پیام رئیس‌جمهور و وزیر خارجه ایران به طرف آمریکایی با رویکرد دوگانه مطرح شد؛
آماده مذاکره «با» یا «بدون» برجام؟!
نهال فرخی
ترامپ کمتر از یک هفته دیگر به کاخ سفید بازمی‌گردد. خبری که به نظر می‌رسد در ابعادی گسترده بسیاری را به تکاپو انداخته است و در این بین مساله پیمان آتش‌بس و صلح غزه و البته مساله ایران، شاید دو موضوع مهم و حیاتی حتی در اولین روز کاری دونالد ترامپ در اتاق بیضی کاخ سفید باشد.
در همین حال پالس‌های مذاکره و گفتگو نیز از ایران بیشتر از همیشه در حال انتشار است.
روز دوشنبه ۲۴ دی ماه دور دوم گفت‌وگوها میان ایران و تروئیکای اروپایی (متشکل از آلمان، بریتانیا و فرانسه) بر سر برنامه اتمی ایران در ژنو انجام شد. دومین دور گفت‌وگوهای میان طرفین طی کمتر از دو ماه در حالی برگزار شد که روزشمار آغاز ریاست جمهوری ترامپ به کار افتاده است.
حال در چنین شرایطی گفتگوی تازه مسعود پزشکیان با ان‌بی‌سی نیوز توجه بسیاری به خود برانگیخته و انتشار آن توسط این شبکه آمریکایی با واکنش‌های جدی در میان کارشناسان و ناظران جهانی نیز مواجه شده است به خصوص که پزشکیان در این مصاحبه به وضوح از مساله گفتگو و مذاکره دفاع کرد.
گفتگوی اصولی؛ شرط پزشکیان
رئیس‌جمهور در گفتگو با ان‌بی‌سی تاکید کرد که ایران «به طور اصولی» آماده گفتگو با دولت دوم ترامپ است و گفت: «مشکل ما در گفتوگو نیست، بلکه در تعهداتی است که از گفتوگو و مذاکره ناشی می‌شود و باید به آنها پایبند بود.»
پزشکیان موضوع مذاکرات را هم مطرح کرد و گفت ایران اصولا آماده گفتوگو با دولت دوم ترامپ است. اما او توضیح داد که ایالات متحده در گذشته به تعهدات خود عمل نکرده و به دنبال سرنگونی دولت ایران بوده است. او تاکید داشت که مشکلی که ما داریم در گفتوگو نیست. این در تعهداتی است که از گفتوگو و مذاکره ناشی می‌شود که ما باید به آن متعهد شویم.
پزشکیان همچنین در این گفتگو تأکید کرد که در پی خروج ترامپ از برجام، جمهوری اسلا‌می ایران «به همه تعهداتی که باید» پایبند بوده، اما طرف مقابل به وعده‌ها و تعهداتش عمل نکرده است. او افزود: «ما این شک را داریم که هرچقدر هم که وارد گفتوگو و مذاکره شویم، آنها در تلاش هستند حکومت را سرنگون کنند، نه اینکه مشکلات را حل کنند.»
رئیس جمهوری ایران در بخش دیگری از این گفتگو باز هم با اشاره به خروج دولت ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸ تاکید کرد که مشکل تهران گفتوگو با واشنگتن نیست بلکه «در تعهداتی است که از گفتوگو و مذاکره ناشی می‌شود که ما باید به آن متعهد» باشیم.
از دیگر بخش‌های مهم این گفتگو نیز اشاره پزشکیان به توان نظام ایران بود. او تاکید کرد که جمهوری اسلا‌می در پی جنگ نیست اما آمادگی دارد که از خود و سایت‌های هسته‌ایش دفاع کند. به گفته پزشکیان در صورت بروز جنگ نه تنها ایران، بلکه دیگر بازیگران نیز ضرر خواهند دید. البته که رئیس‌جمهوری بار دیگر و به شدت این مساله که جمهوری اسلا‌می‌در پی ساختن بمب اتمی است را تکذیب کرد و آن را بهانه‌ای برای توجیه حمله به ایران دانست.
البته رئیس جمهوری در شرایطی از مذاکرات اصولی سخن می‌گوید که وزیر خارجه سه شنبه شب در گفتگویی با تلویزیون دولتی ایران گفت که مذاکرات کنونی بر سر چگونگی آغاز مذاکرات هسته‌ای است و افزود: «چون عمده تحریم‌ها مربوط به تحریم‌های آمریکا است، منوط به این است که اروپاییان چگونه با دولت جدید آمریکا به توافق برسند.»
سید عباس عراقچی همچنین گفت: «از دولت جدید آمریکا که هنوز مستقر نشده است سیاست و حرفی در این خصوص نشنیدیم. ایران سیاست خود را براساس رویکردهای طرف مقابل تنظیم خواهد کرد.»
شروط مذاکره؛ اصولی، عزتمندانه و احترام متقابل!
در همین حال عراقچی، گفت: تهران تا زمانی که دولت جدید آمریکا به برجام بازنگردد یا سیاست خود را در این خصوص مشخص نکند، با واشنگتن مذاکره هسته‌ای نخواهد کرد. او افزود، هدف از مذاکرات اخیر با اروپایی‌ها، یافتن راهی برای ازسرگیری گفت‌وگوهای
هسته‌ای است.
وزیر خارجه در گفتوگو با صدا و سیمای جمهوری اسلا‌می تأکید کرد که مذاکرات دو روز اخیر با سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا مثبت بوده است. او گفت: «ما در موضوع هسته‌ای هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکرده‌ایم زیرا به ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود اطمینان داریم.»
پزشکیان، به عنوان رئیس‌جمهور ایران برای تنش‌زدایی حتی بیش از وزیر خارجه تلاش کرده و در گفتگو با ان بی سی نیوز مواضعی اتخاذ کرده که توجه جهان را درباره امکان مذاکره مجدد با ایران برانگیخته است
وزیر خارجه جمهوری اسلا‌می‌تصریح کرد که تهران تنها در «مذاکرات عزتمندانه» و بر اساس «احترام متقابل» شرکت خواهد کرد، نه بر پایه فشار و تحریم. او گفت: «فرمولی که در برجام وجود داشت همچنان معتبر است.»
عراقچی همچنین در خصوص پذیرش شرایط FATF نیز اظهار داشت که خروج از فهرست سیاه این نهاد لزوماً تأثیر فوق‌العاده‌ای بر روابط اقتصادی ایران نخواهد داشت، اما می‌تواند برخی خسارت‌ها را کاهش دهد.
مذاکرات در تله دوگانه با برجام یا بدون برجام
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی و در حالی که اکنون با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، نگرانی‌ها درباره آینده توافق هسته‌ای و احتمال تشدید تنش‌ها افزایش یافته، مقامات ایران نیز دچار تناقض و عدم یکپارچگی در تصمیمات خود شده‌اند.
وزیر خارجه ایران در حالی که پیش از این گفته بود برجام دیگر مرده است، حالا در یک گردش نظری می‌گوید برای گفتگو با آمریکا باید این کشور به برجام بازگردد و به این ترتیب سوالی که مطرح می‌شود این است که به کدام برجام؟
برجا‌می‌که مرده بوده یا برجام جدیدی در کار است؟ از سوی دیگر اگر هنوز برجا‌می در کار است پس دلیل دور تازه مذاکرات ایران و اروپا دقیقا بر محور مسائل هسته‌ای اکنون چه معنایی دارد؟
البته که او تلاش کرد با تاکید بر این مساله که «آمریکا سیاست خود را در این خصوص مشخص کند» دستکم به جمله خود درباره بازگشت به برجام معنای متفاوتی بدهد. مساله این جاست که عراقچی دقیقا انتظار دارد که آمریکایی‌ها چه چیز را برای او روشن کنند؟ آن هم در شرایطی که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران که عراقچی خود عضوی از آن بود موفق نشدند پیش‌بینی درستی از شرایط و وضعیت داشته باشند و عملا آمریکایی‌ها بدون این که متحمل هزینه خاصی شوند از برجام یک بار خارج
شده‌اند.
تناقض‌گویی درباره برجام در سخنان عراقچی اما به همین جا ختم نمی‌شود. او تصریح دارد که «هدف از مذاکرات اخیر با اروپایی‌ها، یافتن راهی برای از سرگیری گفت‌وگوهای هسته‌ای است» و سوال این است اگر در مذاکره با اروپایی به دنبال یافتن راهی برای گفت‌و‌گوی هسته‌ای هستید پس این بدان معناست که حتی با اروپایی‌ها نیز در مرحله پیشاگفت‌وگو بر سر موضع قبلی هستید. پس اگر برجا‌می وجود دارد که آمریکایی‌ها باید به آن برگردند، چرا با اروپایی‌ها در همان مرحله گفتگو و مذاکره نمی‌کنند؟
گویا وزیر خارجه ایران برخلاف رئیس کابینه‌ای که عضو آن است و به دنبال مذاکره مستقیم و صریح است؛ در پی گریز از امکان گفت و گوست چراکه این مدل تناقضات در نهایت می‌تواند منجر به بروز مشکلات بیشتر در مسیر مذاکره شود.
وزیر خارجه ایران در حالی که پیش از این گفته بوده برجام دیگر مرده است، حالا در یک گردش نظری می‌گوید برای گفتگو با آمریکا باید این کشور به برجام بازگردد و به این ترتیب سوالی مطرح می‌شود که به کدام برجام؟ برجا‌می‌که مرده بوده یا برجام جدیدی در کار است؟
آن هم در حالی ایران و اروپایی‌ها از سپتامبر ۲۰۲۲ حتی مذاکرات هسته‌ای با عنوان احیای برجام را نیز متوقف کرده‌اند و البته پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، جمهوری اسلا‌می گام‌هایی برای کاهش تعهدات هسته‌ای خود برداشته است و تصویب قانون راهبردی در مجلس، از جمله مواردی بود که عملا ایران را از ادامه مسیر عادی‌سازی روابط منع کرد.
در این بین باید توجه کرد که پزشکیان، به عنوان رئیس‌جمهور ایران برای تنش‌زدایی حتی بیش از وزیر خارجه تلاش کرده و در گفتگو با ان بی سی نیوز مواضعی اتخاذ کرده که توجه جهان را درباره امکان مذاکره مجدد با ایران برانگیخته است.
رد هر نوع برنامه‌ریزی برای ترور ترامپ
در مصاحبه یادشده یکی از مواردی که رئیس‌جمهور به عنوان مقام رسمی به آن پرداخته مساله ترور ترامپ و عدم هر نوع دخالت ایران بود.
پزشکیان در پاسخ به پرسش لستر هولت، خبرنگار و مجری مشهور ان‌بی‌سی درباره این که آیا متعهد می‌شود که هیچ تلاشی برای قتل دونالد ترامپ صورت نخواهد گرفت، گفت که: «ما از ابتدا چنین تلاشی نکرده‌ایم و هرگز نیز نخواهیم کرد».
رئیس جمهور گزارش‌ها درباره تلاش ایران برای سوءقصد به دونالد ترامپ را نادرست خواند.
او در این گفتگو تصریح کرد: «طرح موضوع ترور، یکی دیگر از برنامه‌هایی است که اسرائیل و سایر کشورها ریخته‌اند تا ایران‌هراسی را افزایش دهند و ایران هرگز برای سوءقصد به هیچ‌کس نه تلاش و نه برنامه‌ریزی کرده است.»
رئیس‌جمهور در گفتوگو با شبکه آمریکایی همچنین گفت ایران به دنبال جنگ نیست، اما در صورت حمله به سایت‌های هسته‌ای خود آماده دفاع از خود خواهد بود.
البته پزشکیان این سخنان را در شرایطی مطرح می‌کرد که تاکید داشت دولت خواهان مذاکره و گفت و گو است اما در صورت لزوم از جنگ نیز ترسی ندارد و تاکید داشت که «اکنون در داخل کشور نسبت به سال گذشته منسجم‌تر هستیم. ما قوی‌تر هستیم، مشارکت بهتری داریم. ما امنیت قوی‌تری در کشور داریم.»
در واقع مسعود پزشکیان در این گفتگوی خبری تلاش کرد که توامان پیام ایران به جهان بر مبنای صلح و قدرتمندی باشد.
حالا شاید توئیت مهم سید مهدی طباطبایی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور درباره «پیام مهم» مسعود پزشکیان در شبکه ایکس نیز قابل درک‌تر باشد. وقتی نوشت که:«جمهوری اسلا‌می‌خواهان صلح و تنش‌زدایی در منطقه و جهان است. جنگ‌افروزی، تجاوز و نسل‌‌کشی رژیم صهیونیستی را محکوم می‌کند و آماده مذاکره شرافتمندانه و برابر است.»
پیام پزشکیان دستکم حالا واضح مخابره شده و باید امیدوار بود همراه با عراقچی، آمریکایی‌ها نیز پالس‌های مذاکره را دریابند.
دیدگاه تان را بنویسید