شب‌های لرزان بن‌سلمان

سیدمحمد میرزامحمدزاده

ترفیع محمد‌بن‌سلمان به‌عنوان ولیعهد خاندان سعودی در سال 2017 فضا را برای اجرای سیاست‌های خصمانه وی علیه رقبای منطقه‌ای فراهم کرد.

اما به عقیده بروس ریدل، مدیر پروژه اطلاعاتی موسسه بروکینگز، تغییر در روند جانشین سلطنتی و تصمیمات ولیعهد 32 ساله در خانه و همچنین خارج از کشور، ثبات بلند‌مدت پادشاهی سعودی را زیر سوال برده و نگرانی وی را از امنیت جانی خود بر‌انگیخته است. شاهزاده محمد احتمالا از دشمنی‌های رو به افزایش در خانه آگاه است.

ریدل در یادداشتی برای پایگاه اطلاع‌رسانی آمریکایی المانیتور نوشت: ولیعهد عربستان به دلیل ترس از جان خود،‌ شب‌‌های زیادی را در قایق تفریحی‌اش که در ساحل جده لنگر انداخته می‌گذراند.

شاهزاده بن‌سلمان، پیش‌تر نیم میلیارد دلار برای خرید قایق 134 متری خود با نام سیرین هزینه کرده بود. بن‌سلمان این قایق را اواخر سال 2016 در آب‌های جنوب فرانسه مشاهده کرد و شیفته آن شد. وی قایق را از یک میلیاردر روسی خرید که همان روز امضای قرارداد قایق را تحویل داد. قایقی که دارای دو هلی‌پد، یک دیوار صخره نوردی، یک سالن اسپای کاملا مجهز و سه استخر شنا است.

البته پول این قایق را شاهزاده محمد با ریاضت‌های مالی که برای مردم اعمال کرده بود، به دست آورد، این ریاضت‌ها شامل کاهش شدید مخارج و توقف قراردادهای دولتی می‌شد. مخارجی که به طور معمول برای ساکت کردن مخالفان استفاده می‌شد.

در یادداشت ریدل در مورد قایق تفریحی آمده است: این قایق در واقع یک کاخ شناور بزرگ‌تر از زمین فوتبال با کلی امکانات است.

دیدگاهی احمقانه و خطرناک

اولین تصمیم سیاست خارجی بن‌سلمان که نارضایتی‌ها را علیه وی بر‌انگیخت، امضای مجوز جنگ چهار ساله علیه یمن بود و دومی، محاصره قطر.

آنطور که ریدل می‌گوید، جنگ فاجعه‌بار و خونین شاهزاده محمد در یمن که منجر به قحطی و بیماری برای بسیاری از مردم یمن شد، انتقادات را در داخل خاک عربستان سعودی برای چندین ماه زنده نگه داشت.

ویدئویی از شاهزاده احمد‌ بن عبدالعزیز، بردار ناتنی پادشاه سلمان، پدر شاهزاده بن‌سلمان، که به صراحت و به طور عمومی در حال مذمت سیاست‌های شاهزاده محمد به دلیل جنگ است، در ماه گذاشته در عربستان سعودی دست به دست شده  است.

بر اساس گزارش‌ها خشم عربستان سعودی از قطر تعجب بسیاری از مقامات آمریکایی را بر‌انگیخت. هرچند که دونالد ترامپ قطری‌ها را سرزنش کرد، اما این موضوع آمریکایی‌ها را آزرده کرد. محاصره قطر در داخل عربستان سعودی هم خوشایند نبود. یکی از روحانیون معترض نیز در همین رابطه دست‌گیر و به دلیل انتقاد محکوم به اعدام شد. همچنین این محاصره شورای همکاری خلیج فارس را نیز متزلزل کرد.

بازداشت مدیران تجاری قوی و اعضای خانواده سلطنتی در پاییز گذشته، شاید بزرگ‌ترین اشتباه محاسباتی داخلی وی بود. این اقدام سرمایه‌گذاران را ترساند و منجر به فرار سرمایه‌ها شد. این اتفاق، اعتماد به نفس شاهزاده محمد را برای حل مسائل اقتصادی از بین برد. در بین ده‌ها تاجر و شاهزاده‌ای که دستگیر شده بودند، حضور شاهزاده متعب بن عبدالله، رهبر گارد ملی سعودی، بلند پایه‌ترین مقام نظامی سلطنت، مساله ساز بود. این اتفاق در کنار حمله نظامی به یمن، فاصله شاهزاده محمد را با ارتش بیشتر کرد.

به عقیده روسی بشیر، استاد تاریخ، خروج شاهزاده متعب یکی از عوامل اصلی نارضایتی بود و اقدام بن‌سلمان، به‌ویژه بازداشت‌ها، این احساس را در خانواده سلطنتی به‌وجود آورد که انگار کسی قصد دارد قدرت شخصی خود را تقویت کند و به عظمت سیاسی دست یابد. به گفته ریدل، بن‌سلمان احتمالا تا زمانی که پدرش زنده باشد، در قدرت بماند، اما اقدامات وی منجر به بی‌ثباتی بی‌سابقه در طول 50 سال گذشته خاندان سعودی شده است. مرگ ناگزیر پادشاه سلمان 81 ساله در آینده نزدیک، ‌می‌تواند بر فرایند انتخاب جانشین وی تاثیر بگذارد؛‌ فرایندی که می‌تواند خشونت‌های داخلی را بر انگیزد.

ریدل در پایان یادداشت خود نوشته است: دولت ترامپ برای حمایت از عربستان در جنگ علیه یمن، چک سفید امضا داده است. شاهزاده بن‌سلمان از دید کاخ سفید محبوب است. دیدگاهی احمقانه و خطرناک.