«بهمن آرمان» در ارزیابی برنامه‌های عبدالناصر همتی:
مشکلات ساختاری، برنامه‌های وزیر اقتصاد را به رویا تبدیل می‌کند
رامتین موثق
یکی از بزرگترین منتقدان اقتصادی دولت گذشته راهی وزارت اقتصاد شد. عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی از سال 97 تا 1400 و نامزد رقابت‌های انتخاباتی سال 1400، راهی وزارت اقتصاد شد تا با اقتصاد بحران‌زده ایران دست و پنجه نرم کند. خود او نیز در دفاع از برنامه‌هایش در مجلس تصریح کرد که راهی بسیار پرخطر با انتخاب محدود پیش‌روی سیاست‌گذاری اقتصادی کشور وجود دارد.
عمده مخالفان همتی در مجلس به تجربه ریاست او در بانک مرکزی اشاره می‌کردند که نرخ ارز در زمان او جهش بسیاری کرد. هرچند که خود همتی معتقد است در زمان ریاستش تزریق ارزی صورت نگرفت و حتی به موجودی خزانه ارزی کشور افزوده شد اما برنامه او از همان ابتدا مورد موافقت کمیسیون اقتصادی مجلس و بسیاری از فعالان اقتصادی بود.
تأکید همتی بر کنترل تورم و رسیدگی به معیشت مردم
مهم‌ترین برنامه‌های وزیر اقتصاد دولت چهاردهم، کنترل تورم، ایجاد ثبات اقتصادی و رسیدگی به معیشت مردم عنوان شده است.
به گفته اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس، اولویت‌های اصلی وزارت امور اقتصادی ودارایی دولت چهاردهم عبارتند از: 1- تامین ثبات اقتصاد کلان و پیش‌بینی پذیر ساختن اقتصاد 2- مهار تورم و حفظ وتقویت ارزش پول ملی 3- بهبود محیط کسب‌وکار و رقابت‌پذیر کردن اقتصاد 4- توانمندسازی بخش خصوصی به عنوان پیشران درون‌زایی اقتصاد ملی 5- توجه به سرمایه‌گذاری‌های مولد و ایجاد جهش در تولید ملی 6- تلاش برای جلب و جذب سرمایه‌گذاری خارجی 7- افزایش سهم مالیات در بودجه عمومی و نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی 8- ایجاد زمینه اشتغال برای عموم مردم و شغل آفرینی پایدار و کاهش بیکاری 9- بهبود شرایط بازارسرمایه و افزایش عمق و شفافیت آن درجهت جلب سرمایه‌های مردم و ایجاد تعادل دربازارهای مالی و پولی 10- تحکیم بنیان‌های اقتصاد داخلی (اقتصاد مقاومتی) درکنار تعامل با اقتصاد جهانی 11- افزایش نفوذ بیمه درکشور، خصوصا در زمینه بیمه‌های زندگی 12- مولدسازی دارایی‌های راکد دولت 13- میدان دادن و بکارگیری نیروهای کارآمد و متخصص و جوان 14- تامین مالی پایدار دولت 15- توسعه ابزارها، نهادها و سازوکارهای متنوع سرمایه‌گذاری از جمله بسترسازی سرمایه‌گذاری عموم مردم در طرح ها و پروژه های دارای بازدهی یا ارزآوری بالا در قالب عرضه عمومی سهام شرکت سهامی عام طرح (پروژه) و همچنین انتشار اوراق بدهی (ارزی- ریالی).
اما این برنامه‌ها چقدر امکان تحقق دارند و برای تحقق آنها چه مسیری باید پیموده شود؟
مشکلات ساختاری مانع هر وزیری می‌شود
یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، با اشاره به اینکه همتی کارنامه مشخصی دارد و در موقعیت‌های گوناگون مسئولیت داشته است، عنوان کرد که آنچه در کشور به عنوان مانع برای وزیر اقتصاد وجود دارد، مشکلات ساختاری است.
بهمن آرمان تصریح کرد: مشکلات ساختاری مانع از آن می‌شوند که یک نفر بتواند به صورت مستقل کار کند و در جهت بهبود اوضاع، بزرگ شدن سفره مردم، کاهش نرخ بیکاری و افزایش رشد اقتصادی موفق شود.
او با عنوان اینکه باید بپذیریم کشورهای دارای تکنولوژی همین گروه ۷ شامل ژاپن، آمریکا و تعدادی کشورهای اروپایی هستند، درباره مشکلات ساختاری اقتصاد ایران، اظهار کرد: تکیه ما بر سیاست خارجی و مراودات، تنها با چین و روسیه بوده است.
این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: چین به علت سرمایه‌گذاری برخی شرکت‌های خارجی در آن، تا حدودی می‌تواند نیاز ما را برطرف کند اما نه به صورت کامل زیرا برخی کالاهایی که ما نیاز داریم، به طور انحصاری در اختیار کشورهای دارنده تکنولوژی است در حالی که چین و روسیه، که خود تحت‌تحریمند، در شرایطی نیستند که تولیدکننده تکنولوژی باشند.
او تاکید کرد: به همین دلیل وزیر اقتصاد، محدودیت‌های بسیار سنگینی دارد و آنچه که می‌گوید بیشتر رویاست تا اینکه واقعا تحقق پیدا کند؛ به عبارت بهتر نمی‌تواند کاری از پیش ببرد.
با فساد نهادینه شده نمی‌توان حرف از شفافیت زد
آرمان درباره شروط شفافیت و پیش‌بینی‌پذیر شدن اقتصاد کلان تصریح کرد: در کشوری که فساد نهادینه شده باشد، شفافیتی نمی‌تواند به وجود بیاید.
او با بیان اینکه در بورس باید همه‌چیز شفاف باشد، اما شفاف نیست، ادامه داد: برای شفافیت نیازمند اقدامات بسیار جدی‌تری هستیم ولی فعلا از شفافیت در اقتصاد ایران صحبت کردن، آنچنان منطقی نیست و مسائل دیگری در اولویت هستند.
دولت‌ها زیربار درد جراحی اقتصادی نمی‌روند
این تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره شرایط مهار تورم گفت: برای مهار تورم باید طرف عرضه افزایش پیدا کند که طرف عرضه هم نمی‌تواند افزایش پیدا کند زیرا دولت در حال پرداخت یارانه‌های بسیار سنگینی است. آرمان با اشاره به پرداخت یارانه حامل‌های انرژی توسط دولت، افزود: واقعا بسیار تعجب‌آورست که ما بگوییم قیمت ۳۰۰ سی‌سی آب معدنی، ۷ برابر یک لیتر بنزین است. این نشان‌دهنده اینست که قیمت‌ها در ایران منطقی نیست. یک عده که به مجلس راه پیدا کردند می‌گویند اگر قیمت بنزین افزایش پیدا کند یک تورم لجام‌گسیخته‌ای در کشور به وجود می‌آید اما دیدیم که گوشت از ۲۰۰ هزارتومان به ۱ میلیون تومان در هر کیلو رسید و هیچ اتفاقی نیفتاد.
او خاطرنشان کرد: برای اینکه دولت دست از چاپ پول بردارد و از طریق اصلاح قیمت‌ها پرداخت سوبسیدها را کاهش دهد، نیازمند یک جراحی عمیق اقتصادی هستیم و این جراحی عمیق به هرحال درد دارد که دولت‌ها زیربار آن نمی‌روند.
درهای کشورهای دارنده تکنولوژی
به روی ما بسته است
معاون سابق سازمان بورس درباره افزایش سرمایه‌گذاری خارجی، با اشاره به روابط محدود ایران با چین و روسیه، بیان کرد: اقتصاد روسیه یک اقتصاد جهان سومی است؛ جز نفت و گاز طبیعی، مواد معدنی فراوان و به ویژه چوب جنگل‌های سیبری، چیز دیگری برای فروش ندارد و کالایی ندارد که بتواند بازار ایران را تامین کند و تولیدکننده تکنولوژی لازم هم نیست.
آرمان با اشاره به اینکه چین تاحدودی می‌تواند به ما کمک کند اما به نظر می‌رسد تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری در ایران و وارد شدن به پروژه‌های بزرگ ندارد، ادامه داد: چین به‌رغم اینکه قرارداد بلندمدتی با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ندارد اما خود را برای سرمایه‌گذاری‌های چندصد میلیارد دلاری در این کشورها آماده می‌کند و حجم داد و ستد چین با این کشورها قابل مقایسه با ایران نیست.
او تصریح کرد: از ناحیه چین هم مورد حمایت نیستیم و درکشورهای دارنده تکنولوژی، مانند آمریکا و اتحادیه اروپا و ژاپن، به روی ما بسته است.
یک اقتصاددان: وزیر اقتصاد، محدودیت‌های بسیار سنگینی دارد و آنچه که می‌گوید بیشتر رویاست تا اینکه واقعا تحقق پیدا کند؛ به عبارت بهتر نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. با مشکلات ساختاری اقتصاد ایران، هرگونه قولی در مورد اینکه یک وزیر می‌تواند اقتصاد ایران را از بحران فعلی خارج کند، با منطق علمی همخوانی ندارد
بدون سرمایه‌گذاری، فازهای پارس جنوبی را از دست می‌دهیم
این اقتصاددان در ادامه به نیاز رشد اقتصادی به سرمایه‌گذاری اشاره کرد و گفت: بسیاری از صنایعی که می‌خواهیم در کشور توسعه دهیم، در حد و اندازه‌ای است که نمی‌توانیم آنها را اجرا کنیم؛ به طور مثال، طبق برآوردهای صورت گرفته توسط وزارت نفت، در چند سال دیگر به دلیل عدم سرمایه‌گذاری کافی، هر ساله یک فاز از پارس جنوبی از رده خارج خواهد شد و مشکل گاز در زمستان‌ها کماکان برجای خود باقی می‌ماند.
آرمان درباره نیاز صنعت نفت به سرمایه‌گذاری تاکید کرد: برای تولید نفت هم در صورتی که سرمایه‌گذاری‌های جدیدی نکنیم با مشکل مواجه میشویم.
او یادآور شد: توان بسیاری برای احداث تعدادی واحد پتروپالایش و به خصوص پالایشگاه شهید سلیمانی در بندرعباس که یک ابر پروژه است و ده‌ها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد، گذاشته شده است؛ ولی تا به حال یک اقدام عملی برای این پروژه‌ها انجام نشده به طوری برآورد می‌شود امسال به دلیل عدم ساخت پالایشگاه‌ها، ناچار میشویم ۷ میلیارد دلار فقط برای واردات فرآورده‌های نفتی اختصاص دهیم در حالی که با این مبلغ می‌توانستیم ۲ پالایشگاه بسازیم و یا پالایشگاه آبادان را به ظرفیت پیش از جنگ، که ۶۶۰ هزار بشکه بود، برسانیم در حالی که پالایشگاه آبادان کماکان با ظرفیت پایین، و آن هم برای تولید محصول نامرغوب، مشغول کار است.
این کارشناس تصریح کرد: هرگونه قولی در مورد اینکه یک وزیر می‌تواند اقتصاد ایران را از بحران فعلی خارج کند، با منطق علمی همخوانی ندارد.
بدون رفع تحریم‌ها و شایسته‌سالاری
امکان توسعه موجود نیست
به گفته آرمان، بهترین کاری که می‌توان برای بهبود اوضاع اقتصادی انجام داد، بهبود روابط خارجی و توجه به بورس است.
بهمن آرمان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: در کشوری که فساد نهادینه شده باشد، شفافیتی نمی‌تواند به وجود بیاید. برای شفافیت نیازمند اقدامات بسیار جدی‌تری هستیم، ولی فعلا از شفافیت در اقتصاد ایران صحبت کردن، آنچنان منطقی نیست و مسائل دیگری در اولویت هستند
او درباره بهبود روابط خارجی بیان کرد: ایران باید در روابط خارجی خود بازبینی به عمل آورد به طوری که با کشورهای دیگر روابط عادی داشته باشد که به بازارهای مالی دسترسی پیدا کند تا شرایط سرمایه‌گذاری خارجی در ایران آسان شود.
معاون سابق سازمان بورس با تاکید بر اینکه بورس باید از یک تشکیلات سوداگری مالی که فساد گسترده در آن وجود دارد به ابزاری برای تامین منابع مالی پروژه‌های توسعه‌ای تبدیل شود، ادامه داد: با همین مبلغی که برای خرید از ایران‌خودرو بلوکه شده است، می‌توان یک کارخانه اتومبیل‌سازی نو را از اروپا خریداری کرد؛ اگر این پول در بورس می‌آمد و در شرکتی برای ساخت آزادراه، تکمیل سدهای مخزنی، آبخیزداری، توسعه راه‌آهن و احداث مسکن برای قشرهای آسیب‌پذیر هزینه می‌شد، تاثیر زیادی بر رشد اقتصادی داشت.
آرمان با اشاره به اینکه همین اکنون شایسته‌سالاری در کشور حاکم نیست و برخی جناح‌های سیاسی خاص هستند که افراد خود را در مراکز تصمیم‌گیری جا داده‌اند، در پایان خاطرنشان کرد: بدون برداشته شدن تحریم‌ها و بدون استفاده از صاحبان فن و شایسته‌سالاری، که آقای پزشکیان قول آن را داده است، امکان توسعه اقتصادی در کشور وجود ندارد.
دیدگاه تان را بنویسید