ترامپ و احیای نقش قرن نوزدهمی واشنگتن

رامین پرتو

یکماه از بازگشت مجدد ترامپ به کاخ‌سفید می‌گذرد و حالا ابعاد جدیدی از نگاه‌های محافظه‌کارانه وی در حال نمایان شدن است. به باور بسیاری از تحلیلگران و ناظران بین‌المللی، ترامپ به دو طریق سعی می‌کند تا آنچه را در ذهنش می‌پروراند، اجرایی کند. طریقه اول این است که او مستقیماً در شبکه مجازی خود (تروث سوشیال) داشته‌ها و بافته‌های ذهنی‌اش را مطرح می کند و بر آن اصرار می‌ورزد که عموماً منتهی به یک جدال سیاسی و حزبی در داخل و خارج از ایالات متحده می‌شود و واکنش‌های زیادی را به بار می‌آورد؛ به تعبیری دیگر او همانند یک کودک همه چیز را خراب می‌کند و سپس معاونین و مشاورانش از گوشه و کنار برای مرتفع کردن و زدودن ابهام‌ها و نزاع‌ها دست به کار می‌شوند.

اما طریقه دوم، میدان‌داری و اقدامات متحدان وی در قوه مقننه و سایر لایحه‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و رسانه‌ای ایالات متحده است. این اقدام در دولت اول وی هم به صورت مشخص تکرار شد و بارها و بارها آنرا مشاهده کردیم که باز هم واکنش‌های داخلی و خارجی به بار آورد اما حالا اتفاقی در حال رقم خوردن است که نمی‌توان به راحتی از کنار آن عبور کرد. در این خصوص، رویترز نوشته است که بر اساس اسنادی که در وبسایت سناتور «مایک لی» منتشر شده‌اند، جمهوریخواهان در مجلس سنای آمریکا لایحه‌ای با موضوع خارج شدن کامل آمریکا از برنامه‌های سازمان ملل را در این مجلس مطرح کرده‌اند. 

در متن این سند نوشته شده است: «مایک لی، (سناتور جمهوریخواه ایالت یوتا) لایحه قانون جدایی کامل از فاجعه سازمان ملل (DEFUND) را که برای خارج شدن کامل ایالات متحده از سازمان ملل درخواست می‌کند معرفی کرده است. این قانون به مسائل حاد مربوط به حاکمیت ملی و پاسخگویی مالی که مشارکت آمریکا در سازمان ملل را آلوده ساخته‌اند رسیدگی می‌کند». این لایحه خواستار «متوقف ساختن تمامی اشکال پشتیبانی مالی آمریکا از سازمان ملل، از جمله مشارکت‌های ارزیابی شده و داوطلبانه» می‌شود، مشارکت آمریکا در هر گونه ماموریت صلحبانی مربوط به سازمان ملل را ممنوع می‌سازد و همچنین «جلوی رئیس جمهور آمریکا را از ورود مجدد به نظام سازمان ملل بدون رضایت و توصیه مجلس سنا می‌گیرد». 

 بر اساس اسنادی که در وبسایت سناتور «مایک لی» منتشر شده است، جمهوریخواهان در مجلس سنای آمریکا لایحه‌ای با موضوع خارج شدن کامل آمریکا از برنامه‌های سازمان ملل را مطرح کرده‌اند که با واکنش روسیه هم مواجه شده است!

در این راستا دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین دیروز (جمعه) با اشاره به این اقدام محافظه‌کاران  گفت که در حال حاضر هیچ جایگزینی برای سازمان ملل وجود ندارد و همچنین راهی هم برای ایجاد جایگزینی برای آن وجود ندارد سخنگوی کرملین به خبرنگاران گفت: ما بر اساس نقش رهبری سازمان ملل متحد پیش می‌رویم. ما معتقدیم که علیرغم ناکارآمدی آشکار این سازمان در پس زمینه چالش‌های مدرن، هیچ جایگزینی برای این سازمان وجود ندارد. نکته اصلی این است که ظاهراً به طور عینی هیچ راهی هم برای ایجاد جایگزینی برای آن وجود ندارد. ما به این دیدگاه پایبند هستیم. به گزارش ریانووستی، سخنگوی کرملین گفت که مسکو هیچ اطلاعاتی در مورد جزئیات طرح آمریکا برای خروج این کشور از سازمان ملل ندارد و صرفاً گزارش‌هایی را در این خصوص مطالعه کرده‌ایم  اما به هر ترتیب مسکو بر اساس نقش رهبری سازمان ملل متحد پیش می‌رود. 

این طرح در حالی مطرح شده که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا قرار است دو هفته پیش فرمان اجرایی صادر کرد که به موجب آن ایالات متحده از شورای حقوق بشر سازمان ملل خارج شده و کمک‌های مالی به آژانس امدادرسانی سازمان ملل برای فلسطینیان در نوار غزه (UNRWA) را متوقف کرد. این اقدامات که سیاست‌های دولت قبلی ترامپ را دوباره به اجرا درمی‌آورد، همزمان با روزی بود که ترامپ قرار بود با بنیامین نتانیاهوا نخست‌وزیر اسرائیل در کاخ سفید دیدار و گفتگو کند که بسیاری از مقامات آنرا جانبداری یک طرفه به نفع اسرائیل خطاب کردند. حتی این روند به جایی رسید که دیوان کیفری بین‌المللی و کریم خان به عنوان دادستان این نهاد قضایی بین‌المللی، توسط آمریکا و به دستور ترامپ تحریم شدند که مشابه این اقدام در دولت اول وی دیده شد. 

اساساً اقدامات یکجانبه ترامپ گویای آن است که او می‌خواهد قدرت قرن نوزدهمی ایالات متحده را مجدداً بر اساس محافظه‌کاری خود و یارانش احیا کند و در این راستا بسیاری از اندیشمندان نسبت به این اقدام هشدار داده‌اند

همچنین این اقدام  در حالی صورت می‌گیرد که دولت ترامپ،  آینده آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) را  که حقوق بشر را در خارج از کشور نیز ترویج می‌کند، به دلیل این نگرانی که آیا با سیاست اول آمریکای او مطابقت دارد و اینکه دلارهایش چگونه خرج می‌شود، زیر سوال برده است. این اقدام همچنین فصل جدیدی در رابطه پیچیده و در حال تغییر ایالات متحده با شورای حقوق بشر سازمان ملل را نشان داد که در دوران ریاست‌جمهوری جورج بوش پسر تاسیس شد. در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما و جو بایدن، ایالات متحده آمریکا با این شورا تعامل داشت، اما در دوران بوش و ترامپ، این تعامل وجود نداشت که باز هم نگاه محافظه‌کارانه وی در این راستا حاکم است. 

پشت کردن به دنیا همانند قرن 19! 

آنچه باید در مورد خروج احتمالی آمریکای تحت فرمان ترامپ از سازمان ملل مورد نظ قرار بگیرد این است که اساساً اقدامات یکجانبه ترامپ گویای آن است که او می‌خواهد قدرت قرن نوزدهمی ایالات متحده را مجدداً بر اساس محافظه‌کاری خود و یارانش احیاء کند. اینکه او در قضیه اوکراین به صورت انفرادی به سمت روسیه می‌رود و رهبران اروپایی به انضمام زلنسکی را کنار می‌گذارد، یا اینکه با کانادا، مکزیک، چین، پاناما، گرینلند و حتی ایران از دریچه ادبیات تهاجمی و تحکمی سخن می گوید، همگی نشان از تند شدن ضریب انزواگرایی ایالات متحده و تجدید قدرت آن در قرن بیست و یکم به مثابه قرن نوزدهم دارد. 

در این خصوص فرانسیس فوکویاما، نظریه‌پردار مشهور آمریکایی در جدیدترین مقاله خود نوشته است: «مانند بسیاری از اقدامات ترامپ، مشخص نیست که جامعه‌ی جهانی تا چه حد باید او را جدی بگیرد. طرح ترامپ برای غزه آن‌قدر مضحک است که بسیار بعید است محقق شود اما این‌ طرح ممکن است حواس‌پرت‌کنی از طرح دیگری باشد که احتمال وقوع آن بسا بیشتر است». 

او می‌گوید «حتی اگر تهدیدهای ترامپ علیه پاناما، گرینلند و غزه توخالی هم باشند، روالی کاملاً وحشتناک را باب می‌کنند. یکی از دستاوردهای بزرگ جهان پس از سال ۱۹۴۵ پذیرش این هنجار کلی بود که قدرت‌های بزرگ نباید از نیروی نظامی برای تصرف سرزمین دیگری استفاده کنند. این هنجار به‌شدت از سوی روسیه‌یِ پوتین در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۲۲ هنگام الحاق بخش‌هایی از اوکراین به روسیه نقض شد و چین در حال بررسی استفاده از زور برای بازپس‌گیری تایوان است. ترامپ ایده‌ی قرن نوزدهمی حوزه‌های نفوذ را از اساس احیا کرده است: این‌که قدرت‌های بزرگ باید بتوانند مناطق نزدیک به خود را از نظر جغرافیایی کنترل کنند».

فوکویاما می‌گوید تناقضات بزرگی در سیاست خارجی ترامپ در آینده وجود خواهد داشت. نامزد او برای مدیر اطلاعات ملی (تولسی گابارد) سابقه‌ مخالفت با اقدامات آمریکا در سوریه و اوکراین را دارد و اکنون لابد از تلاش‌های ترامپ برای گسترش قلمرو ایالات متحده حمایت می‌کند و در این راستا برخی از جمهوری‌خواهان مانند سناتور رند پال که از انزواطلبان تمام‌عیار است، شروع به طرح سؤالاتی درباره‌ مسیر سیاست خارجی ترامپ کرده‌اند. حال باید دید که آیا او می‌تواند آمریکا را از ملل متحد خارج کند؟!