان کنسول‌گری به سر می‌برد.

از طرف دیگر یکی از ماموران پلیس ترکیه که وظیفه حفظ امنیت کنسول‌گری را بر عهده دارد، اعلام کرده است که آنها چندین بار دوربین‌های امنیتی را چک کرده‌اند و اثری از خروج خاشقی ندیده‌اند. اما از آن زمان ماشین‌های دیپلمات‌های مختلف از کنسول‌گری خارج شده‌اند. همکاران خاشقی از این می‌ترسند که وی به نحوی به عربستان سعودی بازگردانده شود. او در یک سال در تبعیدی خودخواسته به سر می‌برد.

رهبر غیررسمی این روزهای عربستان، ولیعهد محمد بن سلمان در ماه‌های گذشته به طور کامل کنترل دولت را در دست گرفته است و در این دوره مقامات مذهبی، فعالان مدنی و تجار بسیاری را بازداشت کرده است. در بعضی از مواقع افراد خارج از خاک عربستان دستگیر می‌شدند و با زور به کشور بازگردانده می‌شدند.

خاشقی یکی از روزنامه‌نگاران برجسته عربستانی است که در گذشته به بسیاری از مقامات عربستانی مشاوره می‌داد و با طبقه نخبه عربستانی در ارتباط بود تا اینکه سال گذشته با دولت به مشکل و اختلاف خورد. او پس از آن تبدیل به یکی از منتقدان تند دولت عربستان شد و در واشنگتن سکنی گزیده بود.  وی در یک سال گذشته و پس از سفر به خارج از عربستان از همسر پیشین خود طلاق گرفته بود. بنابراین برای امضا و دریافت مدارک طلاق غیابی خود باید به کنسول‌گری عربستان در ترکیه می‌رفت تا بتواند با نامزد جدید خود ازدواج کند.