والیبال را نجات بدهید!

آریا رهنورد

اینکه تیم ملی ایران حتی توانایی شکست دادن حریفی مثل بلغارستان را هم ندارد، فقط جزئی از یک کل ساده در مورد این تیم است. اینکه والیبال ایران روزهای خوبی را پشت سر نمی‌گذارد هم واضح به نظر می‌رسد. نکته مهم اما اینجاست که اساسا چه راهکاری برای خروج از وضعیت فعلی والیبال ایران وجود دارد؟ به نظر می‌رسد این ماجرا بزرگ‌تر از آن باشد که تنها با تغییر یک سرمربی یا چند بازیکن حل شود. والیبال ایران به تلاشی دسته‌جمعی برای عبور از وضعیت فعلی نیاز خواهد داشت. همه باید دست به دست هم بدهند تا شاید والیبال ایران در مسیر نجات یافتن قرار بگیرد.

انتقاد کردن از شرایط فعلی تیم ملی والیبال ایران، ساده‌ترین کار ممکن به نظر می‌رسد. در اینکه انتقادهای زیادی در اطراف این تیم وجود دارد، شکی نیست. این ضعیف‌ترین حضور والیبال ایران در رقابت‌های لیگ ملت‌ها بوده و تا اینجا، هر بار فاجعه بزرگ‌تری پشت سر فاجعه قبلی قرار  گرفته است. با این حال انتقاد کردن از این تیم، چیزی را در مورد والیبال ایران تغییر نمی‌دهد. حتی اگر بهروز عطایی همین امروز نیز برکنار شود، باز هم بعید به نظر می‌رسد که تیم ملی والیبال ایران تغییر شگفت‌انگیزی داشته باشد. 

برای نجات والیبال، تنها نباید به همین تیم نگاه کرد. به طور کلی سازوکارهای این رشته ورزشی در ایران، نیاز به بازنگری اساسی دارد و چیزهای زیادی باید تغییر کند تا تیم ملی، شکل ایده‌آل‌تری به دست بیاورد. در حقیقت تیم ملی ایران، محصول خروجی همه ماجراهایی است که برای والیبال اتفاق می‌افتد و ضعیف بودن این خروجی، نشان می‌دهد که حال و و روز والیبال ایران اصلا خوب نیست. از وزارت ورزش تا فدراسیون و سایر نهادهای مرتبط با والیبال، همه باید کنار هم بایستند تا تیم ملی، اوضاع مطلوب‌تری به دست بیاورد. بدون رقم زدن یک زلزله بزرگ در والیبال، امیدی به بهبود اوضاع نیز وجود نخواهد داشت.

شاید اولین تغییر مهمی که والیبال ایران به آن نیاز دارد، تغییر در سطح فدراسیون است. بد نیست بعد از این نتایج ضعیف، داورزنی جای خودش را به مدیرانی بدهد که تازه‌نفس‌تر هستند و برای والیبال نیز برنامه‌های گسترده‌تری دارند. داورزنی سال‌ها در سطح اول مدیریتی والیبال و ورزش ایران حضور داشته و بد نیست فضا را برای دیگران نیز فراهم کند که شاید برنامه‌های ایده‌آل‌تری برای این ورزش در ذهن داشته باشند. پس از آن، نیاز به یک طرح گسترده برای کمک به استعدادیابی در والیبال ایران وجود دارد. همه می‌دانیم که ایران معدن استعدادهای بزرگ است. همه می‌دانیم که بازیکنان ایرانی به محض درخشش، مورد توجه باشگاه‌های اروپایی قرار می‌گیرند. این استعدادیابی‌ها، زمانی موجب شد استعدادهای مهمی مثل معروف و موسوی، در والیبال ایران کشف شوند و برای سال‌ها نیز در سطح اول والیبال ایران بمانند. 

پس از آن اما دیگر خبری از یک نسل طلایی در والیبال ایران نبوده است. نسلی که برای پیدا کردن‌شان باید شهر به شهر و روستا به روستا رفت. قدم مهم بعدی نیز داشتن یک برنامه طولانی و سپردن بهترین والیبالیست‌ها به یک مربی در قواره‌های بهترین مربیان جهان است. درست مثل همان ماجرایی که با ولاسکو در والیبال ایران رقم خورد. لیگ برتر والیبال ایران نیز به لحاظ برگزاری، باید کمی تغییر کند. تا امروز بیشتر از هر چیزی، جار و جنجال در فضای این لیگ مورد توجه قرار گرفته است. معمولا تیم‌هایی که ستاره‌های بیشتری دارند، به راحتی قهرمانی را حشن می‌گیرند و بازیکنان در سن و سال کم، به لحاظ تاکتیکی پیشرفت نمی‌کنند. برای تقویت این لیگ، باید ورود بازیکنان باکیفیت خارجی تسهیل شود و حتی در صورت امکان از مربیان خارجی در لیگ استفاده کنیم. اگر همه این اتفاق‌ها رخ بدهد، می‌توان امیدوار بود که والیبال ایران نیز از کابوس این روزها فاصله بگیرد و شرایط بهتری را پشت سر بگذارد. تماشای فرم درخشان والیبال ژاپن و صدرنشینی این تیم در لیگ ملت‌ها، هم می‌تواند عذاب‌آور باشد و هم آموزنده. عذاب‌آور از آن جهت که باید بپذیریم که دیگر بهترین تیم قاره آسیا نیستیم و نسبت به ژاپن، تیم ضعیف‌تری هستیم. آموزنده اما از این جهت که نشان می‌دهد هر کشوری می‌تواند با کار، تلاش و برنامه‌ریزی مداوم، روزهای بهتری را در دنیای والیبال تجربه کند. رسیدن به سطحی که امروز ژاپن در آن دیده می‌شود، اصلا کار غیرممکنی نیست. با این حال ساده‌لوحانه خواهد بود اگر تصور کنیم که ژاپنی‌ها نیز در یک شب توانسته‌اند به این سطح دست پیدا کنند. آنها سال‌ها تلاش کردند و بارها روبه‌روی تیمی مثل ایران شکست خوردند تا امروز بتوانند این تصویر رویایی از خودشان را بسازند. شکی نیست که به لحاظ استعداد، والیبال ایران حتی پتانسیل بیشتری از ژاپن دارد اما به لحاظ برنامه‌ریزی، هیچ چیز در ورزش ایران شبیه ژاپن نیست. تماشای این حریف، می‌تواند احساسات متفاوتی را در والیبال ایران برانگیزد. این دیگر به ایران بستگی دارد که چه واکنشی در این خصوص نشان بدهد.