نوار غزه در محدوده صلاحیت دیوان قرار دارد، اما اسرائیل...!
دیوان کیفری بین‌المللی در زنجیر خودبافتۀ سیاست
فرشاد گلزاری
با گذر از نهمین روز نبرد حماس و اسرائیل همچنان صدای فرود آمدن گلوله‌های توپخانه و موشک‌ها در غزه و تل‌آویو به گوش می‌رسد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده ارتش اسراییل با بمباران جنون‌آمیز مناطق مسکونی، درمانی، مساجد و مکان‌های تجمع آوارگان فلسطینی در غزه در حال باطل کردن شناسنامه هزاران نفر در این منطقه است. در همین راستا فرانچسکا آلبانیز، گزارشگر مستقل سازمان ملل درخصوص وضعیت حقوق بشر در اراضی اشغالی فلسطین، با هشدار در اینباره در بیانیه‌ای اعلام کرد این خطر جدی وجود دارد که آنچه ما شاهد آن هستیم تکرار «نکبت» در سال ۱۹۴۸ و فاجعه سال ۱۹۶۷ باشد، اما در مقیاس بزرگتر، جامعه بین‌الملل باید هر کاری می‌تواند انجام دهد تا از تکرار این اتفاق جلوگیری کند. منظور گزارشگر سازمان ملل از این سخنان این است که در غزه، فلسطینی‌ها در معرض «پاکسازی قومی جمعی» قرار دارند و این موضوع می‌تواند ابعاد گسترده‌ای به خود بگیرد.
در همین راستا الجزیره در گزارشی از حمله اسرائیل به بیمارستان الاهلی در غزه پس از هشدار مبنی بر لزوم تخلیه فوری آن خبر داد و تایید کرد که یکی از بخش‌های بیمارستان در نتیجه بمباران آسیب جدی دیده است. همچنین ارتش اسرائیل روز گذشته (یکشنبه) با صدور اطلاعیه جدیدی از ساکنان شهر غزه و شمال نوار غزه خواست به سمت جنوب این باریکه بروند و از افتتاح کریدورهایی برای خروج خبر داد. سخنگوی ارتش اسرائیل با انتشار بیانیه‌ای خطاب به ساکنان غزه اعلام کرد که «ارتش اسرائیل از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۳ بعدازظهر از هدف قرار دادن کریدور تعیین‌شده خودداری می‌کند و از این فرصت برای حرکت به سمت جنوب از طریق خان یونس استفاده کنید». این تهدید تل‌آویو در حالی مطرح شده که دیروز (یکشنبه) حزب‌الله لبنان اعلام کرد در پاسخ به حملات اخیر اسرائیل به جنوب لبنان، پایگاه‌ها و تجهیزات نظامی ارتش اسرائیل را هدف قرار داده است. شبکه «المنار» نیز تصاویری از برافراشتن پرچم حزب‌الله در پایگاه «راهب» متعلق به ارتش اسرائیل منتشر کرده است. این در حالی است که رسانه‌های عبری در خبری اعلام کردند، یک دستگاه تانک ارتش اسرائیل در مرز لبنان با موشک هدف قرار گرفت و چندی بعد هم حزب‌الله مسئولیت این اقدام را به عهده گرفت. به موازات این روند ارتش اسرائیل از شهرک‌نشینان در مرز لبنان خواسته در مسافت دو کیلومتری از مرز باقی بمانند و به پناهگاه بروند. در این میان وزارت بهداشت فلسطین در غزه هم اعلام کرد که در آخرین آمار اعلام شده از آغاز نبرد طوفان الاقصی تاکنون تعداد شهدا در غزه به ۲۳۲۹ نفر و تعداد زخمی‌ها به ۹۰۲۴ تن رسیده که اکثرشان کودکان و زنان بی‌دفاع هستند. آنچه در خصوص وضعیت فعلی غزه و روند جنگ مهم به نظر می‌آید این است که تبعات این حملات بیش از هر چیز دیگر جان ساکنان غزه را تهدید می‌کند. بر اساس اسناد موجود که از سوی محققان آژانس‌های امدادرسانی طی یک هفته اخیر جمع‌آوری شده، حدود 70 درصد ساکنان غزه و شمال غزه به دلیل حملات مستمر اسرائیل از خدمات بهداشتی محروم هستند، این در حالیست که بحران کمبود آب مشکل مضاعفی است که ساکنان شهر رفح در نوار غزه با آن مواجه هستند و از سوی دیگر هنوز آب و برق در مرکزیت غزه قطع است و هیچ چشم‌اندازی در این خصوص وجود ندارد.
سخنان دادستان دیوان کیفر بین‌المللی زیرسایه سنگین سیاست قرار گرفته و عملاً باید آن را یک موضع دوگانه در قبال جنایات اسرائیل در غزه دانست و به این ترتیب به نظر می‌رسد که وقوع یک جنگ حقوقی واقعی دور از ذهن باشد
دادخواهی فلسطین از جامعه ملل
آنچه طی 9 روز گذشته در صحنه جنگ و سیاست رخ داد به خوبی نشان می‌دهد که ایالات متحده به عنوان بزرگترین و اصلی‌ترین حامی اسرائیل در کنار بریتانیا به دنبال آن هستند تا به نوعی تل‌آویو را از شروع عملیات زمینی توسط ارتش منصرف کنند اما گویی این مهم هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. اینکه چرا واشنگتن درخصوص حمله زمینی ارتش اسرائیل به غزه نگران است، دلایل گوناگونی دارد که بخش اعظم آن به انتقادهای حقوق بشری از جو بایدن و تیم سیاسی- امنیتی او بازمی‌گردد. در این میان حالا بحث پیگیری‌های حقوقی مطرح شده و بسیاری از تحلیلگران به این سمت و سو رفته‌اند که آیا دولت فلسطین می‌تواند از طریق نهادهای قضایی بین‌المللی مانند دیوان کیفری بین‌المللی(ICC) اسرائیل را وارد یک چالش حقوقی صرف کند یا خیر. در این میان روز گذشته (یکشنبه) احمد کریم‌خان، دادستان دیوان کیفری بین‌المللی اعلام کرد که اراضی فلسطینی اشغالی از جمله نوار غزه در محدوده صلاحیت دیوان قرار دارد و این بدان معناست که دیوان صلاحیت «محاکمه اسرائیل یا نیروهای مقاومت فلسطین» را نیز دارد. اظهارات دادستان دیوان ساعاتی قبل از آن بیان شد که «مرکز بین‌المللی عدالت برای فلسطینیان (ICJP)» از تصمیم خود برای محاکمه دولت و مقامات بریتانیا در دیوان کیفری بین‌المللی به اتهام همدستی در ارتکاب جنایات جنگی در جنگ غزه به دلیل حمایت مطلق از اسرائیل خبر داد. در اولین روز از سال ۲۰۱۵ میلادی دبیرخانه «دیوان کیفری بین‌المللی» اعلام کرد سندی را دریافت کرده که حاوی «اعلامیه پذیرش» صلاحیت دیوان، از سوی دولت فلسطین وفق بند سوم ماده ۱۲ اساسنامه رُم بوده است. به موجب اعلامیه پذیرش ارائه شده، دولت فلسطین صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی را از تاریخ دوازدهم ژوئن ۲۰۱۴ میلادی پذیرفته است و همین مساله حالا دو موضوع را مطرح می‌کند.
لابی یهود برای بی‌اثر کردن درخواست فلسطین از دیوان متعاقباً در شورای امنیت و دیوان از ابزار سیاسی استفاده خواهد کرد، چراکه فلسطین با پذیرش صلاحیت دیوان ممکن است پاسخگوی اعمال و رفتار جریان‌هایی مانند حماس یا جهاد اسلامی شود
موضوع اول این است که وفق ماده 5 اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی و بر اساس جرایم ذکر شده در این ماده، فلسطین می‌تواند در خصوص چهار نوع از جرایم بین‌المللی اعم از نسل‌کشی، جنایت جنگی، جنایت تجاوز و جنایت علیه بشریت که داخل در صلاحیت دیوان برای رسیدگی است و طی 70 سال گذشته از سوی اسرائیل اعمال شده درخواست پیگیری و تحقیقات بدهد. اما موضوع دوم این است که لابی یهود برای بی‌اثر کردن این درخواست فلسطین متعاقباً در شورای امنیت و دیوان علیه دولت فلسطین از ابزار سیاسی استفاده خواهد کرد؛ چراکه فلسطین با پذیرش صلاحیت دیوان ممکن است پاسخگوی اعمال و رفتار جریان‌هایی مانند حماس یا جهاد اسلامی شود که اخیراً عملیات گسترده‌ای علیه مواضع و ارتش اسرائیل انجام داده‌اند. البته در این میان و بر اساس حقوق بین‌الملل بحث پیچیده «توسل به زور» هم مطرح است اما در نهایت باید گفت که سخنان دادستان دیوان کیفر بین‌المللی هم زیرسایه سنگین سیاست قرار گرفته و عملاً باید آن را یک موضع دوگانه در قبال جنایات اسرائیل در غزه دانست!
دیدگاه تان را بنویسید